Σήμερα στη στήλη "Στα βαθιά", θα σας παρουσιάσω τον ποιητή Πέτρο Γκολίτση. Ο καλεσμένος μου σπούδασε οικονομικά και παιδαγωγικά, κατέχοντας διδακτορικό τίτλο από το Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ. Έχει εκδώσει πέντε ποιητικές συλλογές κι επτά βιβλία δοκιμιακού λόγου. Έχει βραβευθεί για την ποίησή του στη Σερβία και τη Ρουμανία. Έργα του έχουν μεταφραστεί σε εννέα γλώσσες. Ασχολείται επίσης με τη μετάφραση ποιητών και την αρθρογραφία. Η ποίησή του ακολουθώντας το ρεύμα του υπερρεαλισμού, είναι ανατρεπτική,σκοτεινή και μυστηριακή. Οι χτυπητές εικόνες του εντυπώνονται καίρια στη μνήμη και δημιουργούν συναισθηματική φόρτιση. Εμπνέεται απ'τον θάνατο, από μεταφυσικές αγωνίες, ιστορικά και βιβλικά σύμβολα. Θα τον γνωρίσουμε καλύτερα μέσα από μια επιλογή δέκα ποιημάτων του!
Balkan express
Με μαχαίρωσε πολλές φορές
με έθαψε ζωντανή
είναι θαύμα που σας μιλώ
διότι είμαι νεκρή
H μόνη έγνοια μου τα τρένα
αν θα περάσουν στην ώρα τους
να μη με δουν
καθώς τα χαλίκια τακτοποιώ
και κρύβομαι από κάτω
Ίσως ένα χαλίκι να αρκεί
για να με δει
να πιάνω χέρια άλλων νεκρών
να τους πατάω προς τα κάτω
Ορίζοντας
Το δέρμα σου αποπνέει πια
πέρα από θάνατο
και ναφθαλίνη
Κομμάτια ξέχωρα γκρίζα της λάσπης
όμοια ο ουρανός
με μία κίνηση ανεπαίσθητη
τα ξεκολλάς αργά,
εφόσον θέλεις
Στο βάθος
τον ορίζοντα
σαν μια κλωστή
εύκολα τον αποξηλώνεις
τραβάς γλυκά
από τα αριστερά προς τα δεξιά
και αποκαλύπτεται
η ίδια απαράλλαχτη εικόνα
Σαν εφιάλτης
Βρέχει ο ουρανός λευκά σεντόνια
Τα χέρια σου
Ποδήλατα παρατημένα
(Από το βιβλίο Η μνήμη του χαρτιού, εκδ. Σαιξπηρικόν, 2009)
Το γυαλόχαρτο
Τα ποιήματα συμβαίνουν με γυαλόχαρτο
τρίβω το χαρτί και βγάζει χόρτα
ανάσκελα βολεύτηκα
και πλέον πλέω στο χώμα
και ονειρεύομαι
σχίζω τις πόλεις μάρμαρα μαζεύω
ψηλά στον ουρανό
και μ’ ένα τρίκυκλο γυρίζω γύρω-γύρω
Βρέχει χαρτόνια γύρω μου παντού
μόνο χαρτόνια
Τα χέρια
«Τα δάνεισα τα χέρια μου
πού ʼναι τα χέρια μου;
άλλοι χρωστούν τα πόδια τους
κι άλλοι την κεφαλή τους,
γαβγίζουν κρεμασμένοι στάζει φως,
δεν το περίμενα ξυράφια-δέντρα να μας σκίζουν»
«Τον χρόνο-πίσσα στα βαγόνια μοιραζόμαστε»
«δεν ξέρω γράμματα», μου λέει ο διπλανός
«Θα γράψεις στην καλή μου;», κλαίει νεκρός
που γράμματα δεν ξέρει, που ʼναι νεκρός
και μου μιλά ακόμη
«Δεν έχω χέρια πια
να τον καθησυχάσω»
Η κηδεία της γιαγιάς
(ή πηγαίνοντας με το αστικό στο Νταχάου)
Έχω σφαγή
την πλάθω σαν ψωμί
την περιφέρω
θα φουσκώσει
αζύμωτη
σαν το λευκό χαρτί τσαλακωμένη∙
γυρνώ στο σπίτι τα μεσάνυχτα
κοιμούνται τα παιδιά
για καληνύχτα τα φιλώ
και τα σκεπάζω∙
γέρος το πρωί στο λεωφορείο
μια κοπελίτσα με κοιτά
σηκώνεται για να καθίσω,
κάθεται δίπλα μου
και μου κρατά το χέρι
Σφαγή στο άσπρο κάθομαι
να δεις που θα με θάψουν
κοιτιούνται μεταξύ τους τα παιδιά
οι προπομποί κρατώντας
κοντάρια σύμβολα θρησκευτικά
γυαλίζει το ασήμι
(να έχει η πρώτη η σειρά
σταυρούς και τα τοιαύτα)
άντε να τελειώνουμε γιαγιά
να πάμε να παίξουμε μπάλα
(Από το βιβλίο Το τριβείο του χρόνου, εκδ. Μανδραγόρας, 2013)
Θεσσαλονίκη 2013 μ.Χ.
