Σήμερα στη στήλη "Στα βαθιά" έχω προσκαλέσει τη λογοτέχνιδα Χρυσή Γιάντσιου. Η καλεσμένη μου γεννήθηκε στις Σέρρες και τα τελευταία χρόνια ζει στην Αβινιόν της Γαλλίας. Σπούδασε Παιδαγωγικά και πήρε το πτυχίο της διετούς Μετεκπαίδευσης του διδασκαλείου "Δημήτρης Γληνός".Έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στην αρχαία τραγωδία. Κατέχει διδακτορικό τίτλο στην Κοινωνική Ψυχολογία.Έχει φοιτήσει στη Διεθνή Ακαδημία Θεάτρου (AIDAS) υπό τη διεύθυνση του Carlo Boso (Montreil-Paris). Σπούδασε φωνητική, κινησιολογία, θεατρικό παιχνίδι και υποκριτική. Έχει πλούσιο ερευνητικό κι επιστημονικό έργο στον τομέα του Θεάτρου. Εργάστηκε για δεκαετίες ως ηθοποιός, σκηνοθέτιδα, θεατρική συγγραφέας. Για δέκα χρόνια ήταν υπεύθυνη της θεατρικής ομάδας του Πολιτιστικού Οργανισμού Ελασσόνας. Ακόμη συνεργάστηκε με τον ΟΚΑΝΑ στο πλαίσιο μιας καμπάνιας κατά των ναρκωτικών, ανεβάζοντας το θεατρικό της έργο "Μια φορά σε μια αυλή". Το θεατρικό της έργο "Του Χρόνου το αληθές" παίχτηκε φέτος με τεράστια επιτυχία στο θέατρο Φάουστ με τον τίτλο "Ατζέντα". Έχει εκδώσει πέντε παιδικά λογοτεχνικά βιβλία, ένα θεατρικό, δυο ποιητικές συλλογές ,κι έχει ακόμη πολύ μεγάλο ανέκδοτο υλικό. Ποίησή της έχει δημοσιευτεί σε προσωπικές και συλλογικές εκδόσεις. Έχει βραβευτεί για έργα της σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς. Το 2022 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Βακχικόν η ποιητική της συλλογή "Αβινιόν". Η ποίησή της είναι λυρική, υπαρξιακή, ενίοτε εξομολογητική. Ο λόγος της είναι ζωντανός, ατμοσφαιρικός, συγκινητικός, με ανάγλυφες εικόνες κι εύστοχες αλληγορίες. Η πένα της διαπερνά το προσωπικό βίωμα, αλλά δε μένει εκεί, αφουγκράζεται την κοινωνία, φιλοσοφεί. Ζωγραφίζει τις πληγές, αναμετρά τις απώλειες, ψάχνει τις ακριβοθώρητες χαρές. Θα σας παρουσιάσω έντεκα διαλεχτά ποιήματά της!
ΧΡΥΣΗ ΓΙΑΝΤΣΙΟΥ
Ποιήματά μου (αποσπάσματα από την τελευταία μου συλλογή με τον τίτλο ΑΒΙΝΙΟΝ εκδόσεις Βακχικόν)
ΑΒΙΝΙΟΝ 15/1
Μου ζήτησε ένα ευρώ.
Δεν του ’δωσα.
Κρύωνε.
Κρύωνα και γω.
Μοιάζεις μ’ αράχνη, μου είπε.
Δεν ήξερε πως στις τσέπες μου είχα ξυράφια
που μάτωναν τις χούφτες μου.
ΑΒΙΝΙΟΝ 22/1
Μου ζήτησε ένα τσιγάρο,
του έδωσα,
μου έκανε μέρος να καθίσω
κρυώναμε κι δυο.
Είσαι καλή, μου είπε.
Δεν ήξερε πόσες παγίδες είχα στήσει.
ΑΒΙΝΙΟΝ 11/2
Βρέχει.
Οι παλιές πληγές ρουφούν
σαν τα σφουγγάρια την υγρασία!
Και οι παλιές στιγμές σπαρταρούν
σαν τα αγκιστρωμένα ψάρια
πριν ξεψυχήσουν.
ΑΒΙΝΙΟΝ 14/2
Μου πέταξε ένα τριαντάφυλλο.
Το πήρα από κηδεία,
μου είπε.
Ε, και;
Ακόμη κι έτσι, τριαντάφυλλο δεν είναι;
Παρατήρηση: Όλως τυχαίως τώρα πρόσεξα ότι η ημερομηνία συμπίπτει με του Αγίου Βαλεντίνου.
