Η μοναξιά κι η ερημιά όλους πού και πού μας επισκέπτονται. Σε μερικές ψυχές και ζωές κατοικούν για πάντα... Γι'αυτό κι οι ποιητές μίλησαν πολύ γι'αυτές τις δύο μελαγχολικές κυρίες!
ΜΟΝΑΞΙΑ
Σε μιαν ολομόναχη ημέρα- ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΑΡΑΝΤΑΡΗΣ
Σὲ μιὰν ὁλομόναχη ἡμέρα
ἔντομο τυχερὸ
νὰ ζοῦσα κείνη τὴ ζωὴ ποὺ ἀγαπῶ
περισσότερο ἀπὸ σένα,
γυναίκα ποὺ ἐπροτίμησα στὸν ἔρωτα
καὶ τώρα ἔρχεσαι μαζί μου πρὸς τὸν θάνατο
καὶ μοῦ φιλᾶς τὰ χέρια καὶ σοῦ φιλῶ τὰ μάτια
μέσα στὰ ὄνειρα καὶ μὲς τὸ φόβο.
Πηγή: Βικιθήκη
Μοναχός μοναχός μου-ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΑΡΑΝΤΑΡΗΣ
Μοναχὸς μοναχός μου
βλέπω ζῶ φιλοσοφῶ
καὶ σὲ κάποια ἀγκαλιὰ τῆς γῆς
κρύβομαι πεθαίνω.
Πηγή: Βικιθήκη
Αγκάλιασε τη μοναξιά- ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΑΡΑΝΤΑΡΗΣ
Ἀγκάλιασε τὴ μοναξιὰ
Τὴν παρθένα ἀπὸ ἀνθρώπινη χάρη
Ἀπὸ ἐρωτικὴ ἀγαλλίαση
Πάτησε ἀμέσως μιὰ πράσινη θέα
Λήθη στὰ πυκνὰ σκοτάδια
Τῆς καλοκαιριάτικης λίμνης
Τιμωρία τῆς μολυσμένης ἡμέρας
Μύριζε πάχνη καὶ χλόη
Ἄνεμο καὶ βροχὴ
Ὅπως τὰ φύλλα καὶ τ' ἄνθια
Τῆς ζωῆς καὶ τοῦ χρόνου
<Ποὺ> ὁ οὐρανὸς νοτίζει
Τὸ γλήγορο βλέμμα
(Τὸ βλέμμα ἢ τὸ σῶμα;)
Σώπασε τὸ φίδι.
Πηγή: Βικιθήκη
Μικρή μοναξιά-ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ
Στη γωνιά της αυλής, μέσα στα σαπουνόνερα
κάτι τριαντάφυλλα καμπούριασαν απ’ το βάρος της ευωδιάς τους.
Κανένας δε μύρισε αυτά τα τριαντάφυλλα.
Καμιά μοναξιά δεν είναι μικρή.
Πηγή:[1955-6],Ασκήσεις [1950-1960]
Μοναξιά δεν υπάρχει-ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ
Μοναξιά δεν υπάρχει εκεί που ένας άνθρωπος
σκάφτει ή σφυρίζει ή πλένει τα χέρια του.
Μοναξιά δεν υπάρχει εκεί που ένα δέντρο
σαλεύει τα φύλλα του. Εκεί που ένα ανώνυμο
έντομο βρίσκει λουλούδι και κάθεται,
που ένα ρυάκι καθρεφτίζει ένα άστρο,
εκεί που βαστώντας το μαστό της μητέρας του
μ’ ανοιγμένα τα δυο μακάρια χειλάκια του
κοιμάται ένα βρέφος, μοναξιά δεν υπάρχει.
Πηγή: [Ενότητα:Διάλογο με τον κόσμο],Το βάθος του κόσμου,1961
Γέλιο στη μοναξιά-ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ
Σα μι'ανταύγεια αστεριών σε μι'ατμόσφαιρα γάμου,
που άνθη,πέπλα,κεριά,είναι όλα κατάλευκα,
είναι το γέλιο σου.Κ'είναι όπως ένα
ρουμπινί δισκοπότηρο πλεγμένο μ'αχτίνες
που πάνω απ'την πόλη το υψώνει στα δυο του
χέρια ένας άγγελος:
"Δεύτε
λάβετε πάντες..."
Το γέλιο σου,
σπιθίζει στον ήλιο σαν φώσφορο αγάπης.
Πηγή: [Ενότητα:Το σύμπαν κ'η ανθρώπινη παρουσία],Το βάθος του κόσμου,1961
Δύο μητέρες νομίζουν πως είναι μόνες-ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ
Ο γιος της σκοτώθηκε πριν έξι μήνες.
Τώρα κάθε πρωί που ανοίγει την πόρτα της,
είναι ένα πένθος. Νομίζεις πως βλέπεις,
έξω από χρόνο και χώρο: το πένθος.
Το βράδυ,το ίδιο:
Σπρώχνει την πόρτα
σα να σωριάζεται. Μπαίνει τρεκλίζοντας,
ανάβει το φως. Η μαύρη της μπόλια
είναι λυμένη.Οι άκρες της κρέμονται
ως κάτου το πάτωμα. Στον τοίχο,αντικρύ της,
η εικόνα ταράζεται. Η Παναγία τη βλέπει,
τρέμουν τα χέρια της,θα της φύγει θαρρείς,
θα της πέσει το βρέφος της.
Τα χείλη της σφίγγονται ,η κόκκινη
μαντήλα της παίζει. Θέλει να την
βοηθήσει,αλλά-το σπίτι είναι έρημο.
Δεν έχει σε ποιον ν'αφήσει σ'αυτόν
τον κόσμο για μια στιγμή το παιδί της.
Πηγή: [Ενότητα:Η λιτανεία των σκεπασμένων προσώπων],Το βάθος του κόσμου,1961
Οι ρωγμές της μοναξιάς-ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ
Κύριε,είσαι η χλόη. Είσαι το κούμαρο.
Το γλαυκό φωτοστέφανο γύρω απ'τη φλόγα
του χάλκινου λυχναριού. Είσαι το λάχτισμα
του σκυλιού που το δέχεται τη νύχτα
κανείς σα μιαν ανταπόκριση εξ ύψους
στην έρημο. Κύριε,είσαι η ραγάδα
της ξύλινης πόρτας που μπαίνει η αυγή.
Είσαι το άνθος της μηλιάς που σαν άστρο
φως επουράνιο πέφτει στον ώμο μου.
Πηγή:Απογευματικό ηλιοτρόπιο,1975
Είμαι μόνος…-ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΛΑΠΑΘΙΩΤΗΣ
Είμαι μόνος. Βραδιάζει. Τι να κάνω...
