16 Οκτωβρίου ,παγκόσμια ημέρα άρτου! Θα δούμε αγαπημένα ποιήματα για το ψωμί!
Το Ψωμί –ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΡΟΣΙΝΗΣ
Καλόδεχτο το φόρτωμα, που θα ‘ρθει από το μύλο,
πρωτόσταλτο, προτάλεστο, πρώτη χαρά της σκάφης.
Ζυμώνουν τ’ ανασκουμπωτά της πρωτονύφης χέρια
και πλάθουν τα πρωτόπλαστα ψωμιά με τις παλάμες
μέσ’ στην καλοπελεκητή πινακωτή – προικιό της.
Το φούρνο καίει, τεχνίτισσα στο φούρνο, η γριά κυρούλα
ξανανιωμένη, αφήνοντας τη συντροφιά της ρόκας.
Ω, βραδινό συμμάζεμα στο σπιτικό κατώφλι,
καρτέρεμα ανυπόμονο του πυρωμένου φούρνου!
κι ω μέθυσμα απ’ τη μυρωδιά πρώτου ψωμιού, που αχνίζει
κομμένο από το γέροντα παππού χωρίς μαχαίρι
και μοιρασμένο στα παιδιά, στις νύφες και στ’ αγγόνια!
Και συ, θυσία των ταπεινών στη θεία καλοσύνη,
σημαδεμένο ανάμεσα με του σταυρού τη βούλα,
καλοπλασμένο πρόσφορο, της Εκκλησιάς μεράδι,
που θα κοπείς την Κυριακή μεσ’ στ’ αργυρό αρτοφόρι
και στ’ άγιο δισκοπότηρο με το κρασί θα σμίξεις!
Πηγή: Μεγάλη σχολική ποιητική ανθολογία Σταύρου Ζήγου,Εκδόσεις Μητρέλη,Πάτραι
Το ψωμί-ΜΙΛΤΟΣ ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ
Ένα τεράστιο καρβέλι, μια πελώρια φραντζόλα ζεστό
ψωμί είχε πέσει στο δρόμο από τον ουρανό
ένα παιδί με πράσινο κοντό βρακάκι και με μαχαίρι
έκοβε και μοίραζε στον κόσμο γύρω
όμως και μια μικρή, ένας μικρός άσπρος άγγελος κι αυτή
μ' ένα μαχαίρι έκοβε και μοίραζε κομμάτια γνήσιο ουρανό
κι όλοι τώρα τρέχαν σ' αυτή, λίγοι πηγαίναν στο ψωμί,
όλοι τρέχανε στον μικρόν άγγελο που μοίραζε ουρανό
Ας μη το κρύβουμε διψάμε για ουρανό!
Πηγή: "Τα φάσματα" ή "Χαρά στον άλλο δρόμο",1958
Μην επαιτείς-ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΛΟΥΝΤΕΜΗΣ
Ξερό ήταν πάντα το ψωμί σου,
Μάνα Ελλάδα μου.
Στεγνός ήταν πάντα ο κόρφος σου
Κι η αγκαλιά σου
– Μια φτωχική φωλιά
που κούρνιαζε ο πόνος μας.
Στυφό ήταν πάντα το γέλιο σου
Μάνα μου Ελλάδα μου.
Μοιρολόι ήταν πάντα το τραγούδι σου
και ταχτικό σου σπιτικό –
το κοιμητήρι.
Ξερό ήταν πάντα το ψωμί σου,
Βαριόμοιρη μάνα μας.
Τρέχαμε να το βρέξουμε στις βρύσες μας,
Μα στάζαν πάντα δάκρυα.
Το βρέχαμε στα ποτάμια μας,
Μα στάζαν πάντα αίματα.
Μάνα! Γραμμένο σου ήταν
Και το ψωμί…και το νερό…
Ακόμα και το νερό να ζητιανέψεις.
Μόνο τη λευτεριά, μάνα μου,
Μόνο αυτήν ποτέ,
Ποτέ μη ζητιανέψεις!
( Το’ πε κι ο Κάλβος.)
Πηγή: «Τα ποιητικά του», Εκδόσεις «Ελληνικά Γράμματα», Αθήνα, 1999
Το ψωμί/εν έτει χιλιοστώ εννεακοσιοστώ εννενηκοστώ όγδοω-ΤΑΣΟΣ ΠΟΡΦΥΡΗΣ
Θε μου η ψυχή του πεινασμένου φωτίζει πάντα ένα ψωμί.
Δ.Παπαδίτσας
Όταν μας έπεφτε η μπουκιά στο πάτωμα τη μαζεύαμε την
Φιλούσαμε και την αφήναμε στην άκρη να την φάμε τελευταία
Κι ήταν αυτή που φούσκωνε και γινόταν όνειρο τις πρωινές
Ώρες η μάνα μας τραβούσε τα σκεπάσματα να προλάβουμε το
Σχολείο εν τω μεταξύ φυσούσε και τα στάχυα κυμάτιζαν στα
Σταροχώραφα τα 'βλεπα απ'το λόφο ευχαριστώντας το Θεό για το
Φως και τα λαγόπουλα που μεγάλωναν ανάμεσά τους αργότερα
Χρύσιζε ο καρπός καθώς λιχνίζονταν στ'αλώνι ενώ τ'αμπάρια
Αδημονούσαν να τον υποδεχτούν χρόνια μετά κάποιος φώναζε
Πεινάω κατεβαίνοντας τη Φωκίωνος Νέγρη οι άλλοι δεν είχαν
Ούτε το κουράγιο αυτό έμεναν εκεί τα υπόλοιπα ήταν υπόθεση
Ρουτίνας της Δημαρχίας τώρα με τον Ιβάν-το σκύλο μου-στον
Πρωινό μας περίπατο ολόκληρες φραντζόλες πεταμένες στο δρόμο
-Από όμορφα σπίτια με λουλουδιασμένα μπαλκόνια και βραχνιασμένα
σκυλοτράγουδα-το άλφα και το ωμέγα της διατροφής μας
Στο δρόμο το σώμα του Χριστούλη πεταμένο στο δρόμο.
