Μέσα στο 2023 κυκλοφόρηαε η ποιητική συλλογή του Γιώργου Ταιβελέκου "Ποιήματα σαν μπονσάι, 192 χαϊκού + 8 τάνκα". Η λογοτέχνιδα κι εκπαιδευτικός Νίκη Σκουτέρη μοιράζεται μαζί μας την κριτική της γι'αυτό το ξεχωριστό βιβλίο!
"Ποιήματα σαν μπονσάι, 192 χαϊκού + 8 τάνκα" (2023) - ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΙΒΕΛΕΚΟΣ
γράφει η Νίκη Σκουτέρη
Η ποιητική συλλογή «Ποιήματα σαν μπονσάι, 192 χαϊκού και 8 τάνκα» του Γιώργου Τσιβελέκου αποτελείται, όπως δηλώνει και ο τίτλος του, από 192 χαϊκού χωρισμένα, ωστόσο, σε τέσσερις υποενότητες με διαφορετικούς τίτλους η καθεμιά, όπου και η κάθε ενότητα περιλαμβάνει από δύο τάνκα σαν εισαγωγή, σύνολο 8 τάνκα σε όλη την ποιητική συλλογή.
Από τον τίτλο, μάλιστα, ποιήματα σαν μπονσάι, συναισθανόμαστε την αρμονία της ψυχικής διάθεσης του ποιητή και της φύσης σε όλες τις εναλλαγές της. Ο ίδιος ο ποιητής, άλλωστε, θεωρεί ότι τόσο μικροσκοπικά κι ευαίσθητα που είναι τα μπονσάι, χρειάζονται περιποίηση κι αγάπη, όπως ακριβώς κι ο άνθρωπος. Συναισθανόμαστε, επομένως, το θρόισμα της ποίησής του, τις αναδρομικές συστολές αναζήτησής του, την προσωπική του πορεία, τον έρωτα και τη φύση μέσω του παραλληλισμού με τα μπονσάι ποιήματά του. Επίσης, η πνευματική ανωτερότητα, η αποτύπωση και ολοκλήρωση γεγονότων ή συναισθημάτων και γενικά στο τι θα επακολουθήσει στα χαϊκού που θα εντρυφήσουμε, το βιώνουμε μέσω των τάνκα που προσφέρονται ως εισαγωγή σε κάθε υποενότητα.
Από το περιεχόμενο των ποιημάτων σε κάθε ενότητα διαφαίνεται η στοχαστική, φιλοσοφική, συναισθηματική φύση του δημιουργού. Η σειρά επιλογής των ενοτήτων δεν είναι τυχαία, καθώς ο άνθρωπος ως δρων υποκείμενο και ως σκεπτόμενη προσωπικότητα σε δαιδαλώδεις συναντήσεις κοινωνικών και συναισθηματικών αναζητήσεων,αντιλαμβάνεται την ζωή και την φθορά, ωριμάζει, μεταβάλλει τις προσωπικές και υποκειμενικές του οπτικές, προσεγγίζει τον κόσμο στον οποίο ζει και δημιουργεί,ερωτεύεται, χωρίζει κι όλα αυτά ζώντας τις εναλλαγές της φύσης, μέσω της διαδοχής των εποχών. Ο ποιητής καθώς έχει αναμετρηθεί με τον εσωτερικό αθέατο κόσμο του και το εξωτερικό περιβάλλον, μας αποκαλύπτει την βαθιά φιλοσοφική διάθεση ενός ισόρροπου σκεπτικισμού, (μέσω των ενοτήτων της ποίησής του), που τον οδηγεί στο απάνεμο λιμάνι του, στην ποίηση, ως αυτάδελφη μούσα του.
Στην πρώτη ενότητα των χαϊκού, η ποίηση του κ. Τσιβελέκου αποκτά μια φιλοσοφική και στοχαστική διάθεση προσέγγισης, με λόγο διεισδυτικό και αφυπνιστικό, καθοδηγητικό και επιβλητικό. Ο ποιητής απευθύνεται στον αναγνώστη προβάλλοντάς του ρητορικά ερωτήματα και προβληματισμούς του, με φράσεις ξεκάθαρες και γλώσσα λιτή. Οι ιδεολογικές και ηθικές αγκυλώσεις οπλίζουν την γραφίδα του ποιητή, κάνοντας τον αναγνώστη συγκοινωνό του στις πνευματικές του αυτές περιδιαβάσεις και ωθώντας τον να αναλογιστεί και να προβληματιστεί σε αυτά που διατυπώνει ο ποιητής. Η εναλλαγή του χρόνου, ο σεβασμός στη διαφορετικότητα, η έλλειψη αγάπης, η προσφυγιά, η ελευθερία, η ανασφάλεια, η μοναξιά, ο φόβος αποχωρισμού για το κάθε τι στη ζωή, οι σημαντικές αποφάσεις που κάποια στιγμή πρέπει να παρθούν, τα όνειρα, ο αναπόφευκτος θάνατος, οι αξίες του ανθρώπου, οι μνήμες που δε στερεύουν, οι αναμνήσεις, η ματαιότητα και η σκληρότητα του κόσμου, πλημμυρίζουν το μυαλό του δημιουργού και αναζητούν τρόπο εξωτερίκευσης. Δημιουργείται η εντύπωση ότι ο ποιητής επιδιώκει κι επιθυμεί την επικοινωνία με τον αναγνώστη του, προκειμένου να εκφράσει τις σκέψεις του και να οδηγηθεί έτσι στην προσωπική του λύτρωση.