Τα χέρια μου είναι τόσο απελπισμένα!
Τα χέρια μου είναι τόσο κουρασμένα!
Τ’ αφήνω και γλιστρούν, αργά, στο πιάνο...
Παίζω στην τύχη, κάτι αγαπημένο,
κάτι παλιό, και γνώριμο, και πλάνο...
Και πάλι σταματώ. Δεν επιμένω.
Θα προτιμούσα, μάλλον να πεθάνω...
Πηγή:Ναπολέων Λαπαθιώτης,Ποιήματα,Εκδόσεις Ζήτρος,2001
Κι όμως μόνος-ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΛΑΠΑΘΙΩΤΗΣ
Θα'θελα-ω,να το μπορούσα!-να μην είχα ποτέ ζήσει,
να μην είχα ποτέ γίνει,μες στα βάθη των καιρών,
-να μην είχα καν γνωρίσει μήτε αυγή και μήτε δύση,
μήτε τ'ουρανού το χρώμα και το διάβα των ωρών!
Να μην είχα ποτέ μάθει τη χαρά και την ελπίδα,
να μην είχα καν ακούσει της αγάπης τη φωνή,
-γιατί μόλις,γελασμένος,είπα τάχα πως την είδα,
πάλι χάθηκε για πάντα,κι πια που θα φανεί...
Κι όμως,δίχως να το θέλω,κι έχω ζήσει,κι έχω νιώσει,
κι η καρδιά μου έχει γνωρίσει και τη νύχτα και το φως,
-και βαρύς από λαχτάρα κι από πάθη κι από γνώση
περπατώ με τους ανθρώπους,μόνος,κι όμως αδερφός...
Αδερφός,-γιατί,μαζί τους,προχωρώ στον ίδιο δρόμο,
προς την ίδια πάντα,νύχτα,με τον ίδιο το σταυρό:
κι όμως μόνος,μόνος,μόνος,με το βάρος του στον ώμο
και ζητώντας κι ευλογώντας,-το σκοτάδι που θα βρω...
Πηγή:Ναπολέων Λαπαθιώτης,Ποιήματα,Εκδόσεις Ζήτρος,2001
Μόνος-ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΟΛΕΜΗΣ
Επέρασ'απ'το μονοπάτι
όπως περνούσαμε μαζί.-
Ακόμα τ'αγκαλιάζουν βάτοι
κι η γριά λεύκα ακόμα ζει.
Κι εξέχασα πως ήμουν μόνος
κι αρχίνησα να σου μιλώ
τα λόγια που ο παλιός μου πόνος
μου φέρνει πάντα στο μυαλό.
Επέρασ'απ'το περιγιάλι
όπως περνούσαμε μαζί.-
Τα κύματά του αφρίζουν πάλι
κι ο φλοίσβος των ακόμα ζει.
Κι είπα πως ήσουνα στο πλάι
κι αρχίνησα να σου μιλώ
για τη βαρκούλα που κυλάει
πέρα στον ήσυχο γιαλό.
Επέρασ'απ'το ρημοκκλήσι
όπως περνούσαμε μαζί.-
Το καντηλάκι αν έχει σβήσει,
η αναλαμπή του ακόμα ζει.
Κι έκαν' αμέσως το σταυρό μου
σκυφτός,με πίστη περισσή,
κι είπα πως ήσουν στο πλευρό μου
και προσευχόσουνα και συ.
Μόνο όταν πέρασα και πάλι
απ'το ερημόσπιτο μπροστά
κι είδα τη θύρα τη μεγάλη
και τα παράθυρα κλειστά,
κι εκοντοστάθηκα σα να'χα
εμπρός μου αδιάβατο βουνό,
τότε θυμήθηκα μονάχα
πως μόνος κι έρμος τριγυρνώ.
Πηγή: Ανθολογία Περάνθη
Για κείνον που έμεινε μόνος-ΡΙΤΑ ΜΠΟΥΜΗ -ΠΑΠΑ
του Νίκου
Τα πράγματα εκείνης που 'φυγε για πάντα
έχουνε μια παράξενη αφή
δεν μπορεί να τ'αγγίξει δίχως να τα χαϊδέψει
η άδεια καρέκλα της πληγή ανοιχτή
στιγμή δεν τον αφήνουνε τα δυο της μάτια.
Φωνάζει η μνήμη της και τον τρυπά
τονε ξυπνά μέσα στη νύχτα
κ'η γνώριμη εκείνη γλυκειά σάρκα
που έχει πια σμίξει με τη γη
τον κάνει να ριγάει ακόμα
τα δάχτυλά της τον ψηλαφίζουνε και τρέμει-
ακούει την πιστή φωνή της να του λέει στ'αφτί:
σ'αγαπώ
σε περιμένω
σε κάνω να κλαις...
Γι'αυτό κανείς ας μην του λέει
πως ένα όχημα τη σκότωσε στην άσφαλτο
καθώς διέσχιζε τη λεωφόρο
να πάει να τον συναντήσει
κανείς αν μην του λέει πως λείπει
αφού εκείνος τη βλέπει παντού
και κάθε βράδυ την κοιμίζει στα γόνατά του
με το τραγούδι που προτιμούσε
αφού και τώρα λιώνει μ'ένα φιλί της τα χιόνια
και το λεπτό χεράκι της το φως του σβήνει για να κοιμηθεί.
Ούτε και να του λέτε πως έγινε πουλί του ποταμού
αστέρι άγρυπνο μες στον κυπαρισσώνα
αλλά πως ζει
πως γυροφέρνει μες στο σπίτι
πως κάθε αυγή
του σιδερώνει φρέσκο πουκάμισο ν'αλλάξει.
Πηγή:Νέα παγκόσμια ποιητική ανθολογία Ρίτας Μπούμη-Νίκου Παππά,Διόσκουροι
Επικίνδυνη μοναξιά- ΝΤΙΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ
Όταν τις νύχτες τριγυρνώ στη μοναξιά μου,
ψάχνω μες σε χιλιάδες πρόσωπα να βρω
εκείνο το τρεμούλιασμα στην άκρη του ματιού σου.
Αν έστω κι ένας μόνο απηχούσε
κάτι από τη δική σου ομορφιά,
θα του ’λεγα: «Λοιπόν, τι περιμένεις;
με τα καρφιά των παπουτσιών σου κάρφωσέ με» –
και δε θα καρτερούσα πια γλυκό φιλί
ούτε μια τρυφερή περίπτυξη.