Πηγή: Σώμα κινδύνου,Εκδόσεις Ύψιλον/βιβλία,Αθήνα 2004
Παντού το κλέβουν το ψωμί - ΑΝΕΣΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ
Παντού το κλέβουν το ψωμί.
Τ’ αρπάζουν χέρια τοκογλύφων,
το παίρνουν Γραμματείς Εντεταλμένοι,
το χώνουμε σε υπόγεια, το στοιβάζουν.
Εκεί τ’ αναλαμβάνουν ηλεκτρονικοί εγκέφαλοι
και στα σοφά των δάκτυλα Ειδικοί,
χείλη ποιητών, αβρά, το κάνουν ύμνο
να τον μαθαίνουν τα παιδιά,
του πλέκουν φωτοστέφανο να λάμπει.
Εκεί αρχίζει η λεπτή διαδικασία,
οι απαραίτητες διεργασίες συντελούνται,
επέρχονται οι εκπληκτικές διαμορφώσεις
για να βγει θάνατος μια μέρα
για να βγει αίμα.
Παντού το κλέβουν το ψωμί
Θεέ μου, παντού.
Πηγή: Αφαίμαξη, ’66-’70 (1971)
Μάνα ψωμί –ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΪΤΑΤΖΗ-ΧΟΥΛΙΟΥΜΗ
− Πινακωτή πινακωτή, έλα από τ’ άλλο μου τ’ αυτί, είμαι κωφή...
Κάποιες φορές
φεγγοβολά στα σκοτεινά η μνήμη, εγείρεται
προζύμι ανεβαίνει
Στη σανιδένια σκάφη σκυμμένη Αρχόντισσα
μανίκια ανασηκώνει ιδρωμένα όνειρα
δένει αντοχές φακιόλι σφουγγισμένα δάκρυα
Ζυμώνει εικοσιδύο στρόγγυλες αγκαλιές
να μας χορτάσει
Πλάθει καρβέλια πόθους
τα αραδιάζει στην πινακωτή
σε υφαντά μισάλια τα φασκιώνει
Σα να ακούω
ξερά πουρνάρια τσιτσιρίζουν μέσα μας
γίνονται κάρβουνα
πυρώνουν πέτρες παγωμένες
μας τσουρουφλίζουν
Μάνα ψωμί
πεινάμε μα
του κόσμου τα παιδιά
πεινάμε
Πηγή: Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα, 2020
Μολύβι στο ψωμί (4)- ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ
4
Το πώς φτιάχνεται το ψωμί
δεν είναι άλλη ιστορία
Επειδή στις λέξεις
φανερώνουν τις επιθυμίες τους τα πράγματα
τα υλικά του δεν πειράζει
αν δεν είναι πάντοτε απολύτως αγνά
Αρκεί να υπάρχει καλή μαγιά
γιατί αλλιώς καθόλου δε φουσκώνει
Για να ψηθεί
απορροφά θερμότητα από ξύλο και κάρβουνο
ηλεκτρισμό και κάθε υλικό
που ξοδεύεται στο κρύο
Κάποτε είναι πολύ νόστιμο
κάποτε μετά βίας θυμίζει την καταγωγή του
Την πιο μεγάλη σημασία όμως έχει
–πράγμα που καθορίζει αν το ψωμί είναι καλό
κι αν το ψωμί είναι ψωμί–
το αν και ποιον χορταίνει
Το πώς τρώγεται
είναι σε όλους γνωστό
Έτσι μαθαίνουμε τι είναι ψωμί:
τρώγοντας
Πηγή: Ο θησαυρός των Βαλκανίων,1988
Μολύβι στο ψωμί-ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ
8
ψωμί γλυκό ψωμί, ψωμί πικρό, της κοινωνίας και του έγκλειστου, ψωμί της μάνας μου και του πατέρα, ψωμί της γης, ξεροκόμματο, με κλαρίνα ή σαξόφωνο μόνο, ψωμί της εξορίας και του τόπου σου, του πεινασμένου και του αχόρταγου ψωμί, ψωμί του μωρού και του άδικου, ψωμί συλλαβισμένο, εφτάζυμο, του νεκρού και του γενναίου, σταφιδόψωμο, ψωμί χλέμπα, ψωμί ναν, μοιρασμένο στα τέσσερα ψωμί, ψωμί αντίδωρο, αληθινό ψωμί, ψωμί των παραμυθιών, άσπρο και μαύρο, μουσκεμένο ψωμί και ξερό, κουλούρα του γάμου, πρόσφορο, του μάγερα ψωμί, ψωμάκι, της αδελφής μου, των αγγέλων άρτος, επιούσιος, ψωμί από σιτάρι και από καλαμπόκι, ψωμί ρύζι, νότες ψωμιού τεμαχισμένου, ψωμί του φαγητού, ψωμί με βούτυρο, ψωμί κι ελιά, ψωμί κι αλάτι, ψωμί των λέξεων, ψωμί των καλών και κακών ποιητών, κι αυτών που από τις λέξεις βγάζουν το ψωμί τους, ειρωνικό ψωμί, ψωμί του έρωτα και των σπασμών στου δίκλινου ύπνου τα κοφτερά δοντάκια, άπληστο ψωμί, μουχλιασμένο στο καλάθι, ψωμί του χειμώνα, ψωμί γεμάτο καλοκαίρι, φλογισμένα απ’ το ψωμί χείλη, α, προδομένο ψωμί, καθημερινό, του άχρηστου φούρναρη του λαοπλάνου, ψωμί
