Η καλεσμένη μου, ποιήτρια Βικτωρία Καπλάνη, μας έρχεται από τη Θεσσαλονίκη. Είναι φιλόλογος κι εργάζεται στη Μέση Εκπαίδευση. Έχει εκδώσει τέσσερις ποιητικές συλλογές. Έχει ασχοληθεί επίσης με τη μετάφραση δοκιμίων και ποιημάτων. Δραστηριοποιείται στη διοργάνωση μουσικοποιητικών παραστάσεων. Ο λόγος της πυκνός, αινιγματικός,με πολλές εκπλήξεις, μια απόκρημνη κορυφή που σε καλεί να την εξερευνήσεις, για ν'απολαύσεις τη θέα της. Οι μνήμες, τα όνειρα, οι ψευδαισθήσεις, η πάλη με τον χρόνο,η απώλεια, φωτίζονται από την ιδιαίτερη γραφή της. Θα συναντηθούμε μαζί της μέσα από δέκα ποιήματά της!
Είσοδος
α
Εδώ σε θέλω πώς κάνεις τώρα την αρχή
πώς παίρνεις το ρίσκο να κινήσεις επιτέλους για το σπίτι
με την πίστη αυτή τη φορά πως θα το βρεις
ανυποχώρητη
η γυναίκα μένει πάντα εκεί.
φέρει τα βέλη του φεγγαριού στα κύτταρα
χαραγμένο των αιώνων το πέρασμα
η εστία, η έμπνευση, η ηδονή
η δίχως ενοχή δημιουργία.
Όσο γι’ αυτά που λένε για συνθήκες αντίξοες
για τη φθορά της καθημερινότητας
για την αμφίβολη ροή των πραγμάτων
στην περίπτωσή μας δεν είναι παρά παιχνίδια του μυαλού
για να βρεθείς απ’ άλλο δρόμο
«τεκμηριωμένο»
στο οικείο κι αμετάβλητο
για άλλη μια φορά.
Εδώ σε θέλω, αντέχεις;
α’
Η αρχή έχει γίνει σε μιαν ασύλληπτη στιγμή
τότε που τέτοιου είδους ερωτήματα
δεν τα υποψιαζόμασταν καν
ό,τι ακολουθεί είναι η σοφή της συνέχεια
αμφίσημη όλο παράξενα συναπαντήματα
-αυτό που καλείς τυχαίο-
σε μια προσπάθεια να πειστείς και συ ότι υπάρχει.
Όλα ωριμάζουν αργά
οι στίχοι, τα μεγάλα ταξίδια κι η αγάπη,
στους νευρώνες διαγράφουν
με ακρίβεια την τροχιά τους
κάποτε θα σε φέρουν πάλι στην αρχή.
Τότε η γυναίκα θα πάρει το τόξο και τα βέλη της
θα βγει να σημαδεύει φως
μελί σαν αυτό που φέρνει ο αέρας απόψε
απ’ το μισάνοιχτο παράθυρο.
Ήχοι – Απόηχοι
ΙΙ
Ο ενεστώς της αγωνίας
απουσία
η αβάστακτη παρουσία
πέρασαν κιόλας τέσσερα χρόνια
η σειρήνα του ασθενοφόρου
το ράγισμα της γλώσσας
ο αγώνας της μνήμης
να συλλέξει
τα χαμένα βλέμματα
τα κεντρικά πλάνα
η μνήμη υπόθεση ατομική
πεθαίνει μαζί μας;
Ώρα την ώρα εκείνος ιδιωτεύει
απομακρύνεται
κόκκινα φύλλα λουσμένα φως
σταλάζουν στον ύπνο μου
κι άξαφνα ένα αεράκι ψυχρό
με σηκώνει ψηλά
σαν τους χαρταετούς που τόσο αγαπούσες
(θα ήθελες όλα αυτά να είχαν ειπωθεί
η ύστατη εκπνοή τόσο ανώδυνη να ‘ταν!)