Στη δεύτερη ενότητα το ερωτικό στοιχείο είναι έκδηλο. Ο λόγος του ποιητή εναλλάσσεται μεταξύ του δεύτερου προσώπου και του πρώτου. Με τη χρήση του δεύτερου προσώπου απευθύνεται στην γυναίκα, υποκείμενο του έρωτά του και της απεριόριστης αγάπης του. Ο λόγος του γίνεται παρακλητικός και εξομολογητικός, ενώ με τη χρήση του πρώτου προσώπου, προτρεπτικός και συμβουλευτικός. Με ποιητική νουθεσία ο δημιουργός μεγεθύνει τις αντοχές του για να μεταδώσει σειρά νοημάτων ακμής και παρακμής του έρωτά του. Η αναμέτρηση με τις βαθύτερες επιθυμίες και τα αισθήματα του ποιητή,προσφέρονται με σφυρήλατο λυρικό λόγο, ξεδιπλώνοντας την ψυχή του. Ο αναγνώστης νιώθει τον ρομαντικό ενθουσιασμό του δημιουργού, τον βαθύτατο έρωτά του, τις ταλαντεύσεις του, μέσω του μεταφορικού εικονοπλαστικού του λόγου και την πορεία αναθεώρησης, επανεκτίμησης, αυτογνωσίας του, καθώς ο δημιουργός μετασχηματίζει το βουβό συναίσθημα της αγάπης του, σε γλυκόπικρο νόστο του έρωτά τους, μα σωτήριο.
Στην τρίτη ενότητα «Των εποχών» είναι εμφανέστατη η αναφορά στις τέσσερις εποχές. Η ταξινόμηση των χαϊκού γίνεται σε χρονολογική σειρά ως προς τις εποχές, βοηθώντας τον αναγνώστη να προσεγγίσει την μεταβλητότητα της φύσης, του χρόνου, του χώρου και των εμπλεκόμενα έμψυχων όντων. Με αισθαντική προσέγγιση και ρομαντική διάθεση ο ποιητής παρουσιάζει την ποικιλομορφία του κόσμου. Η εικονοπλαστική ικανότητα του ποιητικού του λόγου γεμάτη τρυφερότητα, μας οδηγεί στα μονοπάτια της δικής του περιδιάβασης της φύσης και των συναισθημάτων του. Ο δημιουργός συνδέει τη ζωή, τους πόθους και τις ανάγκες ή τις προσμονές του ανθρώπου με τη φύση, η οποία παρουσιάζεται αείζωη καθώς γίνεται ελπίδα, αναγέννηση, αίσθηση, θαυμασμός, ανάσα, μυσταγωγία.
Στην τέταρτη ενότητα «Της ποίησης» ο ποιητής γράφει απευθυνόμενος στο πρώτο πρόσωπο, στον εαυτό του. Το ύφος του είναι αποφθεγματικό και ο λόγος του αφυπνιστικός, επιβλητικός, διεισδυτικός. Σφυρηλατώντας την σκέψη του ο ποιητής, αποκαλύπτει στον αναγνώστη, την εσωτερική του διαδρομή από τα πρώτα ποιητικά στάδια ως την ωρίμανση της ποιητικής του έκφρασης, όπου με την αίσθηση της νίκης κατορθώνει να πραγματώνει τους στόχους του και τις ενδόμυχες επιθυμίες του. Η ποίησή του και η δημιουργία των χαϊκού του γίνονται αρωγοί του στους υπαρξιακούς προβληματισμούς του, πραγματώνουν (διατρανώνουν) οικουμενικές αξίες, νοηματοδοτούν την ίδια την ζωή του.
Ο Γιώργος Τσιβελέκος εκ του αποτελέσματος φαίνεται να ανταποκρίνεται επιτυχώς στις νοηματικές απαιτήσεις των τεσσάρων ενοτήτων και των πολυεπίπεδων συμβόλων της ποίησής του. Κατορθώνει να μετασχηματίζει το βουβό συναίσθημα, τους προβληματισμούς του σε λέξεις και φως. Παράλληλα, η ποιητική του προσέγγιση, με υφολογική σημασία σε όλη τη συλλογή, συνενώνει αριστοτεχνικά τα 192 χαϊκού σαν μπονσάι και 8 τάνκα, σε ένα σύνολο με μεστότητα γραφής και συναισθηματική πληρότητα.
Νίκη Σκουτέρη, Εκπαιδευτικός ΠΕ60 MSc, Πιστοποιημένη Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων, Λογοτέχνιδα