ΕΚΡΗΞΗ
Κοίτα να δεις πώς με λειαίνει ο πόνος
και γίνομαι διάφανη και καθαρή σαν το νερό,
ακύμαντο νερό
που αργοκυλάει και χαϊδεύει
τα τρυφερά πέταλα των χαμομηλιών
εκεί στις όχθες.
Μα κρύβει μια ορμή βαθιά στα έγκατά του.
Πώς να το φανταστώ πως τούτη η μοναξιά
θρέφει μια φλόγα μέσα της
ίδια με του κεριού το δάκρυ.
Δεν καίει, δεν φωτίζει
μονάχα πάλλεται σαν εκκρεμές
σε μια σιωπή βαθιά.
Κι όμως.
Ζεσταίνει μύριους ήχους ξεχασμένους.
Πού να το ξέρω
πως το φιλί της θλίψης
έχει μια γεύση λευτεριάς
όπου με πνίγει,
μ’ αναγκάζει να αναπνεύσω από τα μάτια
να αναπνεύσω από τα χέρια
και τα μηνίγγια μου φουσκώνουν για να σπάσουν
να πεταχτεί η κοιμισμένη λάβα που ξυπνάει
και μέσα απ’ τα σπλάχνα της
καυτά ποτάμια να κυλήσουν
όσα με πάθος είχα ξεχάσει ν’ αγαπήσω
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ (μια πρώτη εκδοχή του ποιήματός μου Αποχωρισμός)
Άδειασα
ένα σακούλι γεμάτο φτωχές μέρες
πολλές φτωχές μέρες.
νομίσματα ευτελούς αξίας,
που βαραίνουν… μόνο σε βαραίνουν.
Οι άνθρωποι αγαπούν τη θλίψη
Τους κάνει σπουδαίους
Ξέρεις …
Οι άνθρωποι προτιμούν τη θλίψη
Τους κάνει σοβαρούς…
Οι δρόμοι όμως αγαπούνε τις φωνές.
Πώς να βάλεις στις φωνές σημεία στίξης;
Με ποια σύμφωνα να τις σημαδέψεις;
Ξέρεις…
Οι αριθμοί είναι σαν τα αστέρια
δεν μπορείς να τους αγγίξεις
κι οι μυρουδιές δεν έχουν αριθμούς…
Βάθυνε η γη.
Δεν φτάνει πια το βλέμμα μου
Ν’ αγγίξει ουρανό…
Τους ξέρεις δα τους ανθρώπους
Χαμογελούν…
Μου ζήτησαν να πάω μαζί τους
Πήγα…
Μετρηθήκαμε, μετρήσαμε
Γίναμε αριθμοί
Γίναμε ένα…
Τους ξέρεις δα τους αριθμούς
Δεν μπορείς να τους αγγίξεις…
Και μεις ο ένας δίπλα στον άλλο
Σαν τους αριθμούς…
Και ο ιδρώτας είχε μια μυρουδιά από θήτα
μα οι μυρουδιές
Δεν έχουν αριθμούς…
Ούτε τη νύχτα αφήνουν πλέον να ξεκουραστεί
Ξέρεις παλιά…
Άρεσε στους ανθρώπους να κρύβονται
Τώρα το ξέχασαν κι αυτό.
Πού να κρυφτώ για να με βρεις;
Ποια μυστικά μου να κρατήσω φυλαχτό;
Στην τσέπη μου κρατάω μόνο ένα πείσμα
Και μια λησμονημένη πένα
Ξέρεις παλιά…
Αφήναμε τις πόρτες ανοιχτές…
Ήταν νύχτα…
Έξω είχε φως
Εκείνο το αρρωστημένο κίτρινο
Το ηλεκτρισμένο
Κουράστηκε η νύχτα, να στέλνει, να μαζεύει λέξεις δίχως ήχο…
Λέξεις δίχως ήχο ποτέ δεν λένε τίποτα.
Και σκεπάστηκαν όλα από λέξεις
Που χόρευαν και πέφτανε στη γη…
Ξέρεις…
Παλιά ο ουρανός μας σκέπαζε με χιόνι.
Βάθυνε η γη
Δεν φτάνει πια το βλέμμα μου
Τα σύννεφα ν’ αγγίξει
Ταξίδι…
Τι μου θυμίζει αυτή η λέξη;
Πώς να στην περιγράψω;
Έμαθα να μιλώ τη γλώσσα των πραγμάτων
Γέμισε με αλαλιά το στόμα μου.