Σβήνει μαλακά
ψυχή καταπονημένη από
ολόκληρου αιώνα
τη θύελλα
—ανακάλεσέ με—
στην άλλη μέρα
γίνεται εικόνες
αφηγήσεις πολλαπλών αφηγητών
μόνωση
τίποτα δεν φτάνει σε μένα
μόνο
στο φιλόξενο βλέμμα του ζώου
η παραμυθία
της ετεροχρονισμένης ενηλικίωσης
η αλλαγή ρότας
Σ’ ακολουθώ
και μετά την αποχώρησή μου
παίρνω τις μορφές τον αγνώστου
με το μακρύ παλτό και το καπέλο
εμφανίζεται στον ύπνο σου
μιλά σε ακατάληπτες γλώσσες
λόγος ιερατικός
για μυημένους
και σ’ αφήνει
πάλι στη σιωπή
το όλο και το τίποτα
το ακίνητο σημείο
εκεί μάταια επιμένεις να ισορροπείς
μέρες χθόνιες ανελέητες δείχνουν τα δόντια τους
βιάζεσαι το κεφάλαιο αυτό να κλείσει
(τι αφέλεια!)
ή τώρα ή ποτέ
το εξόδιον μέλος
από τη μέσα πλευρά την αθέατη
αρωγός ο χρόνος
συνθέτει
το φινάλε
αδιόρατο
άφευκτο όμως και δικό σου (εντέλει!)
ΗΧΟΙ-ΑΠΟΗΧΟΙ
ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ 2007
Λευκές Συνομιλίες ΙΙ
στη Βίκυ Μοσχολιού
Τώρα
μόλις δύσουν τα χρώματα της σκηνής
το προστατευτικό γυαλί θα γίνει θρύψαλα
Τώρα θα κοιτάξεις το πρόσωπο στα μάτια
μιαν εκδοχή του προσώπου σου
(το φύλλωμα των δέντρων
το δέρμα σον
γυναίκα-δέντρο
θροΐζεις )
φευγαλέα αδιόρατα σήματα
την έφεραν στον ήχο της φωνής σου
έστω μια φορά
την έσχατη
ο άγγελος φόρεσε το χρυσαφένιο δίχτυ
μέθυσε κι αιχμαλώτισε τις μοίρες
έστω μια νύχτα την έσχατη
ένα ζευγάρι μάτια
βλέπουν στον ήχο την εικόνα τους
τότε και τώρα
σαν να στοίχειωσε ο χρόνος
το δωμάτιο -δεν θυμάμαι το χρώμα του-
μίκρυνε πάλι έγινε ένα παλιό
βραχνό ραδιόφωνο
πήρε ρόδινο φως η αίθουσα
θαρρείς υπερκόσμιο
δεν το βλέπουν οι άλλοι
αισθάνονται μόνο την παρουσία του
(μια ελεγεία στο φεγγάρι
βροχή από χρυσές ψηφίδες
στο τετράγωνο παράθυρο)
τώρα θα μιλήσεις
δεν έχεις επιλογή
φεύγει
είδες την παράξενη λάμψη στα μάτια
άκουσες τη δύναμη του μετάλλου
να τραγουδά την επιστροφή
«πάμε κι εμείς στην»… όχι, εγώ μόνη μου πάω.
