Σήμερα έχω τη χαρά να φιλοξενώ στο ΕΝΝΕΠΕ ΜΟΥΣΑ την ποιήτρια Ελένη Α. Σακκά. Τον Απρίλιο του 2021 κυκλοφόρησε η ποιητική της συλλογή "Άφθαρτη ετικέτα" που μέσα σε τρεις μήνες έχει γνωρίσει ήδη δυο εκδόσεις. Είπαμε πολλά για το δημιουργική διαδρομή της συγγραφής, περιηγηθήκαμε στις σελίδες του βιβλίου της και ταξιδέψαμε στα θελκτικά μονοπάτια της φαντασίας της...
Συνέντευξη: Αγγελική Καραπάνου
-Ελένη μου, από πότε άρχισες να γράφεις;
Από παιδί πάντα άλλαζα το τέλος των παραμυθιών, έφτιαχνα καινούργιες ιστορίες με πρόσωπα υπαρκτά ή ανύπαρκτα και τα καλοκαιρινά βράδια, μετά το ατέλειωτο παιχνίδι σε χωμάτινες γειτονιές της Επανωμής που μεγάλωσα, προσπαθούσα να τις ζωγραφίσω και ύστερα να τις πιστέψω. Η ζωγραφική γρήγορα με εγκατέλειψε γιατί μάλλον υπέφερε μαζί μου και βρήκα καταφύγιο στη γραφή έστω και αν ακόμη δεν μπορούσα να την αποτυπώσω συνειδητά στο χαρτί. Όταν άρχισα να διαβάζω λογοτεχνία άρχισα να γράφω μικρά διηγήματα κυρίως όμως ποιήματα γιατί με τον υπαινικτικό λόγο και την πολυσημία των λέξεων μπορούσα εύκολα να εκφραστώ υποκρύπτοντας νοήματα και σκέψεις της εφηβικής μου ηλικίας. Και έτσι περνούσαν τα χρόνια, ανατρέποντας με τη γραφή τη ζωή, αναδημιουργώντας, εκφράζοντας τα άγραφα ποιήματα της ζωής…
-Τι πιστεύεις πως δίνει η ποίηση στη ζωή σου;
Έμπνευση για τη ζωή, ελευθερία, αντίσταση στο παράλογο, καταφύγιο σ’ ένα χώρο αφύλακτο δίχως όρια όπου αίρονται οι αντιθέσεις. Η ποίηση για μένα είναι μια μοναχική αντίσταση στο παράλογο, ξεκινά από μια έντονη προσωπική ανάγκη έκφρασης και επικοινωνίας, από μία έμπνευση που με «καταδιώκει» και αναζητά χαρτί και αποδέκτη για να εκφραστεί και να συμφιλιωθεί με τη ζωή. Θεωρώ ότι αν την ποίηση την αποδεχθείς και συνομιλήσεις μαζί της θα γοητευτείς και θα εμπλακείς σε μια σχέση αυθυπέρβασης του εαυτού σου, σ’ ένα ταξίδι προς την «Ιθάκη» του Καβάφη. Ένα ταξίδι που δεν είναι απλά ένας ποιητικός τρόπος έκφρασης προσωπικών μου βιωμάτων, αλλά σχέση επικοινωνίας με τη δυναμική του ποιήματος που θέλει να αποκαλυφθεί, συνδιαλέγεται με τις έννοιες των λέξεων που εμμένουν στην ασάφεια, στον υπαινιγμό, στην αμφισημία, τη δραματικότητα, καταλήγοντας σ’ ένα λυτρωτικό τέλος μέσα από έντονες εικόνες λογικές και παράλογες που προσπαθούν να εκφράσουν τα ανέκφραστα θαύματα της ζωής, να στηλιτεύσουν, να ανατρέψουν για να συνεχίσει η ζωή να πιστεύει στο ανέφικτο …
-Γράφεις συχνά ή σπάνια και με δυνατά ερεθίσματα;
