Σήμερα, στη στήλη "Να σε γνωρίσω καλύτερα" έχω προσκαλέσει τη συγγραφέα Φανή Κεχαγιά. Η καλεσμένη μου είναι φιλόλογος κι επιμελήτρια κειμένων. Έχει σπουδάσει στο Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας του ΑΠΘ. Έπειτα έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Δημιουργική Γραφή και παρακολούθησε κύκλο σπουδών Επιμέλειας και Διόρθωσης Κειμένων. Γράφει διηγήματα, παραμύθια, μυθιστορήματα και θεατρικά έργα. Αρθρογραφεί σε γνωστά περιοδικά. Έχει εκδώσει δύο μυθιστορήματα, ένα παιδικό βιβλίο και μια συλλογή διηγημάτων, ενώ έχει συμμετάσχει σε συλλογικές εκδόσεις. Έργα της έχουν ανέβει σε θεατρικές σκηνές. Πιο πρόσφατο λογοτεχνικό βιβλίο της είναι η συλλογή διηγημάτων "Είμαι" που κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 2024 από τις Εκδόσεις Μετρονόμος. Καιρός να δώσω τον λόγο στην αγαπημένη μας δημιουργό...
Συνέντευξη: Αγγελική Καραπάνου
-Κυρία Κεχαγιά, σας καλωσορίζω στο Έννεπε Μούσα. Για αρχή θα ήθελα να σας ρωτήσω πότε μπήκε στη ζωή σας η συγγραφή.
Καλώς βρεθήκαμε! Η συγγραφή δεν με βρήκε, δεν μπήκε ξαφνικά και ακαριαία στη ζωή μου· δεν είναι κάτι που με χτύπησε σαν κεραυνός ή σαν επιφοίτηση. Πιθανόν να είναι κλισέ, αλλά με αυτή την ανάγκη γεννήθηκα. Να γράφω. Από τότε που με θυμάμαι, γράφω και διαβάζω.
-Είχατε ποτέ κάποια εκπαίδευση στην υψηλή αυτή τέχνη;
Έχω μεταπτυχιακό στη Δημιουργική Γραφή, αν εννοείτε αυτό. Το παρακολούθησα σχετικά πρόσφατα, αφότου εκδόθηκε το πρώτο μου μυθιστόρημα. Αν κάτι μετρώ ως μέγιστο κέρδος από αυτές τις σπουδές –εκτός του ότι στην πορεία του χτίστηκαν πολύτιμες φιλίες–, είναι που έμαθα το «δημιουργικό σβήσιμο».
-Τι πιστεύετε πως εξελίσσει έναν συγγραφέα στην πάροδο του χρόνου;
Το πρώτο είναι να γράφει διαρκώς. Το δεύτερο, αυτό που είπα πριν: να μη διστάζει να «σκοτώνει τα παιδιά του». Να διαγράφει το περιττό, να είναι αμείλικτος με τα γραμμένα του, να σβήνει ανελέητα. Το τρίτο είναι να διαβάζει επίσης ανελέητα. Τα πάντα. Πεζογραφία, ποίηση, θέατρο, δοκίμιο, άρθρα, οδηγίες χρήσης. Τα πάντα.
-Υπάρχουν θέματα τα οποία η πένα σας επιμένει να εξερευνά;
Δεν το είχα σκεφτεί ποτέ προτού με ρωτήσετε. Τώρα που το σκέφτομαι, νομίζω πως, αν υπάρχει ένα τουλάχιστον ορατό ζήτημα που επανέρχεται στα γραπτά μου, αυτό είναι οι παράξενες ισορροπίες και οι δαιδαλώδεις τρόποι με τους οποίους συνυπάρχουν διαχρονικά το Καλό και το Κακό.
-Υπάρχει κάποιο θέμα που δε θ’ αντέχατε ν’ αγγίξετε;
Νομίζω πως όχι. Ετοιμάστηκα να απαντήσω «η παιδεραστία», αλλά συνειδητοποίησα πως το διήγημα «Κακός λύκος» (από τη συλλογή Είμαι…) ουσιαστικά αυτό το θέμα διαχειρίζεται, παρότι από πια οπτική πιο –ας πούμε– «εναλλακτική». Οπότε, όχι, προς το παρόν δεν υπάρχει θέμα που δεν θα άντεχα να αγγίξω. Στο μέλλον, δεν ξέρω. Θα δείξει.