Τώρα θυμάμαι…
Έβλεπα το δρόμο να φεύγει
Κι έπαιρνε μαζί του φωνές και χρώματα
Το πιο όμορφο χρώμα ένα λευκό μαντίλι
Ξέρεις…
Οι άνθρωποι αγαπούν τους αποχωρισμούς…
ΔΕΝ ΞΕΡΕΙ ΑΠΟ ΕΧΘΡΑ Ο ΘΕΟΣ (Ανάλεκτα από τις εκδόσεις I WRITE)
Όλη η μανία μας ξέσπασε στην ομορφιά της πέτρας
Και λιθαριάστηκε ο βωμός.
Θρήνησαν κι οι κορυδαλλοί και τα μικρά σπουργίτια.
Χορτάρια και αγριοχαμόμηλα
Τρέξαν να τον στολίσουν.
Με μαεστρία βάλθηκαν να κρύψουν την αισχύνη
Τότε...
Το άγριο γέλιο του Θεού, αντήχησε στων πέρατων την άκρη
Και μύριοι θεοί αβάφτιστοι, στήσαν χορό γαϊτάνι
Δεν ξέρει από έχθρα ο Θεός, δεν ξέρει ούτε από μίσος
Μήτε τη γλύκα γδικιωμού
μα ούτε και πόνο ξέρει.
Ξέρει μονάχα να γελά και να βλασταίνει η πέτρα.
Όλη η μανία μας ξέσπασε στην ομορφιά του βράχου.
Ξεπήδησαν χίλιες πηγές και χίλιες νερομάνες.
Κυλήσαν όλες προς τα ’κει, που το νερό μαυρίζει.
Εκεί που οι δράκοι καρτερούν
Να κλέψουν τις νεράιδες.
Κεφαλομάντηλα λευκά σκέπασαν το λιβάδι
Και οι άγγελοι με πινελιές
Στα χρώματα το ντύσαν
Δεν ξέρουν οι άγγελοι να τιμωρούν
Μήτε και να φοβίζουν
Ξέρουν μονάχα στις δροσιές αρώματα να σπέρνουν...
Όλη η μανία μας ξέσπασε στις φυλλωσιές του πεύκου
Κι ο αέρας βελονιάστηκε
Σαΐτεψε των αστεριών τη λάμψη
Χίλιοι σπινθήρες κάψανε των ουρανών τα βάθη
Τότε...
Υπόγεια βουητά, μελανιασμένες νότες
Χαρτογραφήσαν τον καιρό
Σύρματα τον γεμίσαν
Αυτοί που ξέρουν ν' αγαπούν, ξέρουν και να μισούνε
Ξέρουν τον φόβο, τη χαρά
Αυτοί τα ξέρουν όλα
Δεν ξέρει απ' έχθρα ο Θεός.
ΠΛΗΓΗ Η ΓΗ
Δεν είναι αμέτρητα
μα είναι τόσο πολλά
που πάλι αμέτρητα θα τα 'λεγες
Τα μάτια που τη θλίψη τους τη στάλαξαν
μες σε μικρές αστάλακτες λιμνούλες
Δείχνοντας πως τάχα το κενό θωρούνε,
αλλά έβλεπαν - όλους τούτους τους αιώνες-
Να αργοπεθαίνει αυτός ο τόπος.
Αυτός ο τόπος που δεν κάνει άλλο
μόνο να αργοπεθαίνει
Και δεν αργόζησε ποτέ αυτός ο τόπος
Όλα του τα καλοκαίρια
Κι όλους του τους χειμώνες αργοπεθαίνει
Καίγεται στον ήλιο του
Σκεβρώνει στην αλμύρα του
Πνίγεται στα καθαρά νερά του.
Αυτός ο τόπος που κανείς δεν τον αγάπησε
Βιασμένος από δαίμονες και από θεούς
Καταραμένος από Οιδίποδες και Ιφιγένειες
Κι απ' όλους τους αναίτιους θανάτους
Σημαδεμένος κι απ' τα αδηφάγα βλέμματα των γερακιών
Και μένα πώς μεράδι μου έτυχε να γεννηθώ
σ' αυτόν τον τόπο
Και να δεθεί η ζωή μου άρρηκτα σε ιερό αρραβώνα
με τον αργό του θάνατο
και σ' έναν αγιασμένο έρωτα μ' αυτήν τη γη, τέτοιον
που ούτε μια σπιθαμή της καταδέχτηκα για μένα να ορίσω.
Άσπιλο το ήθελα το πέρασμά μου να 'ναι...