Η ποίηση ως τρόπος έκφρασης και στάση ζωής αισθάνομαι ότι είναι συνυφασμένη με την ίδια μου την ύπαρξη, οπότε πάντα σκέφτομαι ένα ποίημα και συνδιαλέγομαι μαζί του μέχρι να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες για να αποτυπωθεί στο χαρτί. Γενικά όμως γράφω συχνά. Τα ερεθίσματα που μπορούν να κινητοποιήσουν μια έμπνευση μπορεί να προέρχονται από αναπόληση στο παρελθόν, από γεγονότα του παρόντος χρόνου, μπορεί να είναι συναίσθημα, εικόνα, ήχος, λυγμός χαράς ή πόνου, πάντα όμως και το πιο απλό φαινομενικά ερέθισμα μπορεί ν' ανασύρει συνειρμικά από τη μνήμη μου πολύ πιο έντονα συναισθήματα από το αρχικό και το ποίημα ν' αρχίζει ν' απελευθερώνεται από τη λήθη αναζητώντας αποδέκτη…
-Υπάρχουν θέματα που σ’ έχουν απασχολήσει ιδιαίτερα ως ποιήτρια;
Τα ποιήματά μου έχουν μια δυναμική σχέση με το χρόνο καθώς γεννιούνται μέσα σ’ ένα συγκεκριμένο ιστορικό-κοινωνικό πλαίσιο, επηρεάζονται από τα κοινωνικά-πολιτικά αδιέξοδα της σύγχρονης ζωής και πολλές φορές εμπνέονται από αυτά. Σε όλα όμως νομίζω ότι διαφαίνεται η αγωνία του ανθρώπου ν' αποδεχθεί τη φθαρτότητα της ύλης του, διατηρώντας όμως αλώβητη την αλήθεια του πνεύματός του μέσα στο πέρασμα των αιώνων. Η ίδια η ποίηση θεωρώ ότι επιλέγει τα θέματα που θα αποκαλυφθούν και αφορούν διαχρονικές έννοιες που χαρακτηρίζουν τον άνθρωπο ως ύψιστο δημιούργημα όπως: ελευθερία, μοναξιά, θάνατος, απουσία, ομορφιά, η δύναμη της αγάπης, της γνώσης, του έρωτα και εγώ ως ταπεινός αποδέκτης την ακολουθώ και προσπαθώ να αναπλάσω με τη δύναμη του λόγου το λάθος που ηθελημένα πίστεψα ως αλήθεια…
-Τείνεις να γράφεις περισσότερο για καταστάσεις της πραγματικότητας ή για πλάσματα της φαντασίας σου;
Η πραγματικότητα στην ποίηση έχει πολλές διαστάσεις. Γράφω στο παρόν, ανασύροντας από το παρελθόν γεγονότα με τη βεβαιότητα του μέλλοντος και όταν ξαναδιαβάζω το ποίημα καταργώ το χρόνο! Μπορεί η αρχική έμπνευση του ποιήματος να είναι από καταστάσεις της πραγματικότητας, όμως σ' αυτή συσσωρεύονται διηγήσεις, εικόνες, εμπειρίες, ήχοι παρελθόντος χρόνου, γεγονότα υπαρκτά ή ανύπαρκτα. Πρόσωπα που συνδιαλέγονται μαζί μου ενώ έχουν φύγει, ή άλλα πρόσωπα που συναντήθηκαν οι ματιές μας σε κάποιο σταυροδρόμι και δεν τους γνώρισα ποτέ, όμως η ματιά τους ήταν τόσο διαπεραστική που τους ξανασυνάντησα στην ποίηση…
- Όταν γράφεις σκέφτεσαι μόνο αυτό που θες να εκφράσεις ή και τον αποδέκτη, τον ενδεχόμενο αναγνώστη;
Γράφω για να ελπίζω στο ανέφικτο, ν’ αντιστέκομαι στο παράλογο, ν' αγαπώ το λάθος. Εμπλέκομαι όταν γράφω σε μια σχέση με το ποίημα αυστηρά προσωπική καθώς ανασυνθέτω τις σκέψεις, τις αναμνήσεις μου, προσπαθώντας να εκφράσω τα ανέκφραστα ρήματα της ζωής με συνειρμούς πολλές φορές ανύπαρκτους στην πραγματικότητα. Με φοβίζει κάποιες φορές η αλήθεια των λέξεων που αποκαλύπτεται αλλά ταυτόχρονα με απελευθερώνει λυτρωτικά. Ένα ταξίδι μοναχικό η γέννηση του κάθε ποιήματός μου που συμφιλιώνει το πρόσκαιρο με το αιώνιο της ανθρώπινης ύπαρξης και όταν πάρει μορφή ύστερα φεύγει, αναζητώντας και άλλους αποδέκτες να το σιγοψιθυρίσουν σε παράλληλες πραγματικότητες…