Πηγή: Ο θησαυρός των Βαλκανίων, 1988
Μολύβι στο ψωμί (11)-ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ
11
Και τώρα όπως σας μιλώ
μην τα μπερδεύετε τα λόγια μου
κι ας είναι φαγωμένα από τις πεινασμένες
λόγχες ενός αχόρταγου σταριού
Αν πάλι βαθιά μέσα στο φόρεμα του κόσμου
κουβάρι τυλίχτηκε η φωνή μου
βρείτε την άκρη της
το ένα και ω μέγα
είναι δικό σας ρούχο το κορμί
δε μου ανήκει
Γιατί κι αυτός που πολεμάει να σταθεί
ανάποδα στα αιχμηρά μολύβια της γλώσσας
χωρίς να βουλιάξει
στη φουσκωμένη κοιλιά των αρτοφάγων θεατών
ισορροπεί επικίνδυνα
πάνω σε μια φέτα ψωμί
Από τα ψίχουλα των λέξεων
προβάλλει αδιάφορα η τύχη μιας εικόνας
που γίνεται εικόνα της τύχης του
και κυματίζει φευγαλέα στις άγραφες οθόνες
υπαιθρίων κινηματογράφων
που έσβησαν στο φως της μέρας
Δεν μιλώ λοιπόν
Όχι για να χορτάσετε με τις λέξεις μου
Όχι στο μολύβι το ψωμί
– προσέξτε
Πηγή: Ο θησαυρός των Βαλκανίων, 1988
Πολιτική ορθότητα-ΑΛΕΞΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ
Από εδώ κι εμπρός
δεν θα λες «ψωμί» το ψωμί
ούτε το νερό «νερό» θα λες.
Αλλιώς τα ονομάσανε για σένα.
Το δίκαιο άδικο
και τ’ άδικο δίκαιο θα λες πως είναι.
Από εδώ κι εμπρός
ποιος είσαι δεν θα λες
μόνο ποιος λένε πως είσαι οι άλλοι.
Πολιτικής ορθότητας
νέοι κανόνες
βαφτίζουν ξανά
όσα ήξερες
καμώνοντας πως άλλα είναι.
Πηγή: «Μεθεόρτια Έθιμα», εκδόσεις 24γράμματα, Αθήνα, 2020
Της μάνας -ΜΑΓΔΑ ΤΣΙΡΟΓΙΑΝΝΗ
Έκανα πάλι σήμερα ψωμί
καθάριο ζυμωτό, νερό κι αλάτι
μικρή ζύμη το φύραμα ζυμεί
και χαίρομαι, νομίζω κάνω κάτι
σπουδαίο, το γυρίζω σαν μωρό
το πλάθω τρυφερά το στρογγυλεύω
μου φαίνεται σαν σώμα ζωντανό
σαν την κοιλιά της μάνας μου, πιστεύω
οι άνθρωποι το διάλεξαν σωστά
το στάρι για μνημόσυνο, θυμίζει
την ζωντανή τη σάρκα, αγρικά
την αίσθηση το χέρι που στολίζει
τη ζάχαρη σε δίσκο νεκρικό
στο πλάσμα όπου πέρασε διαβάτης
όναρ σκιάς που γέννησε ειρμό
το σώμα του σταριού σαν την κοιλιά της
Πηγή: https://ennepe-moussa.gr
Με τον τρόπο των ξωμάχων-ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΟΥΒΑΤΑ
Έκοψε μια φέτα ψωμί
με τον τρόπο των ξωμάχων.
Με το ψωμί να ακουμπάει στο στήθος.
Την έσπασε σε κομμάτια και μοίρασε.
μια για τα δαρμένα παιδιά
μια για τα ανεκπλήρωτα όνειρα
μια για σένα
που τα υπήρξες όλα.
Ξεφέλωσε και το κρασί.
Λάβετε βρώσιν και πόσιν, λοιπόν.
Οι αδέσποτοι σκύλοι
Έγλυψαν τις μουσούδες τους
Πηγή: Σκυλί δεμένο, εκδόσεις Μανδραγόρας, 2017
Ελπίδα-ΙΑΣΩΝΑΣ ΣΤΑΥΡΑΚΗΣ
Κόβει το κράτος το ψωμί.
Σήμερα δεν ήταν η σειρά μας.
Η σειρά μας δεν θα ‘ρθει.
Με σάλια και μελανιές
θα φτιάξουμε το ψωμί μας.
Με αίμα το προζύμι.
Και θα φουσκώσουν τα γόνατα μας.
