Σήμερα ,στη στήλη "Να σε γνωρίσω καλύτερα" υποδέχομαι τη λογοτέχνιδα Κούλα Αδαλόγλου. Η καλεσμένη μου έχει εκδώσει εννιά ποιητικές συλλογές, μια συλλογή διηγημάτων , ενώ έχει συμμετάσχει σε πολλά συλλογικά βιβλία. "Ο δρόμος της επιστροφής είναι απόκρημνος» ονομάζεται η πιο πρόσφατη ποιητική της εργασία, που κυκλοφόρησε μέσα στο 2022 από τις Εκδόσεις Μελάνι. Η Κούλα Αδαλόγλου ξεδίπλωσε τις σκέψεις της πάνω στα ερωτήματά μου κι έμαθα πολλά γι'αυτήν. Ας την ακούσουμε!
Συνέντευξη : Αγγελική Καραπάνου
- Κούλα μου, χαίρομαι που σε φιλοξενώ και πάλι στο Έννεπε Μούσα. Αρχικά θα ήθελα να μάθω πότε άρχισες να γράφεις. Ξεκίνησες από ποιητικό ή πεζό λόγο;
Και δική μου χαρά, και πολλές ευχαριστίες για τη φιλοξενία στο Έννεπε Μούσα. Από πολύ μικρή, πριν ακόμη αρχίσω να γράφω, σκάρωνα αφελή στιχάκια την ώρα που έπαιζα. Από τις πρώτες τάξεις του γυμνασίου έγραφα συστηματικά, σχεδόν αποκλειστικά ποιήματα. Ορισμένα από αυτά έμειναν μέσα σε μυστικά τετράδια και χάθηκαν, άλλα δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες ή ανθολογίες.
- Ποιοι λογοτέχνες αισθάνεσαι πως χάραξαν μέσα σου;
Νιώθω πολύ έντονη τη λέξη «χάραξαν». Ας πούμε, ο Όμηρος και η Οδύσσειά του. Πιθανότατα ο Σολωμός, ο Σεφέρης, ο Καρυωτάκης. Ο Τσίρκας και ο Χατζής. Η Πλαθ και ο Χήνυ. Αυτό το «χάραγμα», όπως λες, αν υποθέσουμε ότι αφήνει ένα αποτύπωμα στη δική μου γραφή, είναι καλύτερα να το διαπιστώσουν, και να το διατυπώσουν, κάποιοι άλλοι, κάποιοι απ’ έξω, επαρκείς αναγνώστες.
- Τι σου αρέσει να διαβάζεις τα τελευταία χρόνια;
Προσπαθώ να παρακολουθώ το λογοτεχνικό γίγνεσθαι, όσο είναι εφικτό. Αρκετοί συγγραφείς με πορεία στα γράμματα αρθρώνουν εξαιρετικές φωνές, στον ποιητικό και στον πεζό λόγο. Επίσης, πολλά από τα βιβλία της πρόσφατης και πολύ πρόσφατης παραγωγής αποκαλύπτουν φωνές δυνατές και ιδιαίτερες νέων δημιουργών, που ελπίζω και εύχομαι να χαράξουν τον προσωπικό τους δρόμο. Βέβαια, όλα αυτά πρέπει να αναλυθούν με άλλη ευκαιρία, σε επιπλέον κείμενο/α.
- Ποιες δυνάμεις εξελίσσουν έναν γραφιά στην πάροδο του χρόνου;
Η ευαισθησία με την οποία παρατηρεί τα πράγματα, τα τεκταινόμενα, τους χαρακτήρες και τις συμπεριφορές. Και η αδιάκοπη και επίπονη προσπάθεια να μετατρέψει τη σκέψη και το συναίσθημά του σε λέξεις, όσο το δυνατόν κατάλληλες λέξεις.