Πηγή: Ξένα γόνατα ,1954
Απολογισμός της μοναξιάς- ΝΤΙΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ
Σπασμένες μέσα μου εικόνες ανταπόκρισης,
ρήμαγμα μέσα σε ξένες αγκαλιές,
απελπισμένο κρέμασμα από λαγόνια ξένα.
Πέσιμο εκεί που μοναχά η μοναξιά οδηγεί:
να υποτάξω ακόμα και το πνεύμα μου,
να το προσφέρω σαν την έσχατη υποταγή.
Πηγή: Ξένα γόνατα ,1954
Το έγκλημα της μοναξιάς-ΝΤΙΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κάθε που πέφτει επικίνδυνα το βράδυ,
ξυπνάει η φωνή σου μέσα μου και με ρημάζει•
κι όταν η νύχτα όλες τις γλυκιές εικόνες διώχνει,
προβάλλει εντός μου η βρόμικη ομορφιά σου
και σβήνει από τα μάτια τη λάμψη του Θεού.
Και τότε δίνομαι στο έγκλημα της μοναξιάς,
που χρόνια τώρα μέσα μου το ετοιμάζω,
και πια δεν έχει ουράνιο φεγγοβόλημα,
δεν έχει πια παιδικές χορωδίες,
μονάχα μια προσπάθεια για σπασμούς,
νυχτερινά χαρτονομίσματα τσαλακωμένα.
Πηγή: Ξένα γόνατα, 1954
Η μοναξιά του χρόνου-ΑΝΤΩΝΗΣ ΦΩΣΤΙΕΡΗΣ
Η ψυχή μου τρύπησε
Κι απ'την πληγή της στάζει ο καιρός.
Αν σ'αγαπώ είναι που σ'αγαπώ στον πόνο σου
Αν σε μισώ είναι που με τυφλώνει ο πόνος μου
Η απελπισία μου
Τινάζεται τη νύχτα απ'το σκοτάδι της
Και σπαρταράει με θόρυβο ερπετού
Μέσα στην κάμαρα
Τέρας οικόσιτο προκατακλυσμιαίο
Που βγαίνει απ'την κοιλιά μου και σεληνιάζεται
Σφαδάζοντας στο δάπεδο
-Η απελπισία μου
Κραυγάζει με στριγγλή φωνή:
Εσύ εσύ εσύ εσύ εσύ
Εσύ εσύ
κη μοναξιά του χρόνου!
Πηγή: Ποιητική Ανθολογία Μάλλιαρη,Θεσσαλονίκη 1975
Μοναξιά-ΜΑΡΚΟΣ ΤΣΙΡΙΜΩΚΟΣ
Όλα σαν και πρώτα θα'ναι
και στη μοναξιά!
Και του κάκου τυραγνιέμαι,
συλλογιέμαι,αναρωτιέμαι
και τη νύχτα ανάβοντας το λύχνο
ψάχνω,για να βρίσκω
κάθε μαύρης σκέψης μου τον ίσκιο,
και να δείχνω
πως ο πόνος μου τη μοίρα
δεν θα τη μαλάξει!
Κι όλα σαν και πρώτα θα'ναι!
Και θα ζω στη μοναξιά.
και δεν θα'χω αλλάξει.
Πηγή: Ανθολογία Περάνθη
Μόνος-ΚΛΕΩΝ ΠΑΡΑΣΧΟΣ
Σε κάποια πολιτεία καιρό φτασμένος,
μόνος γυρίζω,όλη τη μέρα μόνος΄
πόθος ούτ'ένας μέσα μου,ουδέ πόνος,
κ'είμαι από κάθε τι ο ξεδιψασμένος.
Πότε,από που έχω ερθεί,δεν το λογαριάζω
να μου το ειπούν΄μιλώ,δε μου μιλάνε΄
πικροχαμογελάνε,αντιπερνάνε,
σαν να μην είμαι,σαν να μη τους μοιάζω.
Κι όταν μεσημερνός ο ήλιος κεντρώνει,
και πέρα ως πέρα η χώρα όλη ερημώνει,
κι ουδέ σε θύρα ουδέ σε παραθύρι
γροικάς ποτέ,θωρείς κανένα-
κάτασπρη η πολιτεία φαντάζει ως ένα
παλιό,λησμονημένο κοιμητήρι.
Πηγή: Ανθολογία Περάνθη
Μοναξιά-Ι.Μ.ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ
Η μοναξιά είναι ένας βαθύς στεναγμός
που δεν βρήκε τη γλώσσα του.
Η μοναξιά είναι ο δρόμος του βρύου,
ένας δρόμος από φύκια,από άσπρα πουλιά,
ένας δρόμος με όρθια σπίτια,
ένα κάστρο με μια πόρτα και μόνη. Η μοναξιά
είναι χτισμένη από μαύρη πέτρα,μαύρη και σκότεινη.
Η μοναξιά είναι μια στενή παραλία με σβησμένα φανάρια,
η ατελεύτητη σιωπή,η αφώτιστη-μια παγίδα.
Η μοναξιά είναι ο άνθρωπος. Ερημικός,ακατανόητος,
ανερμήνευτος,καθώς ο θεός.
Πηγή: Ανθολογία Περάνθη
Μοναξιά-ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΕΡΑΛΗΣ
Βράδιασαν τ'αστέρια τη χαρά μου...
κι ως επήρε η μνήμη να φυσά,
πέρασε ένα χέρι απ'την καρδιά μου
κι άπλωσε φθινόπωρα χρυσά...
Φέγγος απαλό,μου ασημοντύνει
την ανάερη λύπη που αγαπώ.
Κάποιος περπατεί με τη σελήνη,
κάποιος που δε θέλω να τον πω...
Πηγή: Κύκνοι στο Λυκόφως
Μοναξιά-ΠΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥΝΗΣ
Ω εσείς που μιλάτε τη νύχτα στον άνεμο,
κορίτσια των ξανθών ερώτων,αγόρια
της εφηβείας,δεμένοι καρποί της πολύτροπης
ζωής,μέσα στα σπλάχνα σας ενεδρεύει η μοναξιά
μέσα στο σπέρμα σας κυοφορείται το άτομον,
η μοναχική ουσία που κυβερνά το σύμπαν.
Ξυπνήστε κι αφουγκραστείτε τον εαυτό σας΄
μόνος αναπνέει παντού,στους κήπους των νωπών καρπών
του έρωτα,στη μοναξιά των ασημένιων άστρων,
στη μοναχική εγκαρτέρηση του αυγερινού,
στην καρτερική αναμονή της πούλιας,
παντού αναμένει η μοναξιά κι η εγκαρτέρηση
η μοναξιά σας,η μοναξιά μου.