-Όλοι μας έχουμε διαβάσει πολλά πράγματα. Ποιοι λογοτέχνες πιστεύεις πως σε σημάδεψαν;
Νομίζω οι λογοτέχνες της γενιάς του ’30 που ανανέωσαν δημιουργικά την ποίηση και την πεζογραφία και άρχισαν ν' ανιχνεύουν ψυχολογικές καταστάσεις συνθετότερες. Αγαπημένος μου συγγραφέας ο Άγγελος Τερζάκης με το φιλοσοφικό και υπαρξιακό στοχασμό στο έργο του όπου ο έρωτας, η αφοσίωση, η εγκατάλειψη, οι ανθρώπινες σχέσεις κατευθύνουν τη διαμόρφωση του χαρακτήρα και τον τρόπο ζωής των ηρώων επηρεάζοντας καθοριστικά την ψυχοσύνθεσή τους. Η βαθύτατη ελληνοκεντρική επίσης ποίηση του Σεφέρη με τη σχεδόν φωτογραφική απεικόνιση του μεσογειακού τοπίου αλλά και το κλίμα μελαγχολίας και νοσταλγίας που διαφαίνεται στα ποιήματά του. Ο ερωτισμός με την πλατύτερη έννοια της σχέσης του με τον κόσμο και τα πράγματα. Πάντα με εντυπωσιάζουν οι λέξεις και οι έννοιες στην ποίησή του που λειτουργούν ως σύμβολα και την καθιστούν δύσκολη, δυσνόητη και υπαινικτική με την πρώτη ανάγνωση. Βαθύτατα υπαρξιακή η γραφή του όπου το ατομικό γίνεται πανανθρώπινο, με μια έκφραση λιτή, σεμνή και ρεαλιστική.
-Σ' αυτή τη φάση της ζωής σου τι σου αρέσει να διαβάζεις;
Συγκεκριμένα τώρα διαβάζω το βιβλίο «Η ελευθερία του ήθους» του κ. Χρήστου Γιανναρά. Με μεγάλο ενδιαφέρον διαβάζω πάντα όλα τα βιβλία του, έστω και αν μερικά τα έχω ξαναδιαβάσει στο παρελθόν. Επίσης μ' αρέσει να διαβάζω και διηγήματα που έχουν έντονα αυτοβιογραφικά στοιχεία, επικεντρώνονται σ’ ένα μεμονωμένο επεισόδιο, καλύπτουν μια σύντομη χρονική περίοδο και κυρίως με συναρπάζει η πλοκή τους με την έντονη κλιμάκωση και το απρόσμενο τέλος. Χαίρομαι ιδιαίτερα και διαβάζω πάντα σε προτεραιότητα καινούργιες εκδόσεις βιβλίων από αγαπημένους φίλους συγγραφείς.
-Εκτός από διάβασμα και γράψιμο με τι άλλο σου αρέσει να γεμίζεις το χρόνο σου;
Να παρακολουθώ θεατρικές παραστάσεις ειδικά το καλοκαίρι σε αρχαία θέατρα. Παρασύρομαι εντελώς στα μονοπάτια που με οδηγεί μια καλή θεατρική παράσταση, ταυτίζομαι με τους χαρακτήρες των ηρώων, αγωνιώ, συγκινούμαι, θυμώνω ή χαίρομαι καθ’ όλη τη διάρκειά της.Aσχολούμαι και ερασιτεχνικά με το θέατρο, μετέχω σε θεατρικές ομάδες και πάντα υπάρχει ένα έργο πάνω στο οποίο δουλεύουμε. Η ποίηση με το θέατρο συνδέονται στενά, ο θεατρικός λόγος γίνεται ποιητικός και ο ποιητικός θεατρικός. Πραγματικότητα συμπυκνωμένη με λόγο πολυδιάστατο, ποίηση «εν δράσει» μια θεατρική παράσταση και 'γω αισθάνομαι αποδέκτης αυτής που συνομιλώ νοερά με τους ήρωες της ζωής και του θεάτρου.