- Πιστεύεις περισσότερο στο ταλέντο, στην εκπαίδευση ή στην προσπάθεια;
Σίγουρα πιστεύω στο ταλέντο. Από εκεί και ύστερα βέβαια χρειάζεται δουλειά. Με τη λέξη αυτή καλύπτω και την εκπαίδευση και την προσπάθεια που αναφέρεις. Και εννοώ πολύ διάβασμα και πολύ γράψιμο. Κυρίως το δεύτερο. Να γράφεις και να ξαναγράφεις, παραλλαγές και βελτιώσεις, ώσπου να πετύχεις κάτι που να αγγίζει την ποιητική έκφραση.
- Τι δίνει το γράψιμο στη ζωή σου;
Δίνει νόημα. Γιατί είναι ένας τρόπος αντίδρασης στα μέσα και στα έξω που με πονάνε. Και η μετατροπή τους σε έκφραση. Κάποτε αυτή η διαδικασία είναι λυτρωτική. Άλλοτε πάλι φέρνει στο φως βαθύτερες πληγές. Όπως και να ’χει, πάντως, με βοηθάει να γνωρίσω, και ίσως να καταλάβω, καλύτερα τον εαυτό μου και τον κόσμο.
- Γράφεις καθημερινά, συχνά ή περιστασιακά;
Προσπαθώ να ανοίγω κάποια από τα γραπτά μου καθημερινά. Όχι οπωσδήποτε να γράφω, αλλά να ξαναβλέπω κάτι, να κάνω «βελτιώσεις» - και να τις απορρίπτω – να ψηλαφώ τις λέξεις και το νόημά τους. Χρειάζομαι όμως και περιόδους σιωπής, δημιουργικής σιωπής.
- Υπάρχουν θέματα που σ’ έχουν απασχολήσει πιο πολύ στην ποίησή σου;
Υπάρχουν, πώς όχι, οι λεγόμενες εμμονές. Η απομάκρυνση-ξενιτιά-στέρηση, ο νόστος, το σπίτι-εστία, η φθορά, ο έρωτας, ο θάνατος… Κάποια από τα θέματα αυτά επανέρχονται κάθε φορά. Αν αξιοποιηθούν με διαφορετικό τρόπο ή με άλλη οπτική, αν οι εκφραστικοί τρόποι εξελίσσονται, τότε μπορούν να αποδώσουν ανατροπές σε μύθους και πραγματικότητα, και να αποκαλύψουν ανθρώπινες σχέσεις, αντιφατικά συναισθήματα, κοινωνικές αντιξοότητες και ψυχολογικά αδιέξοδα, εσωτερικές πορείες αυτογνωσίας.
- Μπορείς να σκεφτείς κάποια ζητήματα που θ’ απέφευγες ν’ αγγίξεις;
Δεν θα απέφυγα κάτι, αρκεί να άγγιζε κάποια χορδή. Αρκεί να μου έφερνε εκείνη τη ταραχή που γεννά το ποίημα.
- Οι Έλληνες διαβάζουν ποίηση;
Ναι διαβάζουν. Εκτός από το σταθερό, μικρό είναι η αλήθεια, αναγνωστικό κοινό, ειδικά με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υπάρχουν πολλοί αναγνώστες ποίησης. Αποσπασματικά όμως. Μέσα από τις αναρτήσεις φίλων/ποιητών. Δεν αγοράζουν ποιητικές συλλογές, συνήθως. Τους αρκεί αυτό το μερίδιο που παίρνουν, εφόσον μάλιστα επαναλαμβάνεται.
- Τι θα μπορούσε να γίνει κατά τη γνώμη σου για να ενισχυθεί το αναγνωστικό ενδιαφέρον;
Γίνεται πολλή συζήτηση για το πόσο δύσκολη και μη κατανοητή είναι η ποίηση. Θα πρέπει μάλλον να τονιστεί ότι την ποίηση την προσεγγίζει ο αναγνώστης με ανοιχτή καρδιά και με συναίσθημα. Και από κάθε ποίημα εισπράττει τη δική του εκδοχή. Επίσης, να γίνουν πολλές εκδηλώσεις με και για ποίηση – και δεν εννοώ παρουσιάσεις συλλογών. Και πάντρεμα της ποίησης με άλλες τέχνες, ας πούμε με μουσική – όχι αναγκαστικά μελοποιήσεις – και ζωγραφική.