Πηγή: Ανθολογία Περάνθη
Η μοναξιά-ΑΝΤΡΕΑΣ ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ
του Αντώνη Σαμαράκη
Η μοναξιά δεν είναι αναίτια τιμωρία
ή αμφορέας κενός σε χέρι μαρμάρινο
που αναζητεί χαμένους ίσκιους αίγλης
στην πόα που πνίγει το σπασμένο γείσο του.
Βέβαια η πρώτη εντολή του Θεού χάρισε
κλήρο στον άνθρωπο έρημος να μένει
κι ύπνος ποτέ να μη βαραίνει τα μάτια του,
γιατί άγνωστο αν θα'ρθει στο σχήμα
του αμφορέα αυτού
ή σαν επαίτης πάλι και πολλά αγαπήσας.
Γι'αυτό κι η μοναξιά χρειάζεται σαν τοίχος
που πάνω του ακουμπώ τα δάχτυλά μου
και νιώθω στην πέτρα μια ψυχή ξένη
σιγά να με φωνάζει κι είναι σαν
δυο είδωλα καθρέπτη που δίνουν τα χέρια
κι αδελφώνονται μόνο με τα μάτια.
Κι είναι τα μάτια η μοναξιά του ονείρου.
Πηγή: ποιητική ανθολογία της νέας ελληνικής γενιάς άγκυρας,1971
Μόνος-ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΝΝΙΝΟΣ
Μόνος! Ψηλά το μέτωπό σου σήκωσε.
Μόνος!Ψηλά κι ολόρθος έτσι στάσου.
Άσε μακριά το πλήθος και τα πάθη του
και στείλε αλαργινά τα βλέμματά σου.
Μόνος! Κι ούτε το Μίσος πια ή τον Έρωτα
Φιλία ούτε Συμπόνια ολόγυρά σου.
Μόνος! Να μην ακούει κανείς το θρήνο σου.
Μόνος! Κανείς να μην ιδεί τα δάκρυά σου.
Μόνος! Δεντρί ψηλά σε μιαν απάτητη
κορφή,που ο αχός του κόσμου να μη φτάνει.
Μόνος, με το Θεό σου εσύ καράντικρυ
ένοχος και κριτής,για κάθε πλάνη.
Πηγή: Ανθολογία Περάνθη
Η μοναξιά-ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΕΜ.ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ
θέλω μαζί σου
να ξεπεράσω
το σημείο της μοναξιάς.
Τη θλίψη του άδειου δρόμου.
Του ήλιου τη μόνωση
Της θάλασσας την ευθεία.
Την πλήξη των ωρών.
Κι εκεί,
στη δύση τ'όνειρου
χωρίς την τυραννία του μόνου
μια γλύκα από θαλασσανθούς
να ροδίσει το κουρασμένο μου μέτωπο.
Αληθινά!
Μόνο όταν πλανάσαι στη σκέψη μου
στις πύρινες ώρες του δειλινού
έχω νικήσει το φράγμα της μόνωσης.
Τότε με κυριεύει η τρυφερότητα
κι η κρύα μοναξιά μακραίνει...
Πηγή: ποιητική ανθολογία της νέας ελληνικής γενιάς άγκυρας,1971
Η αλήθεια της μοναξιάς-ΜΗΤΣΟΣ Ν.ΤΣΙΑΜΗΣ
Ι
Δεν έχω άλλη πέτρα για να σταθώ,
άλλο ψήλωμα για να ξεκουράσω,
τους βραδινούς μου συλλογισμούς.
Όσα είχα να μοιράσω,τα έδωσα.
Τώρα μπορώ να βαδίσω ήσυχος
ανάμεσα στα κρίνα
και τους βρεγμένους αγρούς,
και ν'αρχινίσω χαράζοντας
μια καινούργιαν οδοιπορία,
στων ονείρων τους ουρανούς...
Πηγή: Η αλήθεια της μοναξιάς,1964
Οι κηπουροί της μοναξιάς-ΜΑΝΟΛΗΣ ΞΕΞΑΚΗΣ
ΔΥΟ ΚΑΙ, μετά τα μεσάνυχτα
όποιος είναι ακόμα στο μπαρ
θα ξεκουκίσει μόνος
και την υπόλοιπη νύχτα.
Δεν έχουμε σπίτι με παιδιά,
φωνές, αναπνοές και γέλια.
Όσοι είχαμε το χάσαμε.
Κανένας δεν σηκώνεται να φύγει.
Ακόμα ένα ποτό,
η ιστορία στα βιβλία με λέξεις,
πουθενά και κανένας, τίποτα.
Για τους κηπουρούς της μοναξιάς
ο χρόνος είναι άδικος, ατελείωτος
και τυρβώδης…
Πηγή: Ποιήματα 1972-2006, (2008)
Μοναξιά (69-71)-ΜΑΝΟΛΗΣ ΞΕΞΑΚΗΣ
Στον Επιτάφιο της Μεγάλης Παρασκευής
σε λησμόνησα μοναξιά μου•
στις δάφνες της Ανάστασης τις ξέρες
θρυψαλιαζόσουν και σε θυμήθηκα.
Έκοψα στα δύο την αυλαία του Πάσχα
την εικόνα σου την πέταξα στη λάσπη
εκεί δίπλα στη χαίνουσα πληγή του λατομείου
που εργάτες σπάζουνε πέτρες
για τους καινούριους Μπαμπ Ιλλί
κι ανταμώθηκε με κολλήγους
την ώρα τη δίκαιη του μεσημεριού
π’ ανοίγουνε το τυρόψωμο,
με ιδέες για να ξεχάσω ιδέες
με γυναίκες ανταμώθηκα
για να ξεχάσω γυναίκες.
Μοναξιά μου απόψε μόνη εσύ στο δρόμο βγήκες.
Στις εσχατιές του κόσμου εμένα ζητάς.
Οδηγείς τους ιχνηλάτες σου
στην καλύβα του ξυλοκόπου
μέσα στο δάσος που ουρλιάζουν τα τσακάλια
κι εγώ ξενυχτώ το φθινόπωρο
τη Δευτέρα που κρύβει την Τρίτη
το Σεπτέμβρη τον Οκτώβρη
τα Χριστούγεννα που δεν είναι δικά μου.
Πηγή: ποιητική ανθολογία της νέας ελληνικής γενιάς άγκυρας,1971
Μοναξιά-ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΓΑΛΑΝΑΚΗ-ΒΟΥΡΛΕΚΗ
Η μοναξιά είναι μια ζεστή σιωπηλή συντροφιά.
Η μοναξιά είναι περισυλλογή,είναι ακοή,
μια οξύτατη ακοή. Η μοναξιά είναι ενόραση,
βαθιά ενόραση μέσα στον άνθρωπο,μέσα στο σύμπαν.