Και θα γίνουμε ένα
με τον εσώτατο μας εαυτό
και δεν θα υπακούμε
γιατί όσο υπάρχει ελπίδα
θα στεκόμαστε στη σειρά
με τ’ αποφάγια του ονείρου
να κρατούν
το νήμα της ζωής
νηστικό
~
Πηγή: Είμαι, εκδόσεις Παλινωδίαι, 2019
Μην περιμένεις-ΝΤΙΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ
Μην περιμένεις να σ’ τα φέρει όλα η νύχτα,
δεν είναι αβανταδόρος σου η νύχτα.
Τρέξε κι εσύ λιγάκι, μάθε κατατόπια,
σημάδεψε περάσματα και ώρες,
περπάτησε σε γειτονιές σταμπαρισμένες.
Μην περιμένεις να σ’ τα φέρει όλα η νύχτα.
Δεν είσαι πια παιδί, να σε ταΐζουν άλλοι.
Μόνος σου πρέπει να βγάζεις το ψωμί σου,
και το ψωμί δεν βγαίνει αν δεν παλέψεις,
αν δεν χτυπήσεις πόρτες, αν δεν τρέξεις.
Μην περιμένεις να σ’ τα φέρει όλα η νύχτα.
Πηγή: Ανυπεράσπιστος καημός, 1960
Το Ελάχιστο Όλο-ΓΕΩΡΓΙΑ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ
Αντιστέκομαι ζυμώνοντας ψωμί
Πόσους καημούς έχουν να διηγηθούν οι φούρνοι των παλιών γυναικών
αν θα μιλήσουν κάποτε
Εγώ δεν έχω τίποτα να πω
Μόνο μικρούς καημούς μικρής ζωής
Ανάμεσα μεταπολίτευση κι ανάπτυξη
Ευημερία, αψίδες ολυμπιακές και κρίση
Το παρελθόν ψηφιακό και λείο
Τα περιττώματα του μέλλοντος ένα διαρκώς παρόν
Ασήμαντα όλα
Δεν έχεις τίποτα άξιο λόγου να διηγηθείς
Ενώ
Αυτά που εξιστορεί το ψωμί όταν φουσκώνει
Είναι χορταστική ζωή
Είναι το Ελάχιστο Όλο
Μην κοιτάς λοιπόν που όλα πια είναι ακριβοπληρωμένα
Πάντα το άξιο ήταν σπάνιο
Πάντα οι φουρνάρισσες κρατούσαν στο μειδίαμα τα μυστικά τους
Πηγή: http://boukalistithalassa.blogspot.com/
Το εύθρεπτο υλικό της απορίας-ΜΑΡΙΑ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ
Ποιος άρτος επιούσιος θα θρέψει τις ελπίδες σου;
Πλάνητες λέξεις χρησμοδότησαν ταξίδι
όμως στις πόλεις τα χαμόγελα εισρέουν
από θολές πηγές του παρελθόντος λάθους
και οι χάρτες των βημάτων αλλού χαράσσουν
τώρα επαγρύπνηση.
Ποιος σπόρος επουράνιος την άρνηση θα μετατρέψει
σε καλή σοδειά και ποιος τον πυρετό θα πείσει
να μη θωπεύει την πληγή στα λόγια;
Από ποιο φως τη μέρα θα διαβάσεις για να μάθεις πως
κάθε παράδεισος κι ο ερπετός του όφις
μήλο γλυκό κρατάει την αμαρτία
εύπλαστη από πηλό σε ύψος ονείρου
που στα μάτια σου τσακίστηκε
ίσως γιατί όταν την αλήθεια αγγίζεις κάνεις πάντα αχ
που ήταν μόνο παραμύθι ο παράδεισος,
ευχή στα χείλη ενός αγγέλου ή και παράπονο,
η γη αν του μοιάζει δεν θυμάται
και συ από τότε όλο λοξά μπαίνεις στον ύπνο σου
να βγουν τα ψάρια στα ρηχά του ονείρου ελπίζοντας
δίχτυ να πιάσουν οι χαρές
και οι έγνοιες σου λιμάνι απάνεμο.
Ποιος άρτος επιούσιος τις σκέψεις σου θα θρέψει;
Πηγή: Η κατίσχυση των ρόδων, εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2002
Το ψωμί της μάνας μου-ΚΩΣΤΑΣ ΚΡΕΜΜΥΔΑΣ
στον Χρήστο Χαρτοματσίδη
Λύγιζε κάθε τόσο η μάνα μου
σκυμμένη πάνω απ’ την πλαστική λεκάνη
με το ένα χέρι σταθερό και το
δεξί ανάπηρο τουμπανιασμένο
και πόσο κόκκινο-φωτιά θεέ μου
ανάμεσα στο ολόλευκο αλεύρι.
