Ένα κακό παρελθόν κι ένα κουβάρι από λάθη την οδηγούν στη μοναξιά. Υπάρχει δρόμος διαφυγής; Θα το δούμε στο διήγημα της Σοφίας Αγραπίδη "Η μοναξιά της αλαζονείας"!
Η μοναξιά της αλαζονείας -ΣΟΦΙΑ ΑΓΡΑΠΙΔΗ
Η αλαζονεία της ήταν έκδηλη, προπορευόταν πάντοτε κι από την ίδια την παρουσία της. Προσπαθούσε να χαμογελάσει αλλά δεν κατάφερνε κάτι παραπάνω από ένα απλό μειδίαμα.
Σύμφωνα με τους ειδικούς της ψυχικής υγείας, η αλαζονεία είναι ένα τεράστιο αγκάθι που κατατρώει τα σωθικά. Στέκει ως τροχοπέδη στο γέλιο, στη χαρά και κυρίως στις ανθρώπινες σχέσεις. Δυστυχώς το μαρτύριο του αλαζόνα θεωρείται τραγικό αφού καθημερινά ψάχνει τρόπους να δείξει στους γύρω πως υπερέχει.
Κάθε πρωί που κοιταζόταν στον καθρέφτη όταν ήταν παιδί, έψαχνε να βρει κάτι καλό επάνω της. Δεν της άρεσε ο εαυτός της παρόλο που η μητέρα της τη θεωρούσε κούκλα και το έλεγε δυνατά! Αντικειμενικά δεν ήταν άσχημο κορίτσι.
Για αυτό που ζούσε η ευθύνη βρισκόταν στον αυστηρό πατέρα που ήταν βαθιά επηρεασμένος από την κλειστή κοινωνία των πρέπει και της υποκρισίας.
Όταν οι συμμαθήτριές της έπαιζαν στη γειτονιά, έτρεχαν με τ' άλλα παιδιά, φορούσαν ότι άρμοζε στην ηλικία τους, αυτή δεν είχε το δικαίωμα να χαρεί τίποτα απ' τη νιότη. Θύμα της ανελευθερίας των κοινωνικών κλισέ. Έβλεπε να περνά ο καιρός μ' ένα μαράζι. Ήταν στη μόδα ωραιότατα νεανικά φουστανάκια, κοντά παντελόνια που φυσικά τα έβλεπε με παράπονο μόνο στις άλλες. Δεν επιτρεπόταν ούτε μακριά παντελόνια να βάλει.
Στο σχολείο προχωρούσε καλά, αλλά με τη βοήθεια των εκπαιδευτικών της οικογένειάς της, η επίδοσή της φάνταζε πιο αξιόλογη από την πραγματικότητα.
Στην εφηβεία η υπερβολική αυστηρότητα του πατέρα της γέννησε στη σκέψη της έναν τρόπο φυγής και εκδίκησης συνάμα, από το κλειστό παγερό οικογενειακό γίγνεσθαι.
Πολλοί άνθρωποι τη διαφυγή αυτή την αναζητούσαν στις σπουδές και κάποιοι στον γάμο. Κυρίως οι κοπέλες ακολουθούσαν τη δεύτερη επιλογή.
Με το πρώτο γέλιο που της έστειλε μαζί με μια φλογερή ματιά, ένιωσε πως άνοιξε ευθύς ο πολυπόθητος δρόμος της χαράς και της αισιοδοξίας. Η κοπέλα έδειχνε κλειστός χαρακτήρας και τακτική στα μαθήματά της. Ο νεαρός, σχετικά μεγαλύτερός της ακολουθούσε τον δρόμο, της εργασίας χωρίς ιδιαίτερες γνώσεις, θα έλεγε κανείς με μέτρια αντίληψη.
Το σκίρτημα που ένιωσε την οδήγησε χωρίς άλλη σκέψη να αποδειχτεί συνεπής από το πρώτο ραντεβού σ' εκείνο το τρίστρατο σημείο που ενώνονται τα μικρά ανήλιαγα στενά, όπως αναφέρει ο μεγάλος στιχουργός. Τον πρώτο μήνα έγραψε στο προσωπικό της ημερολόγιο τη φράση του Βολτέρου " ο παράδεισος είναι εδώ που βρίσκομαι".