Η μοναξιά είναι πηγή!
Είναι μια ξέχωρη,μια μυστική πηγή
που λούζεσαι ευφρόσυνα στα νερά της.
Είναι η ενάτη του Μπετόβεν,
που σου δίνει την καίρια έκφραση
τη θριαμβική κατανόηση,το μέγα ναι που ενώνει
τη σάρκα με το πνέμα σε μιαν έξοχη μυστική λαλιά,
σε μιαν αποκαλυπτική ενόραση,
σε μιαν ιδανική πληρότητα που πηγάζει
από μιαν έτοιμη ψυχή για να δέχεται τούτο το δώρο.
Πηγή: Ανθολογία Περάνθη
Στοχασμοί της μοναξιάς-ΙΩΑΝΝΗΣ ΖΕΡΒΟΣ
Παράμερα στην παλιά στράτα
που στ'ακρογιάλι κατεβαίνει,
κοντά στο ρέμα,μες στα βάτα
πουν' η καλύβα μου στημένη,
διαβάτης σημερνός μια μέρα,
κοντόβραδο,βρέθηκε μπρος μου
σα σαστισμένος. Παραπέρα
τον πήρα ως να'βρει τ'άλλου κόσμου
το δρόμο κι ίδια να περάσει
τη στράτα που κατηφοράει
ίσια στο πέλαγος να φτάσει.
Κι όμως τον είδα να κοιτάει
μ'ανήσυχο τριγύρω μάτι
στη σκοτεινιά,-πριν τον αφήσω
να του ορμηνέψω βρήκα κάτι
και κάτι να τόνε ρωτήσω.
Κι είπα:-Γιατί έτσι της ζωής σου
το δρόμο παίρνεις βιαστικός;
Θα φτάσεις κάποτε,θυμήσου,
κι έγνοιες μην έχεις για πιο μπρος.
-Αλλιά,την ίδια έγνοια ποτέ μου,
είπε,δεν έχω ημέρα σ'άλλη.
-Σα φύλλο στην πνοή του ανέμου,
έτσι του νου σε παίρνει η ζάλη.
-Θλίψες,χαρές,ζευγαρωτά,
δίχτυ μ'απλώσανε κρουστό,
αγκίστρι ο πόθος με κρατά
κι αγκιστρωμένος σπαρταρώ.
-Τινάξου λίγο,να γλιτώσεις
από τ'αγκίστρια και τα δίχτυα.
-Δε θέλω ορμήνειες να μου δώσεις,
είπε,-και χάθηκε στη νύχτα
σκοτεινιασμένη σιγαλιά,
γοργά τραβώντας προς τα κάτου,
να φτάσει στην ακρογιαλιά
του αβυθόμετρου θανάτου.
Πηγή: Περιοδικό "Νέα Εστία",Αθήναι 1η Ιουλίου 1927,Τεύχος 6
Μοναξιά- ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΜΑΤΣΑΣ
Μοναξιά τα νιάτα δεν γνωρίζουν.
Έχουν συντρόφους την ελπίδα και τα όνειρα
και τον πιστό τους εραστή,τον Έρωτα.
Για να'ρθει η Μοναξιά,πρέπει να σβήσουν
όλ'αυτά...
Πηγή: Ανθολογία Περάνθη
Η μοναξιά-ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΓΩΓΟΥ
Η μοναξιά…
δεν έχει το θλιμμένο χρώμα στα μάτια
της συννεφένιας γκόμενας.
Δεν περιφέρεται νωχελικά κι αόριστα
κουνώντας τα γοφιά της στις αίθουσες συναυλιών
και στα παγωμένα μουσεία.
Δεν είναι κίτρινα κάδρα παλαιών “καλών” καιρών
και ναφθαλίνη στα μπαούλα της γιαγιάς
μενεξελιές κορδέλες και ψάθινα πλατύγυρα.
Δεν ανοίγει τα πόδια της με πνιχτά γελάκια
βοϊδίσο βλέμμα κοφτούς αναστεναγμούς
κι ασορτί εσώρουχα.
Η μοναξιά.
Έχει το χρώμα των Πακιστανών η μοναξιά
και μετριέται πιάτο-πιάτο
μαζί με τα κομμάτια τους
στον πάτο του φωταγωγού.
Στέκεται υπομονετικά όρθια στην ουρά
Μπουρνάζι – Αγ. Βαρβάρα – Κοκκινιά
Τούμπα – Σταυρούπολη – Καλαμαριά
Κάτω από όλους τους καιρούς
με ιδρωμένο κεφάλι.
Εκσπερματώνει ουρλιάζοντας κατεβάζει μ’ αλυσίδες τα τζάμια
κάνει κατάληψη στα μέσα παραγωγής
βάζει μπουρλότο στην ιδιοχτησία
είναι επισκεπτήριο τις Κυριακές στις φυλακές
ίδιο βήμα στο προαύλιο ποινικοί κι επαναστάτες
πουλιέται κι αγοράζεται λεφτό λεφτό ανάσα ανάσα
στα σκλαβοπάζαρα της γης – εδώ κοντά είναι η Κοτζιά-
ξυπνήστε πρωί.
Ξυπνήστε να τη δείτε.
Είναι πουτάνα στα παλιόσπιτα
το γερμανικό νούμερο στους φαντάρους
και τα τελευταία
ατελείωτα χιλιόμετρα ΕΘΝΙΚΗ ΟΔΟΣ-ΚΕΝΤΡΟΝ
στα γαντζωμένα κρέατα από τη Βουλγαρία.
Κι όταν σφίγγει το αίμα της και δεν κρατάει άλλο
που ξεπουλάν τη φάρα της
χορεύει στα τραπέζια ξυπόλυτη ζεμπέκικο
κρατώντας στα μπλαβιασμένα χέρια της
ένα καλά ακονισμένο τσεκούρι.
Η μοναξιά
η μοναξιά μας λέω. Για τη δική μας λέω
είναι τσεκούρι στα χέρια μας
που πάνω από τα κεφάλια σας γυρίζει γυρίζει, γυρίζει, γυρίζει
Πηγή: Ιδιώνυμο,Καστανιώτης,2009
Μοναξιά- ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΓΓΕΛΑΚΗ ΡΟΥΚ
Αν ενώσεις το βροχόνερο με το δάκρυ σου
το γέλιο σου με τον ήλιο
το σίφουνα, τον αγέρα με την ξεσηκωμένη αγανάκτησή σου.