Λιώνει η μαγιά λύνονται διάφανοι μικροί λεπτοί οι κόμποι
Βροχή γλυκάνισο, το κύμινο, τ’ αλάτι
Εγώ από δίπλα αργά αργά ρίχνω αλεύρι
σαν να χιονίζει μέσα στην κουζίνα
Και πάνω που ετοίμαζα νερό στη σόμπα
γιατί χλιαρό, λένε, το θέλουνε στο ζύμωμα
βλέπω να πέφτουν αχνιστά τα δάκρυα στη λεκάνη
με αναλογία σταθερή ίσα για να τα πιει το αλεύρι
εκείνα τρέχουν
η μάνα να ζυμώνει να ζυμώνει να ζυμώνει
εγώ ρίχνω αλεύρι χιονισμένο στη χιονισμένη κάμαρη
οι κόμποι λύνονται μαζί με την ψυχή της
Μετά από χρόνια την ξαναβρήκα στην ίδια θέση
να ζυμώνει να ζυμώνει να ζυμώνει
να κλαίει να κλαίει να κλαίει
Ένας σκελετός που φέγγιζε μέσ’ στο δωμάτιο
Μόνο το χέρι της έμενε κόκκινο κατακόκκινο
φωτιά που ζέσταινε τα δάκρυά της
σταγόνα τη σταγόνα να κυλά απαλά
μέσα στην πλαστική λεκάνη
Και κάπως έτσι έγινε άρτος ζωής αιώνιας
το σώμα της το άγιο
Πηγή: Μηνύματα σε κινητό, εκδόσεις Μανδραγόρας, 2002
Το ψωμί-ΒΑΡΒΑΡΑ ΧΡΙΣΤΙΑ
Με την κάνη του όπλου του
ξύρισε τη μούχλα
απ’ το πολύτιμο εύρημά του.
Το χάιδεψε τρυφερά.
Έβαλε το χέρι στην καρδιά.
Έκλεισε τα μάτια.
Έβγαλε το κράνος του
τ’ ακούμπησε στη γη μεσίστιο.
Ψέλλισε λόγια αλλόκοτα
σ’ άγνωρη γλώσσα.
Το σήκωσε ψηλά σαν σε τελετουργία.
Το φίλησε σε τρεις μεριές.
Τ’ ακούμπησε στη ματωμένη γη ανάσκελα.
Έγινε το ψωμί του άλικο
σαν βαφτισμένο σε πορφύρα οστράκου.
Στροβίλισε το βλέμμα του.
Διπλώνοντας τα ασθενικά του δάχτυλα
μέτρησε νεκρά κεφάλια.
Έκοψε δέκα ματωμένες φέτες.
Ακούμπησε μια–μια ευλαβικά
στα μισάνοιχτα μαρμαρωμένα στόματα
των αντίπαλων στρατιωτών.
Ύψωσε στον ουρανό τα χέρια
κι έβγαλε κραυγή σπαρακτική:
«Ψωμί αδέρφια μου, ψωμί!»
Κι έμεινε δίπλα τους.
Εκεί,
σε δείπνο αδερφικό
με τους νεκρούς εχθρούς του.
Στον μυστικό τον δείπνο
του ψωμιού που τους χωρίζει
του ψωμιού που τους ενώνει.
Γ΄ Βραβείο στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Ποίησης Αρχείου Ιστορίας και Τέχνης,2017
Πηγή:https://ennepe-moussa.gr
Άρτος και θεάματα -ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Δώστε ψωμί στον κόσμο. Μάλλον θα το αντέξουμε οικονομικά.
Ε, ναι, πρέπει να παραδεχτούμε πως ζούμε σε κάποια υποφερτή πολυτέλεια.
Φυσικά, το αξίζουμε, χάρη στην ανωτερότητα του τολμηρού επιχειρηματικού μυαλού μας
και στην ιδιαίτερη θέση μας στην τάξη των πραγμάτων.
Αλλά ας αναγνωρίσει επίσης η μεγαλοψυχία μας τη συνεργασία και τη σκληρή εργασία των απλών ανθρώπων.
Και, αφού δεν μπορούν να ζήσουν με ψωμί μόνο, και δεδομένου ότι τείνουν να γίνονται κάπως ανήσυχοι,
ας τους δοθούν επίσης μερικά πρόσθετα προνόμια για να ξεχνιούνται. Πράγματα όπως τηλεοπτικά θεάματα ντυμένα σε αστραφτερά όνειρα.
Αυτά τα προνόμια πρέπει να είναι ευχάριστα και να μην κεντρίζουν υπερβολικά το μυαλό.
Πρέπει να συμφωνούν με αυτά που οι απλοί άνθρωποι αισθάνονται εξοικειωμένοι και άνετα.
Με άλλα λόγια, πρέπει να είναι τα πράγματα που τους έχουμε ήδη διδάξει.
Αυτό θα ήταν μια ωραία και βολική απόσπαση της προσοχής μετά από την εργασία μιας σκληρής ημέρας.
Θα ήταν σαν μια υπόσχεση για τη διασκέδαση, τη λάμψη, τα πλούτη και όλων των ειδών τα όνειρα που επίκεινται.
Όπως έχουμε ενημερωθεί από τους συμβούλους μας, αυτά είναι τα πράγματα που έχουμε διδάξει επιτυχώς
αυτούς τους ανθρώπους να λαχταρούν. Η υπόσχεση για αυτά θα πρέπει να τους κρατάει ικανοποιημένους
και πρόθυμους να συνεχίσουν. Και μιας και εκτιμούν επίσης την ελευθερία, θα πρέπει πάντα να τους μαθαίνουμε
ότι είναι ελεύθεροι. Ελεύθεροι και ελεύθερες να ελέγχουν τη ζωή τους, να ακολουθούν τα όνειρά μας,
να αποκτήσουν τη λάμψη και τα πλούτη, ακόμα και να μας επικρίνουν εάν έτσι αισθάνονται. Αυτό θα πρέπει να τους κρατήσει ευτυχείς, ούτως ειπείν.
Και δε θα θέλαμε τίποτα λιγότερο για αυτούς τους ανθρώπους, ειδικά αφού η εμπειρία μάς έχει δείξει
ότι έτσι μένουν ήσυχοι και δεν προκαλούν περιττές φασαρίες.