Στο σχολείο πολλές μέρες χανόταν το βλέμμα της έως ότου σχημάτιζε καρδούλες στο τετράδιό της που για όποιον καταλάβαινε, τα βελάκια του έρωτα την είχαν λαβώσει. Οι επιδόσεις της είχαν διαφοροποιηθεί αλλά βαθμολογικά πήγαινε προς το καλύτερο καθόσον φρόντιζαν γι' αυτό οι γνωριμίες της οικογένειας με τους εκπαιδευτικούς. Κοινό γνώρισμα για την ελληνική επαρχία των περασμένων χρόνων.
Πέρασαν με γοργούς ρυθμούς τα δυο χρόνια όπου αποφοίτησε. Ταυτόχρονα το ειδύλλιο επισημοποιήθηκε κι αυτό ίσως στάθηκε τελικά ως γκρίζο σύννεφο στα ροδοχρώματα του ορίζοντα της ζωής της. Ο γάμος, η εγκυμοσύνη, η τεκνοποίηση αποτελούσαν τη συνέχιση της γραμμής της κοινωνίας για τις κοπέλες που δεν τολμούσαν να παλέψουν για τα θέλω τους. Ακολούθησαν γλυκές και πικρές στιγμές. Γλυκές ο ερχομός των παιδιών και οι προσωπικές ερωτικές φάσεις που το πάθος και το συναίσθημα υπερείχαν της λογικής.
Πικρές όταν οι καταιγίδες των οικονομικών προβλημάτων καθώς και της συμπεριφοράς της πατρικής οικογένειας του συζύγου προς την ίδια, κατέστρεφαν με αργό αλλά σταθερό ρυθμό τα όνειρά της στον ψυχοσυναισθηματικό τομέα. Για την κοινωνία, για τα μάτια του κόσμου όπως είθισται να λέμε η ζωή της κυλούσε χαρούμενα. Η πένα της ψυχής της βέβαια κατέγραφε τη θλίψη που έκανε την εμφάνισή της, τη θλίψη που τη συντρόφευε ουσιαστικά και της επιβεβαίωνε την προσωπική της αποτυχία. Δυστυχώς έπρεπε να υποκρίνεται. Ήταν επιλογή της όπως έλεγε ο αυστηρός, αδιάλλακτος πατέρας της. Έκανε παιδί και δεν είχε δικαίωμα για φυγή. Με τη βοήθεια της γνωστής ελληνικής μεθόδου χρησιμοποιώντας γνωστούς δηλαδή εργάστηκε στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα.
Το αίσθημα της κατωτερότητας που δημιουργούσε η έλλειψη κατανόησης αλλά και συνεννόησης στο σπιτικό της λόγω διαφοράς του μορφωτικού τους επιπέδου την οδήγησε σε λανθασμένες ατραπούς. Όταν συνειδητοποίησε πως δεν τη συνέδεε τίποτα αληθινό με τον σύζυγό της, έψαχνε απεγνωσμένα να βρει την επιβεβαίωση σε άλλες αγκαλιές. Στα πηγαδάκια του κουτσομπολιού τη χαρακτήριζαν ανήθικη έως και πόρνη. Δεν ήταν τίποτα άλλο από ένα πληγωμένο πλάσμα που ποτέ δεν μπόρεσε να πετάξει στους ουρανούς των ονείρων της. Μια γυναίκα που παρέμεινε παγιδευμένη στον ιστό της αράχνης που έπλεκε η αδυσώπητη κλειστή κοινωνία της δεκαετίας του 70.
Την εποχή που τα πτυχία δεν τα υπολόγιζαν οι αρμόδιοι αλλά το πολιτικό μέσον κυριαρχούσε, της έδωσαν τη θέση της διευθύντριας της υπηρεσίας που εργαζόταν. Αυτό το "επίτευγμα" ήταν η δεύτερη καταστροφική καταιγίδα για τη ζωή της και την ψυχική της ισορροπία. Γνώριζε πως δεν άξιζε, πως τα πρόσωπα που την είχαν δανείσει ώστε να δωροδοκήσει τους διαμεσολαβητές για τη θέση, μπορούσαν να την εκθέσουν. Στον βωμό της ματαιοδοξίας και της αλαζονείας παράβλεπε το δυστυχισμένο εσωτερικό της κόσμο.