(Πόλη κάτω απ’ την πόλη)
Ήρθε ο Ηράκλειτος στην πόλη μας απόψε
μίλησε με σωζόμενα ρητά
− κι άλλα που χάθηκαν −
ακούγονταν
τα πλέον σκοτεινά:
«φωτιές-αιώνιες και ψυχές-αναθυμιάσεις»
«είμαστε και δεν είμαστε»
«στις ίδιες πόλεις κατοικούμε
νεκροί και ζωντανοί»
«ο ένας μες στον άλλον αναπνέουμε»
«νεκροταφεία βρίσκουμε μετράμε τους νεκρούς»
− σε γλώσσα τρέχουσα σαν νά ’λεγε −
δεν έχει η ανθρώπινη ροή επιστροφή
(εδώ και το ποτάμι)
η αλληλουχία των γενεών
πάνω στη γη, μέσα στην πόλη
1000 και κάτι οι τάφοι
του 4ου αιώνα προ Χριστού
στο Συντριβάνι
και 411 στα δυτικά, στο ενδιάμεσο
η decumanus
και μ’ ένα άλμα μετά
απ’ τη σφαγή του Ιππόδρομου
στο Άουσβιτς
Θεσσαλονίκη πόλη με ανοιχτά τα σωθικά
δείξε μας, δώσε μας
την πόλη κάτω από την πόλη
κράτα την πόλη την πληγή σου ανοιχτή
πόλη μέσα σε πόλη
κάτω απ’ τα πόδια μας τάφοι και δρόμοι
στους αστραγάλους σου νεκρά φτερά
− στεφάνια δόντια όλα χρυσά −
εγχυτρισμοί
ενταφιασμοί
και καύσεις
δεν θα παύσεις
Θεσσαλονίκη πόλη πάνω σ’ άλλη πόλη
με τους νεκρούς σου να αιωρείσαι εσαεί
νέα ξανάρχεσαι
λειψή μεταβαλλόμενη
κι εμείς
οι επόμενοι νεκροί
γυαλίζουμε τα μάρμαρα
−insitu−
νεκροί και ζωντανοί
Συναίνεση
«Σε τι να συναινέσω;»
εδώ βαλλόμαστε από παντού
στα χαρακώματα του κόσμου πανικός
αρχιτεκτονικές δομές
πληγές τεράτων
μεταφυσικές γραμμές
– είναι όλα λάθος –
στόματα χάσκουν στο κενό
πλανητικές σκιές
άστρα βουλιάζουν στον βυθό
και εκρήγνυνται και σβήνουν
κόσμοι φουσκώνουν σαν νερό
Κ’ εμείς φυτρώσαμε, κάτι ψελλίσαμε
και τραγουδήσαμε
δεν ηρεμήσαμε
τη σκόνη την τινάξαμε
τα κόκκαλα πετάξαμε στον ουρανό
σαν δορυφόροι γύριζαν
ωσότου…
αφού είσαι ηλίθιος
θα εναρμονιστείς
στο τέλος μάλιστα θα εκτοξευθείς
γύρνα και πάλι στο κενό
χωμένος μες στον αστρικό γιακά
του σύμπαντος
(Από το βιβλίο Η σάρκα των προσωρινών, εκδ. Γαβριηλίδης, 2015)
Από τον ενικό στον πληθυντικό των κηδειών
(Mεταφυσική ανταρσία)
Δεν πάω −σκου-λη-κο-ντό-τητα− στην κηδεία της…
με μια κοτρόνα όλη τη βιτρίνα του ουρανού θα κατεβάσω
να δω πως είσαι βδέλλα
που απομυζείς τα πάντα
από την πέτρα μέχρι ό,τι σάρκινο κινείται
πώς εξατμίζεις –με όλα τα ψόφια του μαζί–
τον κάθε ωκεανό
πως είσαι εσύ που καταπίνεις τα άστρα
ήλιο στον ήλιο που κάπου φώτισε στο σύμπαν