Και επίσης γεμίζουν ενέργεια και μπορούν να εργάζονται σκληρότερα για να έχουν το ψωμί και τα θεάματά τους.
Και αφού αυτό λειτουργεί ξεκάθαρα προς όφελός μας, όλοι και όλες θα είμαστε ευτυχείς.
Πηγή: stixoi.info
Ο φούρνος-ΝΙΚΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ
Έτρωγε με λαιμαργία τις φλόγες,
ύστερα τα ψωμιά, που συνωστίζονταν στο στόμιο.
Η μητέρα ανασκουμπωμένη, κάθιδρη,
το φρέσκο βούτυρο περίμενε, όπως τα παιδιά.
Κι ο φούρνος έμενε ανοιχτό χαμόγελο
ως την επόμενη εβδομάδα.
Έτρωγε με λαιμαργία τις φλόγες.
Τρεις άντρες συνωστισμένοι μπρος στο στόμιο∙
τα χέρια δεμένα με σύρμα πισθάγκωνα.
Οι Γερμανοί τεράστιοι μες στις αναλαμπές.
Κλάματα γυναικών στους κυνηγημένους δρόμους.
Τώρα τον φούρνο τον βαθούλωσαν τα χρόνια.
Πάνω του φύτρωσαν άγρια χόρτα,
καθώς
σε τάφο.
Πηγή: Δειγματοληψία Α' ,1981
Κάθαρσις-ΑΛΕΞΙΟΣ ΜΑΪΝΑΣ
Όταν λέω εσύ, το λέω μόνος μου.
Οι μέρες άργησαν. Αλλά ήρθαν.
Το ψωμί φαγώθηκε.
Κάναμε μια βόλτα στην προκυμαία
για να θάψουμε το ψωμί και τον σκύλο.
Βέβαια δε μιλώ ούτε για σκύλο ούτε για ψίχες.
Για τούτα θα μιλήσει αυτή.
Εγώ μιλώ για φέρετρα.
Και κόρα.
Τα τελευταία ψέματα τα 'πε νύχτα,
μπροστά στη θάλασσα.
Δεν ήξερα πως έτσι λέγεται το τέλος.
Έτσι, τελευταία φορά την είδα στο παγκάκι που 'κατσε
πάνω απ' τα σκύβαλα και το νερό στις πέτρες.
Έκλαιγε μέσα σε ρίγη καπνού.
Κάτι κρατούσε που 'μοιαζε νεκρό.
Από μακριά ακουγόταν η φωνή του κενού
σαν αλάτι που καθάριζε τη γη από μένα,
δηλαδή ακουγόμουν εγώ που της μίλαγα,
σαν να μην υπήρχα.
Ο διαμελισμός του Αδάμ,Ελβετία, ιδιωτική έκδοση, 2018
Οι Πεινώντες-ΑΝΤΩΝΗΣ ΦΩΣΤΙΕΡΗΣ
Μακάριοι οι πεινώντες.
Γιατί αυτοί
όλο και κάποιο ξεροκόμματο θα βρουν
Μια χούφτα ψίχουλα
Να μπουκωθούν
Να θρέψουν
Μέχρι τελικής
Την άσπονδη
Ένδεια.
Ενώ οι άλλοι.
Με στρωμένο εμπρός τους το τραπέζι
Αδύναμοι
να πιάσουνε πιρούνι
Ανόρεχτοι-
Πεινώντας
Ακατάσχετα
Για πείνα.
Πηγή: Τοπία του Τίποτα, εκδόσεις Καστανιώτη, 2013
Το ψωμί της μάνας μου - ΜΑΧΜΟΥΝΤ ΝΤΑΡΟΥΙΣ
Μου λείπει το ψωμί της μάνας μου
Ο καφές της μάνας μου
Το άγγιγμά της
Φουσκώνουν μέσα μου οι παιδικές μου αναμνήσεις
Μέρα τη μέρα
Πρέπει να δώσω αξία στη ζωή μου
Την ώρα του θανάτου μου
Πρέπει να αξίζω τα δάκρυα της μάνας μου
Και αν έρθω πίσω κάποια μέρα
Βάλε με σα μαντήλι στα βλέφαρά σου
Τα κόκαλά μου σκέπασε με χλόη
Που την αγίασαν τα βήματά σου
Δέσε μας μαζί
Με μια μπούκλα απ’ τα μαλλιά σου
Με μια κλωστή που κρέμεται από το φόρεμά σου
Μπορεί να γίνω αθάνατος
Μπορεί να γίνω Θεός
Εάν αγγίξω τα βάθη της καρδιάς σου
Αν καταφέρω και γυρίσω
Κάνε με ξύλα να ανάψεις τη φωτιά σου
Σκοινί για να απλώνεις τα ρούχα σου στην ταράτσα του σπιτιού σου
Δίχως την ευχή σου
Είμαι πολύ αδύναμος για να σταθώ
Μεγάλωσα πολύ
Δώσε μου πίσω τους χάρτες των αστεριών που είχα παιδί
Για να βρω με τα χελιδόνια
Το δρόμο πίσω
Στην άδεια σου αγκαλιά.