Την προσέγγιζαν όσοι από τους γνωστούς ήθελαν να τη χρησιμοποιήσουν για κάτι. Οι άλλοι δεν ήθελαν να την κοιτάζουν. Η ίδια προκαλούσε αυτές τις συμπεριφορές που όταν ήταν υπάλληλος δεν συμμετείχε στα δρώμενα του τόπου και όταν προήχθη σε διευθύντρια βρισκόταν παντού. Κάθε βράδυ υπέφερε από αϋπνίες γιατί σκεφτόταν σε τι ενέργειες έπρεπε να προβεί την επόμενη μέρα για να δείχνει σπουδαία και ξεχωριστή, όπως ήθελε στην αρρωστημένη της φαντασία να υπάρχει.
Η τεράστια ένδειξη της χαμηλής αυτοεκτίμησης. Στον καθρέφτη κοιταζόταν ελάχιστα για να μην αντικρίζει την αλήθεια. Ήξερε πως ο κάθε άνθρωπος μπορούσε να είναι σπουδαίος και τρανός αρκεί να ασκούσε με αξιοπρέπεια τα καθήκοντά του ή αρκεί να καλλιεργεί τις δικές του δυνατότητες και ταλέντα. Ποτέ δεν είχε κατανοήσει ότι ο καθένας στον ρόλο που υπηρετεί με αγάπη και αρχές είναι ξεχωριστός, ότι η συμπεριφορά μας κάνει αγαπητούς ή μη αγαπητούς. Η μεγάλη αρρώστια της αλαζονείας της απαγόρευε να το συνειδητοποιήσει και έτσι υπέφερε. Μισούσε τους γύρω της όταν προσπαθούσαν να τη βοηθήσουν λέγοντάς της την αλήθεια για τις πράξεις της και λάτρευε τους κόλακες. Ο καιρός πέρασε και όταν βρέθηκε ως συνταξιούχος, δεν είχε ουσιαστικό φιλικό περίγυρο. Απομακρύνθηκαν οι "αυλικοί" γιατί δεν είχαν πια συμφέρον. Οι αληθινοί φίλοι που η ίδια έκανε πέρα δεν είχαν κανένα λόγο να ασχολούνται με την απόλυτη ματαιοδοξία της. Η μοναξιά που βίωνε ήταν βασανιστική. Εθελοτυφλούσε για τη συμπεριφορά της που ήταν η αιτία της θλιβερής της κατάστασης. Στην περίπτωσή της η μοναξιά είχε μετατραπεί σε μοναχικότητα, σε ένα μανδύα από τα λάθη της που ποτέ δεν αποδέχθηκε ώστε να παραγράψει. Το σκοτάδι της είχε κυριέψει τον εσωτερικό κόσμο.
Τα παιδιά της πήραν τον δικό τους δρόμο. Η σχέση με τον σύζυγό της ήταν ανύπαρκτη. Προσπαθούσε στις νέες παρέες να μιλά για το "ένδοξο" παρελθόν δηλαδή για το τεράστιο κενό που την είχε παγιδεύσει ως ιστός επικίνδυνης αράχνης. Οι συμμαθήτριές της μα και άλλες φίλες της, στην ηλικία αυτή δεν προλάβαιναν να μετρήσουν τις ανθρώπινες σχέσεις, την καταξίωση μέσω της ζωής που είναι το πολυτιμότερο για τον καθένα. Προσπαθούσε να επανασυναρμολογήσει τις σχέσεις της όταν πια ζούσε στο παρασκήνιο αλλά πλέον ήταν αργά για τις πρώην φίλες που την αγαπούσαν καθόσον τα συναισθήματα για κάποιους ανθρώπους όταν ραγίσουν δεν ξανακολλάνε.
Στο ζενίθ της μοναξιάς της ούτε τα φυτά της δεν ανθοφορούσαν και τα κοτσύφια την άνοιξη επέλεγαν άλλους κήπους. Ένα τέτοιο σούρουπο τυχαία συναντήθηκε με μια σκιά γυναικεία που την πήρε απ' το χέρι και της μίλησε για τα λάθη της, την έκανε να κλάψει πικρά. Κλείστηκε για δυο μέρες στο δωμάτιό της και λούζονταν απ' τα δάκρυά της όταν αισθάνθηκε ότι η σκιά ήταν η πολυαγαπημένη της μητέρα που είχε χάσει πριν από πολλά χρόνια. θύμωσε με τον εαυτό της, κοιτάχτηκε στον καθρέφτη με τάσεις να τον σπάσει.
