Σήμερα στη στήλη "Στα βαθιά" έχω προσκαλέσει την ποιήτρια Τώνια Τσαρούχα. Η καλεσμένη μου γεννήθηκε και διαμένει στη Λάρισα. Το 2021 κυκλοφόρησε η πρώτη της ποιητική συλλογή. Τιτλοφορείται «Ο κήπος της ανυπακοής» και συμπεριλήφθηκε στη βραχεία λίστα για το Βραβείο Jean Moreas 2022, στην κατηγορία Πρωτοεμφανιζόμενοι στην ποίηση. Κείμενά της φιλοξενούνται στον έντυπο και τον ηλεκτρονικό τύπο. Η ποίησή της κινείται στα χνάρια της σύγχρονης υπερρεαλιστικής γραφής. Ο λόγος της είναι ρηξικέλευθος, χυμώδης, σαγηνευτικός, με πρωτότυπα σχήματα, χτυπητές εικόνες κι ηχηρά συναισθήματα. Η πένα της βυθομετρεί, φιλοσοφεί, συγκινείται, κρυφογελά. Θα γνωρίσουμε έξι ποιήματά της από την ποιητική της συλλογή «Ο κήπος της ανυπακοής» και τέσσερα αδημοσίευτα. Όλα πολύ ξεχωριστά!
Έξι ποιήματα από την ποιητική συλλογή «Ο κήπος της ανυπακοής» (εκδόσεις βακχικόν 2021)
ΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΓΙΑ ΝΑ ΓΡΑΨΕΙ
Μελάνι από σουπιά.
Μανιτάρια που τρώγονται
πάνω από μια φορά.
Μια μαύρη σαμπρέλα για να μην πνίγεται
έξω απ’ τα δικά της τα νερά.
Ένα ζευγάρι κόκκινα παπούτσια
για να χορεύει χωρίς πόδια.
Έναν φούρνο μικροκυμάτων
για να πεθάνει από φυσικά αίτια.
Ένα κατοικίδιο
να τη δαγκώνει τρυφερά
και να μεταμορφώνεται τις νύχτες
σε φάντασμα μωρού.
Αλλά εκείνο που έχει ανάγκη πιο πολύ
μια γυναίκα για να γράψει,
είναι ένα δικό της κρεβάτι
από άφλεκτο σκοτεινό μετάξι
για να μην καίγεται
απ’ τη φλόγα των λέξεων.
Η ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝ ΟΝΕΙΡΩΝ
Αν δεις στον ύπνο σου κλειδί,
περιστρέφεσαι συνέχεια γύρω από μια έλλειψη.
Αν δεις φιλί,
γεμίζεις την έλλειψη με εντόσθια εγκατάλειψης.
Δεν είναι καλός οιωνός για το μέλλον
αν στον ύπνο σου πουλάς βατραχοπιτζάμες
σε γυναίκες που παντρεύτηκαν τη σκιά τους
ή σε άντρες που κάνουν το σκιάχτρο σε χωράφι με αραποσίτι.
Αν ονειρεύτηκες ότι διαβάζεις του Αδελφούς Καραμάζοφ
ή ότι ακούς το The man who sold the world
-για πρώτη φορά-
δεν ήταν όνειρο
ήταν ανάμνηση.
Αν δεις ότι το ποίημα έχει διαρροή γκαζιού
το έγραψες με το κεφάλι στον φούρνο.
Αν σε στενεύει στους στίχους
σου το δάνεισε κάποιο φάντασμα.
Αν είδες το ίδιο όνειρο με κάποιον άλλον
ο ένας είναι η λευκή φάλαινα του άλλου.
Αν είδες το ίδιο όνειρο με κάποιον άλλον,
είναι ένα τσέρκι χρυσό που γλιστρά στο νερό
κι η ερμηνεία του εξαρτάται
από ποια πλευρά του πόνου κοιμάσαι.
ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ
Η ζωή είναι μια κασέτα με τραγούδια
για τον χρόνο
στην α’ πλευρά είναι τα τραγούδια
για τα όνειρα
στη β’ πλευρά είναι τα τραγούδια
για τη φθορά.