Μετάφραση: Στάθης Τσαγκαρουσιάνος
Πηγή: https://newagemama.com
Μια κόρα ψωμί -ΠΟΛ ΛΟΡΕΝΣ ΝΤΙΜΠΑΡ
Μια κόρα ψωμί και μια γωνιά για ύπνο,
Ενός λεπτού χαμόγελο, μιας ώρας κλάμα,
Λύχνος χαράς και μόδιος από λύπη,
Ποτέ ένα γέλιο, απανωτοί λυγμοί μονάχα
Αυτ΄είναι η δική μας η ζωή.
Μια κόρα ψωμί και μια γωνιά, που όμως η αγάπη
Κάνει τόσο χιλιάκριβα, που να μας φτάνουν,
Ένα χαμόγελο την παγωνιά μας να ζεσταίνομε
Και δάκρυα,δάκρυα πολλά, τον πυρετό μας να δροσίζουν.
Γλυκειά είναι η γέψη της χαράς σαν πίσω σέρνει έγνοιες,
Κι ύστερα από το στεναγμό το γέλιο σου πιο γάργαρο αναβρύζει.
Τι άλλο είναι η ζωή απ' αυτό;
Παγκόσμιος ποιητική ανθολογία Ρίτας Μπούμη-Νίκου Παππά,Εκδόσεις Γεωργίου Παπαδημητρίου,1953
Ψωμί,χασίς και φεγγάρι- ΝΙΖΑΡ ΤΑΟΥΦΙΚ ΚΑΜΠΑΝΙ
Όταν το φεγγάρι γεννάται στην ανατολή,
Και οι άσπρες στέγες συμπαρασύρονται κοιμισμένες
Κάτω από το συσσωρευμένο φως,
Οι άνθρωποι αφήνουν τα καταστήματά τους και πορεύονται σε ομάδες
Για να συναντήσουν το φεγγάρι
Κρατώντας ψωμί, και ένα ραδιόφωνο, στα κορφοβούνια,
Και τα ναρκωτικά τους.
Εκεί αγοράζουν και να πωλούν φαντασιώσεις
Και εικόνες,
Και πεθαίνουν- καθώς το φεγγάρι έρχεται στη ζωή.
Τι έχει κάνει αυτός ο φωτεινός δίσκος
στην πατρίδα μου;
Την γη των προφητών,
Την γη των απλών ανθρώπων,
Τους μασητές του καπνού, τα βαποράκια των ναρκωτικών;
Τι είναι αυτό που μας κάνει το φεγγάρι,
Ώστε να σπαταλούμε την ανδρεία μας
Και να ζούμε μόνο για να παρακαλούμε τον ουρανό;
Τι έχει ο ουρανός
Για τους τεμπέληδες και τους αδύναμους;
Όταν το φεγγάρι έρχεται στη ζωή μετατρέπονται σε
πτώματα,
Και ταρακουνούν τους τάφους των αγίων,
Ελπίζοντας να τους χορηγηθεί λίγο ρύζι, μερικά παιδιά ...
Απλώνουν τα ωραία και κομψά χαλιά τους,
Και παρηγορούν τον εαυτό τους με το όπιο που ονομάζουμε μοίρα
Και πεπρωμένο.
Στη πατρίδα μου, τη γη των απλών ανθρώπων
Τι αδυναμία και παρακμή
Μας διακατέχει, όταν το σεληνόφως ξεπροβάλλει!
Χαλιά, χιλιάδες καλάθια,
Ποτήρια με τσάι και παιδιά συρρέουν πάνω στους λόφους.
Στη πατρίδα μου,
όπου οι απλοί άνθρωποι κλαίνε,
Και ζουν κάτω από το φως που δεν μπορούν να κατανοήσουν
Στη πατρίδα μου,
Όπου οι άνθρωποι ζουν χωρίς μάτια,
Και προσεύχονται,
Και πορνεύονται,
Και ζουν σε παραίτηση,
Όπως έκαναν πάντοτε,
Καλώντας το μισοφέγγαρο:
"Ω ημισέληνος!
Ω μετέωρε μαρμάρινε Θεέ!
Ω απίστευτο αντικείμενο!
Πάντα υπήρχες για την ανατολή, για μας,
Ένα σύμπλεγμα διαμαντιών,
Για τα εκατομμύρια των οποίων οι αισθήσεις είναι ναρκωμένες"
Σ' εκείνες τις ανατολίτικες νύχτες όταν
Το φεγγάρι γεμίζει πλήρως,
Η ανατολή χάνει κάθε τιμή
Και σθένος.
Τα εκατομμύρια που κυκλοφορούν ξυπόλυτοι,
Που πιστεύουν σε τέσσερις συζύγους
Και την ημέρα της κρίσης,
Τα εκατομμύρια των ανθρώπων που βλέπουν το ψωμί
Μόνο στα όνειρά τους,
Που περνούν τη νύχτα σε σπίτια
Χτισμένα από βήχα,
Που δεν έχουν δει ποτέ τα μάτια τους φάρμακο,
Ξαπλώνουν σαν τα πτώματα κάτω από το σεληνόφως.
Στην πατρίδα μου,
όπου οι ηλίθιοι κλαίνε
Και πεθαίνουν κλαίγοντας
Όποτε το μισοφέγγαρο εμφανίζεται
Και τα δάκρυά τους αυξάνονται,
Κάθε φορά που κάποιο άθλιο λαούτο τους συνεπαίρνει ...