Αυτή τη γη.
Ίδια μ' ελαιώνας απέραντος λουσμένος μες στο πέλαγος
Πατρίδα μου την είπαν.
Πληγή τη λέω εγώ
ΕΚΤΑΚΤΟ ΔΕΛΤΙΟ ΚΑΙΡΟΥ
Το πρωί
μην ξεχάσεις να απλώσεις στον ήλιο
τα μικρά μπαλώματα
που θα καλύψεις τις ξεφτισμένες μέρες.
Με μαεστρία κεντήστρας να τα ράψεις.
Θέλει μεγάλη τέχνη να γίνει ο άνεμος βουή.
Η φύση ξέρει.
Το μεσημέρι…
Μην ξεχάσεις να απλώσεις τους τσίγκους
να βρει η βροχή να τραγουδήσει.
Τη βραδινή ομίχλη
τύλιξέ τη στην ηλακάτη,
πλέξε για τα παιδιά που θα ’ρθουν
εριόστεπτα κλαδιά και παραμύθια.
Κλείσε καλά τις πόρτες.
Αυτό το καλοκαίρι σέρνει μαζί του
κουρνιαχτό απ’ τα άλογα της Βαλκυρίας
ΧΡΕΟΣ
Όποια αλήθεια κι αν διαλέξεις
φρόντισε να σε ταξιδέψει σε νόστους ιερούς.
Και μη θαρρείς
δρόμους ανέξοδους θα βρεις.
Όλοι χρωστούμε μια θυσία στον βωμό της μνημοσύνης.
Να μην ξεχάσεις να σκορπάς άσπρα μαντήλια στους ανέμους
σημάδια για να βρίσκει ο χρόνος να γυρίζει
ΑΒΙΝΙΟΝ 15/4
Είχε φύγει.
Σαν να ’χε φύγει κι όλη η πόλη μαζί του.
Θέλω να του πλύνω τα πόδια,
με τα μαλλιά μου να του τα σκουπίσω
Βιογραφικό σημείωμα
Ονομάζομαι Γιάντσιου Χρυσή και κατάγομαι από την πόλη των Σερρών. Προκειμένου το βιογραφικό μου να είναι σύντομο, θα αναφέρω μόνο τους τίτλους των σπουδών μου και κάποιες δράσεις από την 35ετή παρουσία μου στον χώρο του θεάτρου-των γραμμάτων και των τεχνών:
Α. Θεατρικές Σπουδές
1.Διδάκτορας του τμήματος arts, lettres et langues του Πανεπιστημίου της Avignon,με ειδίκευση στο αρχαίο θέατρο.
2.Μεταπτυχιακές σπουδές στην αρχαία τραγωδία/κωμωδία (Πανεπιστήμιο Πατρών)
3.Φοίτηση στην Διεθνή Ακαδημία Θεάτρου (AIDAS) υπό την δ/νση του Carlo Boso (Montreil-Paris)
4.Φωνητική- Κίνηση- Υποκριτική στην αρχαία Τραγωδία, στο θεατρικό Εργαστήρι “Παράθλαση” υπό την δ/νση Μόνας Κιτσοπούλου. (Θεσσαλονίκη)
5.·“Θεατρικό Παιχνίδι” -Στο θεατρικό εργαστήρι της Μαργαρίτας Τσουκαρέλα.(Λάρισα)
Β. Λοιπές Σπουδές
1.Παιδαγωγικό τμήμα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
2.Μετεκπαίδευση στο διδασκαλείο “Δημήτρης Γληνός” (Πανεπιστήμιο Μακεδονίας-Θεσσαλονίκη)
3.Υποψήφια διδάκτορας στο τμήμα Κοινωνικής ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου.
Γ. Ερευνητικό -επιστημονικό εργο:
1.Ο Αρχαίος Ελληνικός μίμος- Δωρικό Θέατρο (διατριβή)
2.Ο υπονοούμενος λόγος του Θεόκριτου στον αστικό μίμο “Αδωνιάζουσαι”
3.Οι επιρροές του Ομηρικού και του Σοφόκλειου λόγου στον αστικό μίμο του Θεόκριτου “Φαρμακεύτρια”
4. Ο Μύθος του Οιδίποδα πριν την τραγωδία του Σοφοκλή
5.Έλληνες και Βάρβαροι στους “Πέρσες” του Αισχύλου.
6.Οι σκηνοθετικές προσεγγίσεις των έργων του Ευριπίδη στο Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου της Avignon.