Την τρίτη μέρα βγήκε να ποτίσει τον κήπο της όταν κοντοστάθηκε ένας τουρίστας που έμοιαζε λίγο μεγαλύτερός της, για να της ζητήσει πληροφορίες για τα αρχαιολογικά μνημεία της πόλης. Τον βοήθησε αρκετά, αυτός την ευχαρίστησε και την κοίταξε βαθιά στα βουρκωμένα μάτια. Στην ψυχή της άνθιζαν τα πρώτα μπουμπούκια μετά από εξήντα χρόνια μα το εγώ της παρέμενε ανελέητο. Μεγάλη πάλη αλλά τελικά επέτρεψε την ανθοφορία μιας άλλης σκέψης, μιας νέα ψυχής, τηλεφώνησε στις φίλες της που είχε να τους μιλήσει πάνω από είκοσι χρόνια , άρχισε να χαίρεται τη ζωή. Ένιωθε παιδί και είχε το θάρρος να το λέει. Ο τουρίστας ξαναπέρασε και της ζήτησε να του δώσει λίγο δροσερό νερό γιατί ερχόταν με τα πόδια από μια μακρινή παραθαλάσσια τοποθεσία. Της συστήθηκε ως καθηγητής αρχαιολογίας από τη Γαλλία με ελληνικές ρίζες από τη γιαγιά του. Μίλησαν καμιά ώρα και χαιρετήθηκαν. Δεν πίστεψε πως θα τον ξαναέβλεπε. Η Αρετή το βράδυ δεν μπορούσε να κοιμηθεί γιατί το μυαλό της είχε μείνει στη ματιά του και στον τρόπο με τον οποίο συζητούσε. Έναν τρόπο ιδιαίτερα γλυκό που έως τώρα δεν είχε ξαναπαρατηρήσει σε άνδρα. Πέρασε το καλοκαίρι με συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα και ήρθε το ρομαντικό φθινόπωρο με τα κυκλάμινα που λάτρευε. Ήρθε ο Οκτώβριος όταν ο ταχυδρόμος της χτύπησε κρατώντας ένα μικρό πακέτο. Δεν έδωσε καθόλου τη δέουσα σημασία στη διεύθυνση αλλά κατευθείαν το άνοιξε. Με τεράστια έκπληξη διαπίστωσε πως ήταν απ΄τον καλοκαιρινό της επισκέπτη, τον Γάλλο καθηγητή. Της έστειλε μια ευχαριστήρια κάρτα με τον Πύργο του Άιφελ και την Παναγία των Παρισίων. Ακόμη μια μικρή ιστορία με πολλά επιστημονικά στοιχεία σχετικά με την μοναξιά της αλαζονείας. Αυτό ήταν! Έκανε ότι ήταν δυνατόν, έκλεισε ραντεβού με ψυχολόγο και τα αποτελέσματα ήταν ορατά σε λίγους μήνες. Η αλληλογραφία συνεχίστηκε μέχρι που το επόμενο καλοκαίρι ήρθε και σε μια βόλτα στην παραλία της ζήτησε να τον ακολουθήσει ή να μείνει αυτός στον τόπο της. Δεν μπορούσε να πιστέψει πως τινάζοντας κάθε ίχνος αλαζονείας ήρθε σ' αυτή την ηλικία η αληθινή αγάπη.
Όχι μόνο δεν την αναγνώριζαν οι γνωστοί αλλά έγινε μια πρώτης τάξεως συμβουλάτορας στα νέα παιδιά σχετικά με τα δεινά της ματαιοδοξίας, της αλαζονείας, της έπαρσης. Μελετούσε πολύ επιστημονικά βιβλία, δεν ντρεπόταν πλέον να μιλάει με ειδικούς επιστήμονες της ψυχικής υγείας και άρχισε πάλι να προσεγγίζει τους ανθρώπους! Όπως έλεγε στις φίλες της που πλησίασε πάλι, το μεγαλύτερό της όνειρο το ζούσε τώρα από κάθε πλευρά! Ένιωθε ευτυχισμένη γιατί αγαπούσε τους ανθρώπους, γιατί δεν ήθελε να θυμάται τίποτα από την εποχή που ζούσε στον ψεύτικο κόσμο του φαίνεσθαι.
Αρκεί να βρεθεί το κατάλληλο πρόσωπο ή η κατάσταση..αρκεί να γίνουν αποδεκτά.. και ανάβει ο φωτεινός φάρος στην ψυχή η οποία βυθίζεται στο σκοτάδι και όλα μπορούν να διαφοροποιηθούν σ' αυτόν τον κόσμο!