Η ζωή είναι δίσκος βινυλίου
όταν παίζει απ’ τη σωστή πλευρά
ακούς σατανικούς στίχους
απ’ την ανάποδη
ακούς τις σκέψεις σου
ακούς τον χρόνο να περνάει.
Ο χρόνος είναι σκυλί
θάβει κόκαλα
και μετά κάτι
-τύχη ή ανάγκη-
το σπρώχνει
και τα ξεθάβει.
ΑΝΑΜΕΣΑ ΜΑΣ
Και στην τελική
ακόμα κι αν για πάντα χωρίσουμε
η φαντασία μου θα μείνει φιλική με τη δική σου
γιατί πάντα θα υπάρχουν ανάμεσά μας
Οι συνέπειες μιας παλιάς ιστορίας
και τόσα άλλα…
Ανάμεσά μας
αστέρια και στίχοι του Τσέλαν
τραγούδια του Κέιβ
κι ένα βέκκιο ψέμα.
Ανάμεσά μας
Αναμνήσεις από φως και σκοτάδι
ποιήματα του Κάμινγκς
και ματαιωμένα θαύματα
ίλιγγος λαβυρίνθου και ανεμοδαρμένα ύψη.
Ανάμεσά μας
ένας τεθλασμένος πόθος
από μενεξεδένιες σπίθες
που δεν λέει να σβήσει
μα και δεν μπορεί να γίνει
θαλασσινή πορφύρα.
ΟΙ ΑΝΤΡΕΣ
Οι άντρες
μου ανοίγουν τις πόρτες
με πάνε για ψάρι
με κερνάνε κοκτέιλ
με παγάκια χαμόγελου
και μια δόση μελόδραμα
μου μαθαίνουν
πώς να μιλάω
να ντύνομαι και
να γδύνομαι
για να κερδίζω το βλέμμα τους.
Οι άντρες χτίζουν το βλέμμα μου
μου εξηγούν πώς φέρεται ο κόσμος
με τιμωρούν στα λιμπρέτα
και στις μεγάλες αφηγήσεις
αν και κάποιοι
μου δίνουν μια δεύτερη ευκαιρία
να ξαναφτιάξω τη ζωή μου
μ’ έναν σύζυγο στη Νέα Γη
να σκάψω τις σκλήθρες της βίας του
για να βγει στο φως η τρυφερή καρδιά μαρουλιού
ακολουθώντας τις συμβουλές του παλιού καιρού
θα τον φέρω στα νερά μου
θα του πάρω τον αέρα
με την πονηριά του φύλου μου
όπως την εξηγούν στη Γένεση.
Οι άντρες
μου εξηγούν
το πέναλτι
την πολιτική
τον ηλεκτρισμό
τον απειροστικό λογισμό
την Κίρκη
την Ευρυδίκη
τη Λαίδη Γκοντάιβα
τη γυναίκα του Λώτ
τη Λολίτα
την Αντιγόνη
την Άννα Καρένινα
την Άννα Ο.
Τώνια, είσαι fiction
λένε εν χορώ.
Fiction γεννήθηκα
απαντώ
autofiction
έγινα.
GROUP THERAPY
Λέει η Ιφιγένεια:
Όταν προξενητάδες ήρθαν
να πω το I do
και να φυσήξει ούριος άνεμος
στις φιλοδοξίες του πατέρα,
έντυσα το ελάφι με το νυφικό
και το 'σκασα απ’ το παράθυρο
του μύθου
Λέει ο Φραντς Κάφκα:
Το 'σκασα απ’ τον πατέρα
με το στρίβειν της μεταμόρφωσης.
Κάθε μέρα ξυπνάω μαρμότα.
Ζω σ’ έναν πύργο
δίχως φως νερό τηλέφωνο
δίχως είδωλο στον καθρέφτη
Λέει ο Ισαάκ:
Ποτέ δεν θα μπορέσω να συγχωρήσω
τον πατέρα
κι ας ξέρω ότι εκτελούσε εντολές ανωτέρου.
Τέσσερα ανέκδοτα ποιήματα
Αλάτι Ιμαλαΐων
Χρόνε, τρελή χύτρα ταχύτητας,
σου στρώνω τραπεζομάντιλο νάιλον
Βγάζω απ’ το ντουλάπι χωμάτινο σερβίτσιο
αγάπης.