κι ας είσαι εσύ – τάχα – που ανάβεις κόσμους
κι ας σε φαντάζονται τόσοι πολλοί ως στοργικό πατέρα
(και άλλοι πιο ζαβοί ως Παναγιά)
ουρλιάζουν στο χαμό όλα τα ζωντανά
ουαουά ουαουά ρε παα-λλιοοό…
Δεν πάω σ’ άλλες κηδείες
– απόκαμα, πώς να στο πω; –
με πρώτη τη δική μου
(και είμαι ακόμη στην αρχή να φανταστείς)
πώς θα παραβρεθώ σε τόσες που έπονται;
και πώς πληθαίνουν οι νεκροί
σώμα σε σώμα πώς στοιβάζονται
και ο ουρανός
κόντρα ουρανός
σύμπαν μέσα σε σύμπαν
όλα αλέθονται
η μόνη λύση
να εξαφανιστώ
για να σε βρω
μέσα στην ύλη σου
την τόσο υγρή – νερένια – κι όμως πύρινη
όλα φωτιά, μπουρλότο
πετάτε τους νεκρούς μακριά
είπε ορθά
ο Ηράκλειτος
πετάξτε με μαζί του
σε μια κηλίδα μαύρη που μικραίνει
και δεν σβήνει – ρε γαμώτο –
(Από το βιβλίο Σκάζοντας κρέας, εκδ. Θράκα, 2017)
Χαμήλωσε το βήμα σου
Χαμήλωσε το βήμα σου
μάζεψε τις φωνές σου, έφηβε
μη μου ταράζεις τη νεκρική γαλήνη∙
εδώ που βάδισες κείτονται νεκροί
κι ας έχει στρώσεις και οδοστρώματα
–πολιτισμών και γενεών που προπορεύτηκαν–
ανάμεσα σε σένα και σε μένα
Είσαι –και ήμουν– διάττοντας
χωρίς να το γνωρίζεις,
περαστικός μες στους περαστικούς,
προτού φυτρώσεις έχουνε πέσει στο έδαφος
ώριμοι οι καρποί σου
και ήδη γεννιούνται οι μεθεπόμενοι∙ ενώ εσύ
είσαι σκιά που δρόσισε το μνήμα μου,
την πλάκα μου που γίνεται χαλίκια
την παρασέρνουν τα νερά, θα εξατμιστεί
και θα χυθεί στο σύμπαν
Δύο σκιές που παιχνιδίσαμε στο φως,
χαίρε, κοινή πατρίδα μας το χάος
και η Θεσσαλονίκη
Σε μια ουράνια πλατφόρμα
Περ κε του παρλέ
–γιατί πράγμα μιλάτε κύριε;–
στο παρκέ μιας πλατφόρμας που ίπταται
καμπυλωτή σε μιαν άμπωτη του χωροχρόνου;
Εμέ με ενδιαφέρει η εντερολογία η συγκριτική των πτηνών
ζώντων και τεθνεώτων
εμφανισθέντων και εξαφανισθέντων
όντως πτηνών και ημίπτηνων
πιγκουίνων κοτών και πουλπούλογλων
λόγων σημείων α και β
στις κορυφογραμμές Μάττερχορν
λόφων μοναχικών στη Γη και στον Άρη
φουσκώματα ύλης στους όρχεις στο φεγγάρι ή στον ειλεό,
περάσματα στενά, υγρά μεταβλητά
ξερά στον βόρειο πόλο, και στο έντερο,
εδώ οι σελαγισμοί είναι πράσινοι, τα χολαγγεία καφέ,
ενώ στον Κρόνο κόκκινοι, στον Δία μπλε
φωτοστέφανα ψεύτικα μαγνητικά κοσμήματα
σε πέτρες στα νεφρά –λεβάιν– ενός σύμπαντος
που φουσκώνει σαν κούρκος για να σκάσει μετά
