Στις 18 Αυγούστου 1943, η τελευταία αυτοκινητοπομπή με Εβραίους της Θεσσαλονίκης φθάνει στο Άουσβιτς. Θα γνωρίσουμε ένα ποίημα που έγραψε ο Γερμανός ποιητής Στέφαν Χέρμλιν για το μαρτυρικό στρατόπεδο! "Η στάχτη του Μπιρκενάου"!
Η στάχτη του Μπιρκενάου (Άουσβιτς-Μπιρκενάου)-ΣΤΕΦΑΝ ΧΕΡΜΛΙΝ
Ανάλαφρη σαν αγεράκι βραδινό, σαν την ψυχρούλα,
σα μια γραμμή χελιδονιών πριν απ'τη βροχή,
καθώς τα νέφη στο βαρύ και νοτισμένο αγέρα,
καθώς η γύρη απ'τα "σκυλάκια",
ανάλαφρη όπως στων νεκρών τα βλέφαρα το χιόνι,
καθώς ο γύρος παιδικού,παλιού χορού,
καθώς το βάρος της πεταλούδας στου γαρίφαλου
τ'άλικο στόμα,
ανάλαφρη σαν ένα φαγητό
που δίνουν στους αρρώστους,πριν πεθάνουν,
τόσο,ναι,τόσο ανάλαφρη είναι η λήθη,
ωσάν ψυχρούλα κι αγεράκι βραδινό.
Εκεί που η νύχτα πλέκεται κι η μέρα,
εκεί που τρώει τις ράγες η σκουριά,
η στάχτη των δικαίων που'μειναν χωρίς εκδίκηση,
κρέμεται στο κατάρτι των ανέμων.
Το Μπιρκενάου, χωρίς σημύδες πια
κείτεται μόνο κι έρμο μες στο βράδυ.
Τα γαϊδουράγκαθα τα χνάρια τους αφήνουν
πάνω στην πέτρα.
Στους αγρούς της Πολωνίας,
όταν τ'αγκάθι του μεσημεριού χλωμιάζει,
φωνάζει η γη στα πέλματά του:
"Να θυμάσαι!"
Βαριά, καθώς το σίδερο μες στο βουνό,
σαν πριν απ'την απόφαση η σιωπή,
καθώς το πέσιμο ενός δέντρου μέσα στην ομίχλη,
καθώς πάνω στα χείλη μας ή κάπνα
απ΄τα κορμιά,που'χουν καεί,
βαριά καθώς στερνός χαιρετισμός.
Αυτοί που παραδόθηκαν στο γκάζι,
ξεχείλιζαν από ζωή,
το σούρουπο αγαπούσαν και τον έρωτα,
της τσίχλας το τιτίβισμα,- κι ήτανε νέοι.
Βαριά,καθώς τα κρεμαστά τα σύννεφα πριν απ'την καταιγίδα
έτσι βαριά είναι η θύμηση!
Μα εκείνοι που θυμούνται
είναι εκεί, κι είναι πολλοί,κι όλο πληθαίνουν.
Κανείς φονιάς δε θα ξεφύγει,
κανένα σύννεφο δεν τον σκεπάζει.
Εκεί που επιβουλεύτηκε τον άνθρωπο,
θε να στηθεί.
Σπέρμα από σιδερένιους ήλιους,
πετά η σποδός πάνω απ'τον κόσμο.
Σ'όλους μας, γέρους, νιους, έχει δοθεί
τη στάχτη να σκορπάμε,
βαριά καθώς οι θύμησες,
ανάλαφρη καθώς η λήθη.
Αυτοί που λεν "Ειρήνη",
αμέτρητο ένα πλήθος,
θα διώξουν τους τυράννους,
θα πάρουν κάθε δύναμη απ'το θάνατο.
Εκείνοι που πιστεύουν στην ελπίδα,
βλέπουμε τις σημύδες πράσινες,
όταν οι ίσκιοι των περιστεριών
γλιστρούν πάνω απ'τη στάχτη.
Τραγούδι του θανάτου που'χει σβήσει
και μοιάζει τόσο, ξάφνου, με ζωή:
βαριά καθώς οι θύμησες.
Ανάλαφρη καθώς η λήθη.
Μετάφραση: Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη
Πηγές: Παγκόσμια Ποιητική Ανθολογία "Ταξίδι στην ποίηση", Ναυτίλος
& https://dialogos.com.cy
