Μέσα στο 2021 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Φιλύρα η ποιητική συλλογή του Βαγγέλη Ζαφειράτη " Της πέτρας και της μνήμης". Θα δούμε την αναγνωστική προσέγγιση της λογοτέχνιδας Βαρβάρας Χριστιά για την εν λόγω δουλειά!
"Της πέτρας και τη μνήμης" - ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΖΑΦΕΙΡΑΤΗΣ (Εκδόσεις ΦΙΛΥΡΑ 2021)
γράφει η Βαρβάρα Χριστά
Έχει η πέτρα μνήμη;
Είναι κάποιες φορές η μνήμη πέτρινη;
«Μια μέρα
η πόλις θα πέσει
κι εμείς θα φεύγουμε
χωρίς προορισμό.
Πέτρες πυρπολημένες
θα μας ακολουθούν»
ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ
Οι πέτρες της ιδιαίτερης πατρίδας του Βαγγέλη Ζαφειράτη, κατάφορτες από αναμνήσεις και συμβολισμούς, πέτρες ομιλούσες, πέτρες που ορίζουν και καθορίζουν την μνήμη. Πέτρες που έστω κι αν κάποιες χάθηκαν στο βάθος του χρόνου, έμεινε η σκιά τους, το αποτύπωμά τους ή και η πληγή τους, ο «κρατήρας» τους πάνω στη γη. Μια γη βιωμένη και μελετημένη πόντο πόντο. Η γη των Χαόνων, η γη του Ωρικού, της Χειμάρρας, των Αγίων Σαράντα, εκεί που κάποτε άφησαν τη σφραγίδα τους αρχαία ελληνικά φύλλα, εκεί που ο ίδιος πρωτοπερπάτησε, εκεί που άφησαν το χνάρι τους οι πρόγονοί του, μια γη που ο ποιητής αφουγκράζεται τον σφυγμό της, τα μηνύματά της, τον πόνο της, τη δίψα της, τους κραδασμούς της.
Μορφές Ηπειρωτών «που χάνονται στου χρόνου την καπνούρα και στις ομίχλες του Ιονίου», με τις φωνές τους «παράπονο καμπάνας ραγισμένης» βγαλμένες μέσα από τόπους πυρπολημένους. Άγιες, ιερές μορφές που ακόμα ταξιδεύουν στη μνήμη. Σε τοπία ορεινά και άγονα, στα Κεραύνια, στη Μοσχόπολη με το βουβό καμπαναριό του Άη Νικόλα. Εκεί που πασχίζει ο ποιητής, να κρατήσει τη μνήμη τού ετοιμόρροπου σπιτιού ζωντανή, λες κι η ευχή του, η επιθυμία του, μπορεί να γίνει τοίχος αντιστήριξης στο ετοιμόρροπο σπίτι, πριν αυτό καταρρεύσει και καταπλακώσει μαζί του τα αθώα παιδικά όνειρα.
Ένα οδοιπορικό μνήμης, στην γενέτειρά του, η οποία αν και έξω από τα τεχνητά σύνορα, δεν έχει κόψει και δεν θέλει να κόψει τον ομφάλιο λώρο με την ιστορική του προέλευση, την καταγωγή του, τον ελληνισμό. Και μια αγωνία, μια διάχυτη αγωνία για το πώς θα κρατηθεί αυτή η μνήμη ζωντανή, ακέραιη.
ΣΚΟΡΠΙΕΣ ΠΕΤΡΕΣ
Τις σκόρπιες πέτρες τις μελαγχολικές
και τις χορταριασμένες,
κάποτε στηρίγματα
του ψωμιού και του χορού
στης ζωής το πέτρινο αλώνι,
τις πέτρες τις ρυτιδωμένες
στις στέγες των λιθόχτιστων ονείρων
ψυχή της φθινοπωρινής βρόχινης μελωδίας
και της αγάπης του ήλιου,
αυτές τις σκόρπιες, λυπημένες πέτρες
όπου θύελλα πρωτάκουστη τις σώριασε
και σκόρπισαν σαν φοβισμένα θεοπούλια,
τις πέτρες της απογοήτευσης
ποιος θα τις σηκώσει,
στη θέση τους ποιοι μάστοροι θα τις τοποθετήσουν.
ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ
Κομιστής ενός διαχρονικού καημού και μιας αγωνίας παλεύει να ξεπληρώσει το χρέος του (μας), απέναντι στη παράδοση του τόπου του και στις προηγούμενες γενιές. Μιλά με ζωντανά, αναπνέοντα ερείπια, ξέροντας πως η μνήμη ποτίζει τις ρίζες και τις κρατά ζωντανές. Αυτή είναι η φροντίδα, η έγνοια του ποιητή. Κάποτε με αγωνία, κάποτε με πείσμα, παλεύει μέσα από τις λέξεις του να την κρατήσει, να της δώσει ταυτότητα. Από τη Σιγγιδόνα (Βελιγράδι) του Ρήγα Βελεστινλή, στη Βουδαπέστη και Βουθόη (Μαυροβούνιο), ως και τις όχθες του Νέβα, συνομιλεί με την Αφροδίτη της Ταυρίδας, θρηνεί μαζί της για τον ξενιτεμό της στον μακρινό βορά της Αγίας Πετρούπολης και της υπόσχεται ελευθέρωση με κάθε τίμημα. Κάθε τι που μαρτυράει στιγμές από τη ζωή των αρχαίων Ελλήνων τον συγκινεί, το παρατηρεί, το ακολουθεί στους δρόμους του ξεριζωμού του και δεν μπορεί να το αφήσει στην λήθη. Με τη μνήμη τού δίνει πνοή, το κρατά ζωντανό.
Ανιχνεύει κάθε αρχαιοελληνικό χνάρι και έργο, στιγμές της ιστορίας μας που βρίσκονται κάτω από τη λαιμητόμο της λήθης και πασχίζει με τις γραφές του να κρατήσει την λεπίδα της ψηλά, να μην πέσει και σακατέψει την ιερή μνήμη.
Ό,τι ξεχνιέται, χάνεται, για τούτο και προσπαθεί μέσα από τα ποιήματά του να ξορκίσει τη λήθη.
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΤΗΣ ΤΑΥΡΙΔΑΣ
Πώς βρέθηκες εδώ, θεά της ψυχής μου,
ολόγυμνη και όμορφη
στην ψυχρή πόλη του Βορρά;
Αιχμάλωτη στ’ Ανάκτορα της μοναξιάς,
με την αρμύρα του Αιγαίου
στα φιλήδονα χείλη.
Τρικυμισμένη ομορφιά
φως ηδονικό της Μεσογείου.
Οι νύχτες απλώνουν φως ερωτικό
κι ο ίμερος την πόλη κατακλύζει.
Εσύ στ’ ανάκτορα του Βορρά
καρτερική αγάπη και θλιμμένη.
Όταν κάτω από το γαλατένιο, παράξενο φως
Η πόλη θα γιορτάζει μεθυσμένη,
των Ανακτόρων
θ΄ ανοίξω τις πόρτες τις βαριές
κι ας με κυνηγούν όλοι οι θνητοί οργισμένοι.
Ελεύθερη και λαμπερή
τις γέφυρες του Νέβα να περάσεις
κι εγώ
το μεγαλείο της στιγμής δίπλα σου να ζήσω.
Ο τρόπος γραφής του Βαγγέλη Ζαφειράτη ιδιαίτερος. Χαμηλόφωνος, διακριτικός, κατάφορτος από εικόνες και συναισθήματα. Άλλοτε ψαλμοί, άλλοτε ηπειρώτικοι σκοποί, άλλοτε παφλασμοί του Ιονίου και του Αιγαίου, συνθέτουν ένα μουσικό χαλί, μια μυστηριακή υπόκρουση κάτω από τις λέξεις του. Έχει τον τρόπο να μεταφέρει τον αναγνώστη στον τόπο τού ποιήματος, να τον κάνει να νιώθει πως είναι δίπλα του ο ποιητής, του μιλά, του διηγείται, του δείχνει τον τόπο και τον κάνει να ξεχνά πως στην πραγματικότητα διαβάζει βιβλίο. Έτσι το ποίημα βιώνεται, έτσι χορταίνεται.
Ένας αραχνοΰφαντος λυρισμός τυλίγει τις περιγραφές της φύσης και των τοπίων. Εργάζεται με λέξεις απλές, λιτές, γήινες, οι οποίες, όμως, πλεγμένες μεταξύ τους δίνουν νοήματα διαξιφιστικά. Το ποίημα εξελίσσεται σαν μια κύηση, κάθε του πρόταση μια εμπειρία, ένα στάδιο της διαδικασίας, μια κλιμάκωση, η οποία στο τέλος φτάνει στη γέννα, στην κορύφωση, στη λύτρωση για τον ίδιο, αλλά και για τον αναγνώστη.
Έτσι κοιλοπονά τα ποιήματά του ο Βαγγέλης Ζαφειράτης, έτσι τα γεννά, έτσι τα αγαπά και τα φροντίζει. Σαν παιδιά του.
Τις Πέτρες του και τις Μνήμες του,
που γίνονται Πέτρες μας και Μνήμες μας.