πού;
ένα βελούδινο σύννεφο
αντιστρέφεται τυλίγει τα άστρα
σκοτάδι ρίξε τη γέφυρα
μόνο ένα ρεύμα υπόγειο
στον αέρα σε πάει
σε τροχιά ελλειπτική
δεν έχεις βήματα μόνο παλμούς
δονήσεις κρουστών
ηχοχρώματα της νύχτας
(στο πράσινο της λίμνης
μειλίχιο φως γλιστράς
πάνω στα νούφαρα ο ύπνος της αγάπης)
τώρα προβολή μιας εκδοχής
ενός ματαιωμένου προσώπου
αποχαιρετισμός ενός εγώ
που δεν άνθισε ποτέ
-δεν τόλμησε ν’ ανθίσει ποτέ-
υπάρχουν κάπου μέσα μας
οι αληθινές βεβαιότητες
αυτές που φορούν τη μάσκα
των υποθέσεων του μη πραγματικού
τα αν… τότε…
ο τοίχος κινείται
μεγαλώνει
το είδωλο σβήνει τη σκιά του
η πόρτα ανοίγει
Ο άγγελος προπορεύεται με μιαν αγκαλιά
φθινοπωρινά χρυσάνθεμα
εσύ με τα χέρια αδειανά
έτοιμη να το βάλεις πάλι στα πόδια
ενώ μια μεταξένια ανάμνηση
αλλοτινού ονείρου
περνά ανέπαφη τα σύνορα του τώρα
διάφανα λόγια από το βλέμμα δραπετεύουν
ΛΕΥΚΕΣ ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ
ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ 2010
Φωτο-παίγνια
BLOW UP
α
Κάπου στις μακρινές διαδρομές της σκέψης σου
ζείδωρες εκρήξεις
της ύλης φωτεινές
χρωματίζουν νύχτες την αγρύπνια σου
η θραύση της κρυστάλλινης σφαίρας
με το μεγάλο μυστικό
η συντριβή της ομορφιάς
στο παράθυρό σου
να εικονίσεις το Αδύνατο
ένδροσος ανατολή
και μ’ ένα κλικ της μηχανής σου
από τα ίδια υλικά η νύχτα
χάντρες της τύχης
ζαριές προφητικές
απ’ το πηγάδι κρύσταλλοι νερού
θρυμματισμένο φως τα λάθη σου
προμηνύουν δυσανάγνωστα μηνύματα
β
Το δάκρυ εγώ το μετά την έκρηξη
πολλαπλασιάζομαι γαλήνιες ψηφίδες
αναδιατάσσονται ποιούν
τη λιμναία γη των ονείρων σου
καλειδοσκόπιο αισθημάτων
γίνομαι φθόγγος
μιλώ στον άλλο φθόγγο
ξεψυχώ και ανασταίνομαι
στο άλλο μέτρο
πενθώ τη δρόσο που μαραίνεται
η μελωδία αλλάζει
στρόβιλοι ήχου
ζοφερά ηχοχρώματα
σιντριβάνια φωτός
απειλή της ομορφιάς
στη μέγιστη ένταση
έντρομη γαλήνη
μια στιγμή κι ο χρόνος έφυγε
προβολή στο ακίνητο σημείο
στο φινάλε μιας παρατεταμένης παύσης
γ
Το ποιείν ανάγκη εξόδου από το λαβύρινθο στο ένδον σκότος αναζήτηση του ζωτικού κέντρου μια απροσδιόριστη στιγμή όλα ξεκινούν τότε που είναι ορατό το φωτεινό τους τέλος η ακύρωση η ύστατη δικαίωση περιπλάνηση στη γαλήνια νήσο με το βελούδινο φως επί των υδάτων η ένωση αδιατάρακτη ενότητα όλα αίφνης απλά
ΣΗΜΕΙΟ ΦΥΓΗΣ
I.
Ψηλαφώ τους τοίχους
τα έπιπλα
η σκιά της
περιφερόταν μέσα στο σπίτι
χρόνια πολλά αγριεμένη
κι ύστερα παραδόθηκε
στο πείσμα του καιρού
αφιλόξενη εξαρχής για σένα
η πολιτεία της ομίχλης
η σκιά της γυναίκας
φάσμα πιο υπαρκτό
κι από την ύπαρξη.
τρεμοσβήνει
στροβιλίζεται
κρύβεται
απειλεί
κλυδωνίζεται
άγνωστη και σιωπηλή
μέχρι το τέλος
η σκιά της μητέρας
στα εξώφυλλα των βιβλίων
μέσα στις λέξεις
στα λευκά περιθώρια των σελίδων
η γαλάζια πόρτα έκλεισε
πίσω σου για πάντα
άφησε απέξω τη θάλασσα
δεν πήρε τίποτα μαζί της
μόνο μια αλλαξιά ρούχα
όπως τη μέρα που ήρθε στην υγρή πόλη
του θανάτου της
τα όνειρα άνοιξαν τα μυστικά τους
πλημμύρισαν οι τοίχοι φως
το σπίτι έγινε ουρανός
μικρά άστρα λαμπυρίζουν στους τοίχους
αιωρούμενα φύλλα διαπερατά σύννεφα
οι σκέψεις ανεξίτηλες
υπενθυμίζουν
την απουσία
δεν φοβάσαι απόψε το σούρουπο
κατοικείς επιτέλους στο όνειρο
αγάπη
το διαμπερές τραύμα μιας λέξης
ΣΗΜΕΙΟ ΦΥΓΗΣ
ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ 2013
Πρόσωπα του μύθου
επάλληλοι διπλοί καθρέφτες
μέσα στο λαβύρινθο του ιστορείν
λόγια φτερωτά τους δίνουν σχήμα και μορφή
επαναλαμβάνουν τα λάθη τους
για να υπάρξουν
θρυλούν τα πάθη τους
σε ευήκοα ώτα
πρόσωπα συμπαγή
αντιστέκονται στων βροτών τα είδωλα
ο ανίδωτος κόσμος της σκιάς
η μοίρα
παρουσία αναπαράσταση
μια ιλιγγιώδης εναλλαγή
απροσχημάτιστη
ψηφιακή νωπογραφία
είδωλα σκιές ινδάλματα του μύθου
μας επινοούν
χαμογελούν με νόημα στις συμπτώσεις
μας δίνουν το άλλοθι
της αποταύτισης
τα πρώτα βήματα
του δικού μας πεπρωμένου.
Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΦΙΛΗ
ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ 2015
Η Αριάδνη μένει εδώ
2.
Η αψίδα των αγγέλων
μισογκρεμισμένη
τη διασχίζει εκτυφλωτική
η λευκά αύρα του χρόνου
υποκλίσου ταπεινά
σε ό,τι σ’ απαρνήθηκε
σκύψε και πέρασε
όλος ο χρόνος είναι
τώρα
αλς αλς αντιφωνεί
με τους φθόγγους του αέρα η θάλασσα
όπως το διάβαζες στου ποιητή τα λόγια
η ηχώ της φωνής μου στο άδειο σπίτι
με τη χαμένη πόρτα
ορμητήριο ανέμων
φωλιά των πελελών πουλιών
διάφανος ουρανός και η τραμουντάνα
δυναμιτίζει τους λογισμούς μου
σβήνει προσεκτικά τις μουτζούρες
από το χαρτί της ύπαρξης
και μένει μια σκιά από κάρβουνο
σχέδιο απροσδιόριστο
αρωγός του εγώ
στη θραύση των ψευδαισθήσεων
το ψηφιδωτό της ζωής του αποσυντίθεται
ακρωτηριασμένες στιγμές
εκλιπαρούν αποδοχή και αγάπη
οδηγός του εγώ
στο πιο βαθύ σκοτάδι της σπηλιάς
εκεί το σώμα παραδίδεται
στις αλλότριες της γης δυνάμεις
ανταμώνει το κέντρο του
δυναμώνει ή συντρίβεται
ψάχνεις λέξεις για να εικονίσεις
ό,τι εντός σου ερήμην του νου
συντελείται
Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΦΙΛΗ
ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ 2015
Το ρολόι
Στο δωμάτιο του ονειρεμένου χρόνου
οι επιθυμίες έχουν γίνει μνήμες
τις νύχτες η μικρή ακροπατεί σκαλίζει τετράδια παλιά
φωτογραφίες λησμονημένα σημειώματα
κυνηγά τις σκιές αφουγκράζεται τους ήχους
φτιάχνει ήρωες επινοεί το πεπρωμένο τους
βάζει τρικλοποδιές στις αποφάσεις μου
διαβρώνει τα σχέδια της μέρας
αποσυνδέοντας τον χρόνο
με τους δικούς της δαίμονες
παίζουμε κρυφτό
απαιτεί να κινούμαι στο ρυθμό της
απεχθάνεται τις αλλαγές
τρέμει τη μεταμόρφωση
τα μεσημέρια κρύβει το ρολόι κι αναπαύεται
δεν ξέρει πώς να μεγαλώσει
σήμερα -της λέω-
θα φορέσω το λευκό μου φόρεμα
να περπατήσουμε στην πόλη
στους στεναγμούς τα γέλια των ανθρώπων
άδοξοι θεατές των ναυαγίων του ουρανού
στο φωτεινό διάδρομο του κήπου
να ψιθυρίσουμε τα μυστικά μας
με πίστη βαθιά στο ανεκπλήρωτο
μετά θα φύγω
ν’ αναζητήσω στα τρίστρατα
τη δική μου μοίρα
εσύ ξέρεις πού θα με βρεις.
Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΦΙΛΗ
ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ 2015
Η Μικρή Σειρήνα στην πόλη
13.
Κουράστηκαν τα λόγια
γυρεύουν έναν ίσκιο να ξαποστάσουν
μέρες φλύαρες φιμώνουν τη σιωπή
να μη μιλήσει
οι κήρυκες του θανάτου διαπρέπουν
οι νάρκισσοι της γραφής
ερωτοτροπούν με τυπωμένες σελίδες
διάζευξη διαχωριστικές γραμμές σύνορα
δοκιμασμένα δόκιμα αναλογικά ψηφιακά
σε θάλασσα γη κι αέρα
εμείς -οι άλλοι
ανάμεσα μας αόρατος
ταυτοποιός καθρέφτης
ο κόσμος άνω-κάτω
πάντα το άδικο φονικό
πάντα κάτι λείπει κάτι πονά
η ομορφιά διώκεται
η απουσία της μας κρύβει
τις μαγικές συνδέσεις των πραγμάτων
το ξέφωτο του άλλου λόγου
χαρτιά σημειώσεις σενάρια
ακανόνιστα σύμβολα
αντικλείδια οδηγοί
δεν ωφελούν
λόγιοι γραφιάδες
μια διαβρωτική εξουσία
με ένδυμα αμνού
το βλέπει καθαρά
τροφή της φωτιάς το παράπονο
της φαντασίας τα απόνερα
τα πήρε η θάλασσα και πάνε
ονειρευόταν τόσο πολύ
ώστε λησμόνησε να ζήσει
πεθυμιές ζείδωρες απλές και άλλες
μεγαλεπήβολες πιεστικές
άλλοτε πετούσαν με κέρινα φτερά
άλλοτε χαμηλά το βάρος του νερού τις καταργούσε
από τα έγκατα της γης και τις ακρώρειες του αιθέρα
άλικο και κυανό ποτάμι η ζωή ρέει αδιάκοπα
στις σιωπηλές γωνιές της πόλης
αντιφεγγίσματα αγριεμένης σελήνης
ζωγραφίζουν αλλόκοτα σχήματα στην άσφαλτο
φευγαλέα οδόσημα της μνήμη
μια πληγή βαθιά αποκοιμίζουν τη νύχτα οι άνθρωποι
η σκιά αίφνης εγκαταλείπει
τον αταξίδευτο ταξιδιώτη
ρίξε τη σχεδία στα απάνεμα νερά
το σώμα ξέρει τη διαδρομή
η άλλη οδός ευδαιμονίας
Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΦΙΛΗ
ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ 2015
Βιογραφικό σημείωμα
Η Βικτωρία Καπλάνη γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε Νεοελληνική Φιλολογία στο Α.Π.Θ. και εργάζεται στη Μέση Εκπαίδευση. Μέλος της Ομάδας Έρευνας για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση επιμελήθηκε μαζί με τη Βενετία Αποστολίδου και την Ελένη Χοντολίδου τον τόμο: (2000)Διαβάζοντας Λογοτεχνία στο Σχολείο, τυπωθήτω. Έχει εκδώσει τέσσερα βιβλία ποίησης: Ήχοι- απόηχοι, Γαβριηλίδης 2007, Λευκές συνομιλίες, Γαβριηλίδης 2010, Σημείο Φυγής, Γαβριηλίδης 2013, Η άγνωστη φίλη, Γαβριηλίδης, 2015. Έχει μεταφράσει δοκίμια των Randall Jarrell και Tzνetan Todorov και ποιήματα των: Elizabeth Bishop, Marianne Moore, Carol Ann Duffy, Suzan Howe, Paul Auster, τα οποία δημοσιεύτηκαν σε τεύχη του περιοδικού Ποίηση. Μετέφρασε ακόμη λαϊκά τραγούδια των Εβρίδων και κείμενα για τη τζαζ. Κριτικά σημειώματά της έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες και λογοτεχνικά περιοδικά. Ασχολείται παράλληλα με το τραγούδι και την οργάνωση μουσικών παραστάσεων που συνδυάζουν την ποίηση με τη μουσική.