Αν κλάψεις για τα παιδάκια με τις ρόδινες ανταύγειες
του δειλινού στο πρόσωπο, που πλαγιάζουν
με τα χεριά αδειανά, με τα πόδια γυμνά
θα βρεις τη μοναξιά σου.
Αν σκύψεις στους συνανθρώπους σου
μες στα αδιάφορα μάτια τους θα 'ναι γραμμένη
απελπιστική, ολοκληρωτική η μοναξιά σου.
Κι αν πάλι τους δείξεις το δρόμο της δύναμης
και τους ξεφωνίσεις να πιστέψουν μόνο τον εαυτό τους
θα τους δώσεις μια πίκρα παραπάνω
γιατί δε θα το μπορούν, θα 'ναι βαρύ γι' αυτούς
και θα 'ναι πάλι η μοναξιά σου.
Αν φωνάξεις την αγάπη σου
θα 'ρθει πίσω άδεια, κούφια, η ίδια σου η φωνή
γιατί δεν είχε το κουράγιο να περάσει όλες
τις σφαλισμένες πόρτες, όλα τα κουρασμένα βήματα
όλους τους λασπωμένους δρόμους.
Θα γυρίσει πίσω η φωνή που την έστειλες τρεμάμενη
λαχταριστή, με άλλα λόγια που δεν την είχες προστάξει εσύ
τα λόγια της μοναξιάς σου.
Θεέ μου, τι θα γίνουμε;
Πώς θα πορευτούμε;
Πώς θα πιστέψουμε; Πώς θα ξεγελαστούμε;
Μ' αυτή την αλλόκοτη φυγή των πραγμάτων
των ψυχών από δίπλα μας;
Ένας δρόμος υπάρχει, ένας τρόπος.
Μια θα 'ναι η Νίκη:
αν πιστέψουμε, αν γίνουμε, αν πορευτούμε.
Μόνοι μας.
Πηγή: Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ,1963-2011,Εκδόσεις Καστανιώτη
Η μοναξιά-Γ.Θ.ΒΑΦΟΠΟΥΛΟΣ
Όταν το άλογο περιστρέφεται με μάτια
δεμένα,γύρω απ'το ανοιχτό πηγάδι,
της απόλυτης μοναξιάς έχω την αίσθηση,
έστω κι αν σιωπηλά ένας κόσμος ζει κοντά του.
Πώς το νόημα της μοναξιάς σου να συλλάβεις,
αφού και με το τέντωμα του πνεύματός σου,
την αίσθηση δεν έχεις του άλλου εκείνου κόσμου,
που η συνείδησή σου τον διαισθάνεται μονάχα;
Ούτε το είχες υποπτευθεί καν πως υψώνοντας
γύρω σου τείχη,για ν'αφήσεις έξω τούτον
τον απτό και πολύ γνωστό,αλλά ξένον κόσμο,
δεν έκαμες άλλο παρά να εγκαταστήσεις
στη μοναξιά σου τον άλλον εκείνον κόσμο,
που ασυναίσθητα μέσα σου τον κουβαλούσες.
Τώρα,καθώς γυρίζεις μες στις άδειες κάμαρες,
που νόμιζες άδειες πως είναι,ενώ δεν είναι,
γιατί του παρελθόντος σου είδωλα τις κατοικούνε,
και καθώς ξαπλώνεις στις άδειες πολυθρόνες,
που άδειες κι αυτές δεν είναι,γιατί επάνω τους
ακόμα μένει η θέρμη εκείνων που φορούσαν
το αλλοτινό σου δέρμα,με την ίδια θέρμη,
της μοναξιάς μπορείς το νόημα να συλλάβεις.
Τούτη ίσως να'ναι η μοναξιά που προσδοκούσες,
όταν κλειστά κρατώντας τα παράθυρά σου,
έξω άφηνες τον κόσμο των κοινών πραγμάτων
και των ακόμα πιο κοινών σχημάτων λόγου.
Τούτη ίσως να'ναι η μοναξιά που σου ταιριάζει,
αφού κάποτε,σ'ώρες που έμειναν έξω απ'το χρόνο,
μπορείς ν'ακούς μέσα σ'αυτή τις μυστικές
φωνές,που από το παρελθόν σου ξεκινούνε.
Κι ακόμα αφού μπορείς να αισθάνεσαι τη θέρμη
των πρωτινών σωμάτων σου,που κυοφορήθηκαν
μέσα στη μήτρα του άλλου εκείνου κόσμου,
που φαίνεται πως είναι ο αυθεντικός σου κόσμος.
Πηγή:Άπαντα τα ποιητικά,Γ.Θ.Βαφόπουλος,παρατηρητής,Θεσσαλονίκη 1990
μοναξιά-ΤΟΛΗΣ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ
έρημος είναι μια θάλασσα χωρίς νερό
θάλασσα είναι μια έρημος χωρίς άμμο
μια έρημος και μια θάλασσα συνθέτουν τον ουρανό
ένα θε κι ένα ου
όπου καταποντίζεται πλησίστια η ψυχή μου
Πηγή: Ξένες χώρες, 1991
Της μοναξιάς-ΒΙΚΤΩΡΙΑ ΘΕΟΔΩΡΟΥ
Στον κάμπο επάνω,σε σπίτι μοναχό
με δυο μωρά,με τρία βουνά τριγύρα,
κάθε ίσκιος,κάθε σάλεμα και τρίξιμο
θαρρώ πως είναι πάτημα,
πως κάποιος μας θυμήθηκε
και τώρα να,θ'ανοίξει την οξόθυρά μας.
Πού να'στε σύντροφοι που εφάγαμε μαζί
ψωμί κι αλάτι!...
Καθόμαστε κι εκουβεντιάζαμε, κι ονειρευόμαστε.
Η λευτεριά μας έλειπεν,η φτώχεια μας περίσσευε,
μα πλούτος μας η συντροφιά,την καμαρώναμε.
Όμορφα είναι τα σύννεφα σα ροδοβάφουνται
τ'αρχοντικά ένα γύρω μ'ανθισμένους κήπους,
μα εμέ μου λείπει η ανάσα σας,
το χωρατό και το παράπονό σας.
Πηγή: Παγκόσμια ποιητική ανθολογία "Ταξίδι στην ποίηση",Ναυτίλος,1995
Μοναχικό-ΤΑΚΗΣ ΚΟΛΙΑΒΑΣ-ΜΩΛΙΟΤΑΚΗΣ
Καθώς μέσα σε σκήτη Μοναχός
ολόγυμνη η ψυχή στη θλίψη πάλλει.
Άγρυπνος στεναγμός στο προσκεφάλι
και χαλασμάτων τρίγυρα μπουχός.