ή το τραγούδι για τη "νύχτα"
Στη πατρίδα μου,
Στη χώρα των απλών ανθρώπων,
όπου σιγά-σιγά μασούμε τ' ατέλειωτα τραγούδια μας-
Μια μορφή κατανάλωσης που καταστρέφει την ανατολή-
Η δική μας ανατολή μασά την ιστορία της,
τα ληθαργικά όνειρά της,
τους άδειους θρύλους της,
Η δική μας ανατολή που βλέπει το σύνολο όλου του ηρωισμού
Στο Γραφικό Αμπού αλ Ζιάντ Χιλάλι.
Μετάφραση NOCTOC
Πηγές: http://trelogiannis.blogspot.com
Η ευλογία του ψωμιού-ΤΟΜΑΣ ΜΠΡΑΟΥΝ
Κύριε,που σ'είπανε ζωντανόν άρτο των αγγέλων,
ας ευλογήσεις του σιτοβολώνα μας το στάρι!
Μόνο πέντε ψωμιά σου αρκέσαν, για να θρέψεις πλήθη.
Χάρη σ'εσένα,ο ήλιος ωρίμασε τον καλό σπόρο,
κι ο ευνοϊκός άνεμος έκαμε τα φτερά των μύλων
να γυρίζουν κι άλεσε και ψιλάλεσεν η πέτρα.
Έψησεν η θερμή αθρακιά της σκάφης το ζυμάρι,
και να το το ψωμί από κόρα και ψίχα φτιαγμένο,
ψωμί από τ' άνθος του σταριού, από σίκαλη και βρώμη,
για βασιλιά και για καλόγερο και για στρατιώτη.
Δως του την αρετή,ευλογώντας το,Κύριε, να δίνει
στους παράλυτους δύναμη και νεύρα,να ψυχώνει
τις αισθήσεις,που καταπέσαν απ'την ηλικία,
να κρατά τις καρδιές φλογερές κι ολόρθο το θάρρος,
υγιές να φυλάσσει το πνεύμα και να καθαρίζει
τα μάτια ενός κορμιού που ξέγνοιασεν απ'όλα τ'άλλα
εκτός από τον Θεό. Το χέρι σου να το ευλογήσει!
Και,Κύριέ μου,ας υπάρχει πάντοτε για το δισάκι
του φτωχού,που,ολοσκόνιστος,τη δημοσιά έχει πάρει
Πηγή: Άρη Δικταίου,Ανθολογία βελγικής ποιήσεως,Ι.Οι Γαλλόφωνοι,Εκδόσεις Γ.Φέξη,1969
Ψωμί και άστρα-ΟΚΤΑΪ ΡΙΦΑΤ
Το ψωμί στο γόνατό μου΄
και τ'άστρα μακριά-πολύ μακριά.
Τρώω το ψωμί,ενώ παρατηρώ τα άστρα
και είμαι τόσο βαθιά στις σκέψεις μου χαμένος
που ακόμη κι εγώ τρελαίνομαι καμιά φορά
κι εκτός από το ψωμί καταβροχθίζω άστρα.
Πηγή: Οκτάι Ριφάτ,Το ψωμί στο γόνατό μου,Βακχικόν
Τα φοβισμένα-ΑΡΘΟΥΡΟΣ ΡΕΜΠΟ
Μαύρα μεσ’ στην ομίχλη και το χιόνι,
μπροστά στην τρύπα που η φωτιά φουντώνει,
με τα κολιά τους ένα γύρω και σκυφτά,
πέντε φτωχά, ‒τι λυπημός σε πιάνει!‒
κοιτάζουνε το φούρναρη να κάνει
τα ξανθωπά βαριά ψωμιά.
Γερά τα μπράτσα του μεταγυρίζουν
τη ζύμη τη σταχτιά και τη φουρνίζουν
μες στο φουρνόστομα το φωτεινό.
Να ψήνεται τ’ άσπρο ψωμάκι ακούνε,
κι ο φούρναρης με χείλη που γελούνε,
ένα τραγούδι τραγουδάει παλιό.
Κι όταν μεσάνυχτα στερνά σημαίνουν
κι έτοιμα τα ψωμιά απ’ το φούρνο βγαίνουν,
κίτρινα με την κόρα τη σκαστή,
όταν κάτω απ’ τα ολόμαυρα καδρόνια,
οι κρούστες που ευωδούν και τα τριζόνια
τρίζουν και σιγοτραγουδούν,
πώς μέσα τους ξανά η ζωή χαράζει,
πόσο η ψυχούλα τους αναγαλλιάζει,
κάτω απ’ τα κουρέλια που φορούν!
Νιώθουν πως ζούνε τόσο ευτυχισμένα!
τα φτωχαδάκια τα κρουσταλλωμένα
‒που μένουνε μπρος στη θυρίδα εκεί,
τις κόκκινες μυτίτσες τους κολλώντας
στα κάγκελα και κάτι τραγουδώντας,
όμως πολύ σιγά ‒ σαν προσευχή!...
Στο φως αυτό τα μάτια έτσι καρφώνουν,
και τόσο τα κορμάκια τους τεντώνουν
προς τον ξανανοιγμένον ουρανό,
που τα βρακάκια τους ξοπίσω σκίζουν,
και τα πουκαμισάκια τους τρεμίζουν,
στ’ αγέρι το χειμερινό…
Μετάφραση: Γιώργης Σημηριώτης
Γαλλική Ανθολογία, Εικονογραφημένη
Έκδοση: Χρυσής Δάφνης, Αθήνα 1954
Έρευνα-Επιμέλεια αφιερώματος: Αγγελική Καραπάνου