Τα ποτήρια ερυθριούν από οίνο
κι από προσωρινότητα
Τα πιάτα περιμένουν τον έπαινο αχνίζοντας
από προσμονή κι από άρωμα
Το αγκάθι τους θα σταθεί μισό στον λαιμό
μισό στην ανάμνηση.
Το αλάτι Ιμαλαΐων θα αποσυρθεί
για να μιλήσει το λουλούδι της κάπαρης
Το σπασμένο πιπέρι στη σούπα μου
είναι η ποίηση.
Ιθαγένειες μελαγχολίας
Κάνει κρύο στις επαρχίες της δυστυχίας
Κάνει κρύο
Μια δακτυλογράφος κλαίει στο γραφείο της
Κάτι ανείπωτο στέκεται στον διάδρομο
Ένα φάντασμα ξυπνάει
Κάνει κρύο στους ώμους του
Κάνει κρύο
Στο μεταξύ
Δύο παπούτσια
Ένα καφέ κι ένα μαύρο
Δίπλα στον κάδο
Μια σβησμένη διαθήκη
Μια ξηλωμένη κουρτίνα
Και χιονόπτωση
Κάνει κρύο μακριά απ’ τη σόμπα,
λέει ο Προμηθέας
Η Δημοκρατία δεν είναι αυτή που ήταν,
λέει ένας σκοτεινός άνεμος
Η σοβαρή σύσκεψη διακόπτεται
Το κελάηδημα στο ορυχείο πνίγεται
Ένα όνειρο περιμένει στην πόρτα:
Η εξασθένιση των σκοτεινών ανέμων.
Γράμμα στη μητέρα
Είσαι η άγκυρα και ο βυθός
Ακουμπάω στα πόδια σου όλα τ’ αστέρια
Και σε στολίζω
Σε ταΐζω με λόγια πικρά και σαφράν
Με κεντάς με βελόνι και κόκκινο νήμα.
Σε κοιτάζω και σκέφτομαι ότι είσαι το ποίημα
που δεν θα γράψω ποτέ
Είσαι αγάπη που με κάνει να διψώ
από τότε που βγήκα από εκείνο το μέρος
που κάποτε μαζί σου μοιράστηκα
Δεν θυμάμαι πώς ήταν
αλλά ζω με την έλλειψή του.
Δεν γνωρίζω κατά πόσο συνάδει
ή απάδει απ’ την αγάπη ο αλληλοσπαραγμός
Δεν γράφω για να το αποδείξω
Το μόνο σίγουρο είναι ότι ένα γράμμα στη μητέρα
μοιάζει μ’ ένα ερωτικό γράμμα.
Στο τέλος θα γράψω φιλιά
για να μην μείνουν νηστικά τα φαντάσματα.
Στιγμιότυπα
Το μεσημέρι μυρίζει τηγανόλαδο και φτηνή κολόνια
Ο ανεμιστήρας κάνει το πουκάμισο να φουσκώνει
πάνω απ’ την καυτή ράχη της σιδερώστρας
Είναι ο λευκός άδειος φάκελος που μας στέλνει το μέλλον.
Νωθρή και Ιδρωμένη κλείνω το παράθυρο
και ανοίγω το κλιματιστικό
Η θάλασσα στο βάθος μου θυμίζει το 2005
Το καλοκαίρι έχει μια κατήφεια
που μου πήρε είκοσι χρόνια να την καταλάβω.
Κάθομαι στο γραφείο από πλανισμένο ξύλο σχεδόν χαμογελώντας
Επιστρέφω στη λευκή σελίδα
όπως επιστρέφει κάποιος σε μια βάρκα που μπάζει νερά.
Βιογραφικό
Η Τώνια Τσαρούχα γεννήθηκε στη Λάρισα, όπου και κατοικεί. Κείμενά της έχουν δημοσιευτεί στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο. Η πρώτη της ποιητική συλλογή, με τίτλο «Ο κήπος της ανυπακοής» (εκδόσεις βακχικόν 2021), συμπεριλήφθηκε στην βραχεία λίστα για το Βραβείο Jean Moreas 2022, στην κατηγορία Πρωτοεμφανιζόμενοι στην ποίηση.