-Ποιες αρετές εκτιμάτε σ’ έναν συγγραφέα;
Δεν είμαι σίγουρη σε ποιο από τα δυο αναφέρεστε, στον γραφιά ή στον άνθρωπο, αλλά θα απαντήσω και για τα δύο: την ειλικρίνεια, την ελάχιστη προσπάθεια εντυπωσιασμού, το γνήσιο ταλέντο, τη σεμνότητα.
-Τι είδους βιβλία σας αρέσει να διαβάζετε τα τελευταία χρόνια;
Νομίζω πως έχω απαντήσει πιο πάνω, διαβάζω κυριολεκτικά τα πάντα. Από ιστορία και δοκίμια, μέχρι γουέστερν, Άρλεκιν, βιβλία αυτοβοήθειας. Πρωτίστως αγαπώ το μυθιστόρημα, μα υπάρχουν φορές –ώρες, εποχές, περιστάσεις– που ο οργανισμός μου ζητά κάτι διαφορετικό και, ευτυχώς, υπάρχουν θαύματα και αριστουργήματα σε όλα τα είδη του γραπτού λόγου.
-Τι νιώθετε όταν γράφετε και τι θα θέλατε να νιώθει το αναγνωστικό σας κοινό;
Μου βάζετε δύσκολα, αλήθεια. Χμ… Όταν γράφω, αισθάνομαι… σαν να είμαι στο σπίτι μου. Τίποτε δεν μου λείπει, τίποτε δεν περισσεύει· είμαι εκεί όπου θέλω ή εκεί όπου είμαι γενετικά προδιατεθειμένη να είμαι: στο κουκούλι μου· στην προσωπική μου φούσκα, στο λημέρι μου. Τώρα, ως προς το αναγνωστικό μου κοινό… Θα ήθελα να είναι ελεύθερο να νιώθει. Αυτό. Τελεία. Να νιώθει.
-Πάμε στο πιο πρόσφατο βιβλίο σας, τη συλλογή διηγημάτων Είμαι… που κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 2024 από τον Μετρονόμο . Πότε γράψατε αυτά τα διηγήματα;
Τα διηγήματα της συλλογής δεν γράφτηκαν ενιαία. Τα γράφω τα τελευταία τρία τέσσερα χρόνια σποραδικά, εν μέσω άλλων συγγραφικών πονημάτων – ή εργασιών, όπως θέλετε πείτε τα. Μου έρχεται μια ιδέα για ένα «Είμαι», την πιπιλίζω, τη μηρυκάζω, την αφήνω να ωριμάσει, να σιτέψει, να στρογγυλέψει, τη στήνω, την αποκαθηλώνω, την ξαναστήνω αλλιώς και, κάποια στιγμή, τη γράφω. Στο σύνολο, τα διηγήματα είναι πολύ περισσότερα από δεκαεννέα, σχεδόν διπλάσια. Απλώς, με τον Θανάση Συλιβό, τον εκδότη του Μετρονόμου, αποφασίσαμε πως αυτή τη συλλογή θα περιέχει τα δεκαεννέα και, μελλοντικά, βλέπουμε για τα υπόλοιπα.
-Στη συλλογή δεκαεννιά διηγημάτων, την οποία ομολογουμένως λάτρεψα, πρωταγωνιστούν χαρακτήρες με πολλαπλά γνωρίσματα. Παιδιά, έφηβοι, άντρες, γυναίκες, ζώα, ήρωες παραμυθιών, γνωστοί συγγραφείς, θύτες, θύματα. Όλοι μιλούν σε πρώτο πρόσωπο, αναδεικνύοντας τον εσωτερικό τους κόσμο. Σας δυσκόλεψε κάποιος περισσότερο;
Εν μέρει όλοι και εν μέρει κανένας. Θέλω να πω, κάθε ήρωας διεκδίκησε από μένα το μερτικό του, πάλεψε να βρει τη φωνή του. Κάποιες φορές παλέψαμε σκληρά αναμεταξύ μας –είναι μερικοί ήρωες πιο απαιτητικοί, βρε παιδί, ανάποδα κεφάλια, που λέει κι ο πατέρας μου–, άλλες λιγότερο –άλλοι είναι πιο πειθήνιοι, κάνουν ευκολότερα αυτό που θέλω εγώ, αναίμακτα–, αλλά τελικά όλοι βρήκαν την ταυτότητά τους και ο καθένας τον εαυτό του: αφ’ εαυτών τους εαυτοί, όπως αναφέρεται και στο οπισθόφυλλο.
-Τι αισθάνεστε για αυτούς τους ήρωές σας; Αγαπάτε όλα σας τα χάρτινα παιδιά;
Τα αγαπάω και τα καμαρώνω όλα, αισθάνομαι περήφανη μαμά.