-Πες μας δυο λόγια για το έργο σου «Άφθαρτη ετικέτα». Πόσο καιρό σου πήρε να το γράψεις;
Είναι μια ποιητική συλλογή τριάντα ποιημάτων που γράφθηκε σε διάστημα περίπου έξι μηνών, τα περισσότερα την περίοδο της απαγόρευσης της κυκλοφορίας. Εκδόθηκε η πρώτη έκδοση τον Απρίλιο του 2021 και η δεύτερη τον Ιούλιο. Τα ποιήματα της συλλογής έχουν εξομολογητικό χαρακτήρα με αναζητήσεις υπαρξιακές, κοινωνικές, όπου το παράλογο και το υποσυνείδητο συνδιαλέγεται με το λογικό και το συνειδητό, συμπαρασύροντας τον αναγνώστη σ' ένα ταξίδι που και ο ίδιος αναγνωρίζει μέσα από καταστάσεις της πραγματικότητας. Ένας ποιητικός λόγος που βρίσκεται μετέωρος ανάμεσα σε γη και ουρανό, προσπαθώντας να αποδεχθεί, να ξεπεράσει, αναζητώντας το νόημα …Η μορφή των ποιημάτων είναι αφηγηματική, ακολουθεί μια συναισθηματική κλιμάκωση και καταλήγει πάντα σ’ ένα λυτρωτικό τέλος καταδεικνύοντας το απρόβλεπτο και αισιόδοξο της ανθρώπινης ύπαρξης.
-Σε ποιους νοηματικούς άξονες κινείται;
Η υπέρτατη αξία της ελευθερίας που δεν είναι δεδομένη αλλά προϋποθέτει τη διατήρηση μιας συνείδησης άγρυπνης μέσα από συνεχή αγώνα σε επίπεδο κοινωνικό-πολιτικό αλλά και βαθύτατα προσωπικό με την παιδεία και την αποδοχή του άλλου ως μοναδική και ανεπανάληπτη προσωπικότητα. Άλλος νοηματικός άξονας είναι η αποδοχή της τραγικότητας του εύθραυστου της ανθρώπινης ύπαρξης με τα λάθη, τις αγωνίες, τις απογοητεύσεις, αλλά και τη δύναμη της ψυχής να ξεπερνά τα τραύματα, να τα απελευθερώνει απ' τον πόνο και τελικά να ορθώνεται η υπόσταση του ανθρώπου προβάλλοντας τη συντροφικότητα μέσα από την οποία θεωρώ ότι ολοκληρώνεται η ανθρώπινη ύπαρξη. Σημαντικότατος νοηματικός άξονας επίσης ο έρωτας ως κινητήρια δύναμη για τη ζωή, που παρά τις αντιφάσεις και διαψεύσεις που περιέχει, καταδεικνύει το μεγαλείο της αγάπης ως αυθυπέρβαση της ατομικότητας του ανθρώπου.
-Θα μοιραστείς μαζί μας κάποια σου σχέδια για το δημιουργικό σου ταξίδι στη γραφή;
Πάντα υπάρχουν εικόνες, ήχοι, βλέμματα που συναντιούνται, ποιήματα που ταξιδεύουν στη σκέψη μου και απελευθερώνονται ήρεμα με βήματα αχνά προσέχοντας να μην ταράξουν το θόρυβο των ζωντανών απεγκλωβίζοντας ταυτόχρονα το ανέφικτο, το απρόβλεπτο, την ομορφιά, τον έρωτα για τη ζωή…
-Ελένη μου ευχαριστώ γι' αυτή τη συζήτηση. Σου εύχομαι όλα σου τα όνειρα να βγουν αληθινά!
Θερμές ευχαριστίες για τη φιλοξενία και το ενδιαφέρον σας ν’ ασχοληθείτε με την «Άφθαρτη ετικέτα», με τιμάτε ιδιαίτερα με τη συνομιλία μας! Καλή δημιουργική συνέχεια εύχομαι και σε σας!
Βρείτε την ποιητική συλλογή της Ελένης Α. Σακκά "Άφθαρτη Ετικέτα" στον παρακάτω σύνδεσμο:
https://www.dodonipublications.gr
Συνέντευξη: Αγγελική Καραπάνου