Στη στείρα των αιώνων παραζάλη
του μίσους ατελείωτος αχός,
η μάνητα της μπόρας συνεχώς
ταράζει της γαλήνης το λιμάνι.
Στα σύνορα τ'ασύνορα της γης
αιμάτινος ο πόνος της πληγής
κι ο πανικός πλαταίνει τα φτερά του.
Έχει βραδύνει τ'άστρο της στοργής
και στο βαθύ σκοτάδι της οργής
το μέλλον ξεχωρίζει του θανάτου.
16.11.95
Πηγή: Εσπερινή ακολουθία,Νέα Σκέψη,1997
Ιδιωτική οδός-ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ
«Αυτά που μ’ αρέσουν είναι η μοναξιά μου. Δεν σιμώνει
κανένας. Χρόνια τώρα περνάω τις ώρες μου συντροφιά με
κάτι μεγάλες μισοσβησμένες νωπογραφίες, εικόνες παλιές,
αλλά φρέσκες ακόμη από τα χείλη εκείνων που τις
ασπάστηκαν, γυναίκες της αμιλησιάς και του κοντού χιτώνα
που φυλάγουν το κουτί με τα διαμαντικά του ωκεανού.
Δεν σιμώνει κανένας. Αν δεν είχα κάτι το πολύ δυνατό και
αθώο συνάμα να με συντηρεί, όπως οι μέντες και οι λουίζες
που ευδοκιμούν στον εξώστη μου, θα 'χα πεθάνει της πείνας.
Τόσο μακριά βρίσκομαι από τα πράγματα,
τόσο κοντά στο κρυφό τους καρδιοχτύπι.
Ξυπνάω τις νύχτες ανήσυχος για κάποιαν απόχρωση του μωβ,
ποτέ όμως για το τι μπορεί να γίνεται στα εμπορεία της Αγοράς.
Αλήθεια, δεν έχω ιδέαν. Ακούω πως έχουν πάντα μεγάλη πέραση
τα δάκρυα και οι αναστεναγμοί (τ’ αντίγραφα, όχι τα πρωτότυπα)
όπως και οι διακυμάνσεις του δολαρίου, ο πληθωρισμός,
οι συναλλαγές των κομμάτων — αλίμονο. Μ’ έφαγε,
όπως τις καρένες των καϊκιών ο αρμόβουρκος, η μοναξιά. Και τα χρόνια περνούν.»
Πηγή: Από την έκδοση του βιβλίου "Ιδιωτική οδός",Ύψιλον,2005
Η μοναξιά της καμπύλης-ΜΑΡΙΑ Θ.ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗ
Μου αρέσει να μου αφηγείσαι
εκείνη την ιστορία για την ευθεία
που πέθανε μονάχη.
Την ιστορία που ευθεία γεννήθηκε
και στο ηλιοβασίλεμα λύγισε από το θάμβος.
Πες μου όπως εσύ ξέρεις για την κάμψη που
ο χρόνος φέρνει μαζί με τον πόνο.
Πες μου με μάτια που κυλούν από τις κόγχες
πώς εκείνη η ευθεία έμαθε να αγκαλιάζει
ό,τι κραυγάζει.
Πώς το βλέμμα αυτού του κόσμου αρνήθηκε
και καθρέφτη αναζήτησε.
Δεν ψυχορραγούν όλα σε κύκλους ,λες
Μίλα μου λοιπόν
για τη μοναξιά της καμπύλης.
Πηγή: Η μοναξιά της καμπύλης, εκδόσεις Κέδρος, 2015
Το υψόμετρο της μοναξιάς-ΑΡΗΣ ΓΕΡΑΡΔΗΣ
Είσαι εκεί έξω με το κίτρινο αδιάβροχο
και τις πορτοκαλί γαλότσες πιάνεις μικρά
βρεγμένα πουλιά και τα πετάς στον κήπο.
Σε λίγο φυτρώνουν τραγούδια τα βλέπουν
και τα κόβουν οι τραγουδίστριες που γυρίζουν
ξυπόλητες τα πρωινά στα σπίτια τους και πολύ
θα επιθυμούσαν να τις περιμένει κάποιος
στη μοναξιά τους αλλά στο υψόμετρο αυτό
επικρατεί ανομβρία αισθημάτων,χάνεται
η μουσική και δε βρίσκει το πόμολο ν'ανοίξει
διάδρομο στις μελωδίες για τα βάθη της ψυχής.
Γι'αυτό σου λέω έλα στο τίμιο χιονάκι
του καθιστικού μας,στον παράδεισό μας.
Πηγή: Το πειραγμένο κοντέρ,Άνεμος Εκδοτική,2019
Η αβάσταχτη μοναξιά των απελθόντων-ΑΡΗΣ ΓΕΡΑΡΔΗΣ
Να'ξερες ποιοι πατούν
το τρυφερό χορταράκι
των κοιμητηρίων
ποιοι φέρνουν ποτά
και τράπουλες
ποιοι ανάβουν τσιγάρα
στους πεθαμένους τα βράδια.