Δ. Λογοτεχνικό έργο
1.Του χρόνου το Αληθές (θεατρικό ψυχόδραμα)
2.Αν όμως; (τρία μονόπρακτα)Ανέκδοτο
3.Χορεύοντας με την Άννα (θεατρικό κωμωδία)Ανέκδοτο
4.Η κλεμμένη Ηλιαχτίδα, παιδική λογοτεχνία -Βραβείο Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς, εκδόσεις Ακρίτας 1998
5. Ο Γυρισμός της Μινοδώρας, παιδική λογοτεχνία, εκδόσεις Ψυχογιός 2000
6.Η ζωή είναι ωραία, παιδική λογοτεχνία-Έπαινος Γ.Λ.Σ. εκδόσεις Ψυχογιός,2005
7.Η Χαλαμπώ και η Λαλού στις περιπέτειες του Νότου, παιδική λογοτεχνία ,εκδόσεις iwrite, 2013
8. Η κούπα του Λουδοβίκου, παιδική λογοτεχνία, εκδόσεις Κύμα
9.Απόγευμα, συλλογική ποιητική έκδοση, εκδόσεις iwrite,2017
10.Αβινιόν ποιητική συλλογή , εκδόσεις Βακχικόν, 2022
Ε. Θεατρική και Σκηνική Παρουσία
1. Στην δεκαετία 1993-2003, υπεύθυνη του θεατρικού τμήματος του Δήμου Ελασσόνας, με την στενή συνεργασία του Ιάκωβου Καμπανέλλη και του Βασίλη Ρίτσου.(ως Σκηνοθέτης)
2.“Η φιλοσοφική Λίθος” Σενάριο -Σκηνοθεσία Carlo Boso, Ανοιχτό θέατρο στο παλάτι των Βερσαλλιών. (ως ηθοποιός)
3.“Άλκηστις” του Ευριπίδη, Σκηνοθεσία Τ. Μουδατσάκις, στο θέατρο Albatros (Avignon), Ιούλιος 2010, Παγκόσμιο φεστιβάλ θεάτρου της Αβινιόν. (ως βοηθός σκηνοθέτη)
4.“Ορέστεια” του Ευριπίδη, Σκηνοθεσία Τ. Μουδατσάκις, στο θέατρο Albatros(Avignon), Ιούλιος 2011, Παγκόσμιο φεστιβάλ θεάτρου της Αβινιόν, βοηθός σκηνοθέτη)
5.Θέατρο Fabrik -Avignon, 2017-2019 (ως ηθοποιός)
6. L'Odyssee (Οδύσσεια) σε σκηνοθεσία Blandine Savetier , Ιούλιος 2019 Παγκόσμιο φεστιβάλ θεάτρου της Αβινιόν στην σκηνή Jardin Ceccano. (ηθοποιός)
Ζ. Συνεργασίες με το ΔΗΠΕΘΕ Σερρών
1.Σεμινάριο για το αρχαίο θέατρο με θέμα “Το Δωρικό θέατρο”.
2. Θεατρική αναπαράσταση του αστικού μίμου: “Φαρμακεύτρια” (Έρευνα-Μετάφραση- θεατρική διασκευή) του Θεόκριτου,Πρώτη παγκόσμια θεατρική παρουσία του αστικού μίμου στην Πανεπιστημιάδα του ΔΗΠΕΘΕ Σερρών 2015.
3. Συνεργασία στο πρόγραμμα Στούντιο Εφήβων, στο ΔΗΠΕΘΕ Σερρών 2015-2016 υπό την Καλλιτεχνική Δ/νση του Παναγιώτη Μέντη.
4. Σεμινάριο με θέμα τις Ικέτιδες του Αισχύλου: Ακολουθώντας τα χνάρια των Δαναΐδων :Με τον Μίτο στον Μύθο, μια πρωτη προσέγγιση στην τραγωδία του Αισχύλου Ικέτιδες 2019
5.Δημιουργία εργαστηρίου Αρχαίου Δράματος υπό την πλήρη ευθύνη μου στο ΔΗΠΕΘΕ Σερρων.(2019-2021)
6.Παράσταση Ικέτιδες του Αισχύλου στο ανοιχτό θέατρο Σερρών 12/06/2021
Η οποιαδήποτε δράση μου σταμάτησε απότομα μετά από ένα τραγικό ατύχημα που συνέβη στις 19 /10/2021 στην μικρή μου κόρη. Νοσηλεύεται σε Νοσοκομείο της Βρέστης στην Γαλλία και είμαι μαζί της.