- Πάμε στην πιο πρόσφατη ποιητική σου εργασία που μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Μελάνι. Πότε γράφτηκαν αυτά τα ποιήματα;
Η προηγούμενη συλλογή μου «Γιατί το μέλλον μια μικρή κουκίδα» εκδόθηκε το 2018. Οπότε, πολλά από τα ποιήματα γράφτηκαν στο μεταξύ τους διάστημα. Ωστόσο, ποτέ δεν βάζω όλα τα ποιήματα που έγραψα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα στη νέα συλλογή. Κάποια μένουν απ’ έξω. Και ορισμένα από αυτά ξαναγράφονται, μεταμορφώνονται, συνδέονται με άλλα, και μπαίνουν στην επόμενη συλλογή. Άρα, ίσως να είναι παλαιότερα, να κατάγονται από προηγούμενες συλλογές.
- Μπορείς ν’ αποκρυπτογραφήσεις το νόημα του τίτλου «Ο δρόμος της επιστροφής είναι απόκρημνος»;
Δεν θα ήθελα να προκαταλάβω τον αναγνώστη. Ένας δρόμος απόκρημνος και ένας νόστος είναι νομίζω σημαντικοί δείκτες. Από εκεί και πέρα, καθένας προσλαμβάνει αποχρώσεις διαφορετικές, εφόσον προσαρμόζει το νόημα στις δικές του συντεταγμένες.
- Πες μας περισσότερα για το βιβλίο σου.
Συνομιλεί με τη συλλογή «Οδυσσέας, τρόπον τινά» και τη συλλογή «Γιατί το μέλλον μια μικρή κουκίδα». Με διαφορετικό τρόπο με την καθεμιά.
- Θα μοιραστείς μαζί μας κάποιο ή κάποια ποιήματα;
Και βέβαια! Ένα ποίημα από τη δεύτερη ενότητα, η οποία έχει τον τίτλο «Παλινδρομήσεις, τρόπον τινά»:
στο βάθος
Νιώθει πως μπαίνει σε βαθιά σπηλιά θαλασσινή
η φωνή ηχεί σαν μέσα απ’ το νερό
κάποτε ακούγεται ένα λυπημένο όμποε.
Ύστερα από ώρα βρίσκεται μακριά
σ’ έναν πλημμυρισμένο δρόμο
βαδίζει δύσκολα κι αργά
γιατί στο βάθος φαίνεται ένα πλάτωμα
και μια αυλή με δέντρα και τραπέζια.
Κάποιοι της γνέφουν, μορφές ακαθόριστες
οικείες ωστόσο και γαλήνιες.
Όλο πλησιάζει κι όλο ξεμακραίνουν
καθώς αναρωτιέται αν η προσέγγιση
θα είναι άφιξη ή αναχώρηση.
- Τι θα ήθελες να παίρνουν οι αναγνώστες σου από τα έργα σου;
Ό,τι ταιριάζει στην ψυχή και στα βιώματά τους.
- Υπάρχουν κάποια σχόλια αναγνωστών σου που δεν ξεχνάς;
Εκείνα που δείχνουν ότι διάβασαν προσεχτικά. Που ένιωσαν κάτι, πιθανότατα πολύ διαφορετικό από τη δική μου αφετηρία, αλλά αυτό είναι το νόημα της ποίησης. Τα σχόλια που δεν είναι κλισέ.
- Κλείνοντας θα ήθελα να σ’ ευχαριστήσω που δέχτηκες την πρόσκλησή μου γι’ αυτή τη συζήτηση. Σου εύχομαι κάθε όνειρό σου να πάρει σάρκα κι οστά!
Εγώ ευχαριστώ για την ευκαιρία και τη χαρά της συζήτησης. Είθε τα λόγια μας να έχουν αποδέκτες. Καλή συνέχεια!