-Έχετε συναντηθεί με κάποιον ή κάποια στην πραγματική ζωή;
Εκτός από το πρώτο διήγημα της συλλογής, το «Τεσσάρων», που είναι αυτοβιογραφικό, όλοι οι υπόλοιποι ήρωες της συλλογής είναι φτιαχτοί. Μυθοπλαστικοί.
-Θα μοιραστείτε μαζί μας κάποια αγαπημένα αποσπάσματα από το βιβλίο;
Θα σας παραθέσω δύο αποσπάσματα, όχι ακριβώς αγαπημένα, καθώς δεν μπορώ να τα ξεχωρίσω –είπαμε, τα αγαπώ όλα–, αλλά ενδεικτικά της συλλογής. Το πρώτο είναι από το «Λαθρακουστής» και το δεύτερο από το «Ραμόνα Ρουμάνα»:
«Είμαι λαθρακουστής. Αυτό κάνω. Κλέβω τις κουβέντες των άλλων. […] Τρυπώνω στις ζωές των άλλων. Ανοίγω λαγούμια, λουφάζω και παραφυλάω τη στιγμή τους. Να την αρπάξω. Τυφλοπόντικας. Με τα ξέφτια ράβω παπλώματα, κιλτ, κουρτίνες αραχνοΰφαντες, φουστάνια, σκιερά παραπετάσματα, εκλάμψεις, σιωπές. Ζωές. Υφαίνω τσαντόρ, μανδύες, ποδήρεις χιτώνες, προστατευτικές κουκούλες, νανουρίσματα, πλεκτάνες, υποθέσεις. Πλέκω χιλιόμετρα κασκόλ για το κρύο, περίτεχνες δαντέλες, διακοσμητικά σεμέν, στίχους, κοτσίδες. Ιστορίες. Κεντάω κιλίμια, πανωφόρια, ταπισερί, μαντίλια, έρωτες, δυστυχίες. Ξηλώνω κακοτεχνίες, ψαλιδίζω ασάφειες, χρωματίζω απόηχους, σουλουπώνω αμορφίες, γλύφω εξογκώματα, δίνω σχήμα σε αμμόπυργους, πλάθω γλειφιτζούρια, χτίζω παρελθόν, φυτεύω μέλλον, ενορχηστρώνω τέταρτη διάσταση».
Και:
«Είμαι Ραμόνα Ρουμάνα, Ρουμάνα είμαι, Ρουμάνα, Ραμόνα Ρουμάνα, φώναζε, και στη μοχθηρή σιγαλιά του επαρχιώτικου απομεσήμερου που ύπουλα και δειλά πίσω από τις κλειστές γρίλιες παρακολουθούσε, ο αγανακτισμένος σπαραγμός της έμοιαζε με τη ρυθμική ελεγεία του γκιώνη.
Έτσι το έλεγε, σαν βουδιστικό μάντρα, σαν βαλκανικό παραδοσιακό τραγούδι και το “Ραμόνα Ρουμάνα, Ρουμάνα είμαι, Ραμόνα είμαι, Ρουμάνα, Ραμόνα” με την επαναλαμβανόμενη παρήχηση του ρο, ραμόναρουμάναραμόναρουμάνα, τρυπούσε το στενό μυαλό μας και το σαθρό κάλυμμα της υποκρισίας μάς κουρέλιαζε. Ραμόνα Ρουμάνα είμαι, Ρουμάνα, Ρουμάνα, σαν μανιάτικη κατάρα χυνόταν στους έρημους δρόμους, στους κιτρινωπούς χωματόδρομους, τους μούλιαζε με τη μυξώδη γλίτσα που αφήνει το δίκιο όταν πνίγει και πνίγεται, αλλά εμένα πιο πολύ κατάστηθα με χτυπούσε η ηχώ από το “μάνα μάνα μάνα”».
Έχετε κάποια σχέδια για την παρουσίασή του έργου σας Είμαι…;
Με τον Θανάση Συλιβό και με εξαιρετικούς και αγαπημένους φίλους οργανώνουμε δύο παρουσιάσεις μέσα στον Απρίλιο, μία στη Θεσσαλονίκη και μία στις Σέρρες. Για Αθήνα θα το δούμε αργότερα.
Σας ευχαριστώ για τη συνέντευξη αυτή.
Εγώ σας ευχαριστώ για τις ενδιαφέρουσες ερωτήσεις σας και για την ευκαιρία που μου δώσατε να μιλήσω για τη συγγραφή και για το Είμαι… και σας εύχομαι καλή συνέχεια στο έργο σας!