αναπολώντας μιαν άλλη αρχή
μια κάποιου τύπου επανεκκίνηση
εδώ ή εκεί, ποια είναι η Β' Εθνική
δεν θα μας πει κανείς,
εσύ είσαι ο διαιτητής, ο διευθυντής
το γήπεδο και το χορτάρι είσαι εσύ, και οι προβολείς,
θα σφυρίξεις την αρχή, την λήξη, την παράταση,
με κάποιου τύπου ανοχή,
την παραβίαση κανόνων που δεν έθεσες εσύ,
θα αμφισβητήσεις και θα εκραγείς
αντί να παιχνιδίσεις με την ύλη την ανταποκριτική
όχι σαν αυνανιστής μα ως εραστής
που υπηρετεί τον άλλον και αλληλοεπιδρά
όχι ως διευθυντής ορχήστρας, αλλά ως τζαζ
τζαμάρει μπλουζ και δίχως κλου γελά
και αστράφτουν φώτα προσωρινά
σπέρματα σιντριβανιστά, αχνιστά
προτού σκάσουν κενά
ή σαρκωμένα σε έναν άλλον ουρανό,
εδώ, που αυλακώνουν άλλοι ξεχωριστά,
έχε γεια, μπαμπά (;)
(Από το βιβλίο Σφαχτάρια στο λευκό, εκδ. Θράκα, 2020)
Βιογραφικό σημείωμα
Ο Πέτρος Γκολίτσης (Θεσσαλονίκη, γ. 1978) είναι συγγραφέας πέντε ποιητικών βιβλίων και επτά βιβλίων με μελέτες και δοκίμια για τη σύγχρονη ποίηση. Τα ποιητικά του βιβλία είναι Η μνήμη του χαρτιού, 2009, Το τριβείο του χρόνου, 2013, σάρκα των προσωρινών, 2015, Σκάζοντας κρέας, 2017 και τα Σφαχτάρια στο λευκό, 2020. Επίσης κυκλοφορούν τα βιβλία του Η σάρκα των προσωρινών και άλλα ποιήματα/Привременакожа-Солунпосле Одисеја, δίγλωσση έκδοση σε μετάφραση της Marija Puslojić στα σερβικά, YKC, Βελιγράδι, 2019 και Η σάρκα των προσωρινών και άλλα ποιήματα /The flesh of the temporary and other poems, δίγλωσση έκδοση σε μετάφραση του Γιάννη Γκούμα στα αγγλικά, εκδ. Ρώμη, 2019.
Έχει βραβευτεί για την ποίησή του με το International Poetry Award Tudor Arghezi (2018) της Ένωσης Συγγραφέων της Ρουμανίας και με το International Poetry Prize Povelja Morave(2019) της Ένωσης Συγγραφέων της Σερβίας.
Ποιήματα και δοκίμιά του έχουν μεταφραστεί και εκδοθεί σε εννέα γλώσσες: Αγγλικά, Βουλγαρικά, Γερμανικά, Ισπανικά, Ιταλικά, Πορτογαλικά, Ρουμανικά, Σερβοκροατικά και Φινλανδικά, καθώς και στο «Rosetta World Literatura» στην Τουρκία. Είναι μέλος της Ένωσης Συγγραφέων της Σερβίας και του Συλλόγου Καλλιτεχνών Εικαστικών Τεχνών της Βορείου Ελλάδος. Έχει επίσης μεταφράσει, μεταξύ άλλων, Wallace Stevens στα ελληνικά (Ποιήματα, 1913-1957, δίγλωσση έκδοση, εκδ. Ρώμη, 2019, σ. 404).