Πηγή: Το πειραγμένο κοντέρ,Άνεμος Εκδοτική,2019
Μοναχική σκιά-ΙΩΑΝΝΗΣ Σ.ΠΑΠΟΥΤΣΑΚΗΣ
Κάθεσαι στον ίσκιο των χαμένων ονείρων σου
τούτες τις μέρες
που η διάθεσή σου συμμαχεί με τον καιρό
ηττημένος και πάλι
από τη σκληρή κι αδυσώπητη μοναξιά
Συλλογίζεσαι τα δύσκολα χρόνια που πέρασαν
κι αλίμονο κι εκείνα που θα'ρθουν
με το παγερό πέπλο της σιωπής
να σε τυλίγει και να σε σφίγγει σαν μητριά
καθώς θα γυρνάς στα έρημα μονοπάτια
όπου κάποτε γελούσε η νιότη σου
ανάμεσα στα ηλιοτρόπια και στα άνθη της λεμονιάς
Μια μοναχική σκιά
που θα βαδίζει στη χειμωνιά
με συντροφιά τη σκέψη όλων εκείνων
που ταξίδεψαν στην αντίστροφη ζωή
για να διδάξουν-σαν άλλοι Χριστοί- ήθος στον κόσμο
τον ανήθικο
Ψυχές και ψυχές τίμιων αγωνιστών,
ανάμεσά τους του παππού και του πατέρα
πλημμυρισμένες από ουρανό κι αγάπη
που ξεχύνονταν σαν εξαίσιες μουσικές
στους δρόμους της ψυχής σου
Τον κόσμο δεν τον άλλαξαν
Του έδωσαν όμως με την ανάσα τους δροσιά πελαγίσια
Του πρόσφεραν τα χρώματα της καρδιάς τους
Άρωμα καμωμένο από αγάπη και τριαντάφυλλα
σουμάδα και μαστίχα χιώτικη
Αυτά έδωσαν στον κόσμο
κι ύστερα χάθηκαν μακριά
έγιναν αστερόσκονη και φεγγαρόγνεμα τ'Αυγούστου
Στη σκέψη του,το χιόνι άρχισε να λιώνει
και κάποια ανθάκια αρχίζουν
να ξεπροβάλλουν δειλά
στις άκριες του μονοπατιού σου
Δεν νιώθεις πια ηττημένος από τη μοναξιά και τη σιωπή
Ποτέ δεν είσαι μόνος
όταν η σκέψη σου ταξιδεύει στο άγιο φως
Πηγή: Η μοναξιά του θεού,Βακχικόν,2019
Αποξένωση-ΙΩΑΝΝΗΣ Σ.ΠΑΠΟΥΤΣΑΚΗΣ
Όσο περνούν τα χρόνια
τόσο γινόμαστε πιο ξένοι
Στον τόπο μας,στη γειτονιά μας
στο ίδιο μας το σπίτι
Φορέσαμε τα γκρίζα μας κοστούμια
και χαθήκαμε στα ανήλιαγα στενά
της σκέψης μας
Βουτήξαμε στο κενό της αβεβαιότητάς μας
κι αφήσαμε το φίδι της ρουτίνας
να μας τυλίγει όλο και πιο σφιχτά
Κλειστήκαμε στον κόσμο μας
και γίναμε αδέρφια της σιωπής
Κάπου-κάπου μονολογούμε
μετρώντας τις άδειες νύχτες
τα αργά βήματά μας
ανάμεσα σε τέσσερις ψυχρούς τοίχους
ενός δωματίου ποτισμένου
από υγρασία και δάκρυα
Κι όταν κάποτε χαμογελάμε
είναι από αμηχανία ή από θλίψη
Έτσι κυλούν τα χρόνια μας
με τη ζωή να προσπερνάει πλάι μας βιαστική
και τα σύννεφα να πλησιάζουν όλο και πιο κοντά
Πηγή: Η μοναξιά του θεού,Βακχικόν,2019
Η σύλληψη της μοναξιάς-ΠΟΠΗ ΚΛΕΙΔΑΡΑ
Περπατά στα ερείπια.
Ούτε χαίρεται ούτε λυπάται.
Κάτι φτερουγίζει, γυρίζει να δει.
Είναι πουλιά,ξεκινούν το ταξίδι τους
και χάνονται δευτερόλεπτα μετά από τα μάτια του.
Τελείως μέρα,μα σκοτεινά.
Αμυδρά διακρίνει κάτι σαν φώτα ομίχλης
από διερχόμενο αυτοκίνητο.
Ο αριθμός της πινακίδας τον κάμπτει.
Κλονίζεται ο ψυχισμός του.
Σκύβει το κεφάλι,
συγκεντρώνεται κι απομακρύνει κάθε ήχο.
Στέκεται ώρες εκεί,σωστό άγαλμα.
Μόνος.
Πηγή: Λόγια της Άμμου,Εκδόσεις Πηγή,2019
Συμπαντική μοναξιά-ΑΡΕΤΗ ΓΟΥΡΓΙΩΤΟΥ
Με τύλιξε η Μοναξιά,
του ουρανού,της νύχτας,των αστεριών.
Το φεγγάρι δεν φάνηκε ακόμη
κι ασυντρόφευτες οι σκέψεις μου πλανώνται στο σύμπαν.
-Πού ταλανίζεις τους πόθους σου,καρδιά μου;
Σε ποιον Γαλαξία πορεύεσαι αξημέρωτα;
Τα όνειρά σου αστερόσκονη έγιναν
κι ασήμωσαν το στερέωμα.
Οι κραυγές σου ηχώ
κι αντάμωσαν τα πάθια των οκμωζόντων.
Αιωρήσου!
Είσαι ο ένας Υπάρχων.
Συ και η ψυχή σου.
Μετεωρίτες,που αποκόπηκαν
από της απεραντοσύνης την πέτρα
κι αρνούνται την προσγείωση.
Δέξου την αγκάλη μου,την πεπλανημένη,
θεά της Πλειάδας!
Άνοιξε τον επτάστερο ελεήμονα κύκλο σου!
Αφήνομαι εύχαρις στον ιαματικό στροβιβλισμό σου.
Πηγή:Έσω Ιριδισμοί,Εκδόσεις Βεργίνα,2019
Η μοναξιά δεν έχει στόμα-ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΣΙΜΑΚΗ
Η μοναξιά δεν έχει στόμα
και δε μιλά στα σίγουρα,
μόνο τα πρωινά κραυγάζει ένα σιγανό σούρσιμο,
όπως τα φίδια τον Απρίλη σε πράσινα χορτάρια ανάμεσα.
Δεν τρώει.
Μήτε γλώσσα μήτε δόντια έχει.
Ο ουρανίσκος της δε γεύεται,
τον έχει μόνο για να καταπίνει αμάσητα τα μάτια.
Το Πάσχα καταπίνει και το Ανέστη,
κατευθείαν στο λαρύγγι
κατευθύνονται
το γέλιο και η γκριμάτσα λύπης,
όπως σε μαύρη τρύπα,
μπουκιές δε γίνανε
ολόκληρα τα ήπιε,
όπως ήτανε χαρούμενα ή λυπημένα.
Και δεν τα αφοδεύει έκτοτε
για πάντα τα κρατά μες το στομάχι της.
Θεόχοντρη σαλεύει και δε λέει
πως δεν την ένοιαξε η γεύση που έχασε
ούτε οι λέξεις που αιωρούνται τριγύρω της σαν τις μύγες.
Δε λέει
πως έτσι φτιάχτηκε επίτηδες.
Πρωτίστως,για να μην έχω χείλη να το φιλώ το στόμα σου.
Πηγή:Σώματα χωρίς χρόνο,Εκδόσεις Φίλντισι,2020
Μόνοι-ΚΑΤΙΝΑ ΜΕΤΣΙΟΥ
Όλο λιποτακτεί το καλοκαίρι.
Μόνοι μας θα δώσουμε τις μάχες.
Κάθε γνώριμη στεριά,νησί θα φαντάζει.
Γύρω του κολυμπάμε,κρίνα που επιπλέουν.
Γύρω μας βουλιάζουν καθρέφτες του ουρανού.
Τα πρόσωπα που φέρνουν ,δεν μας μοιάζουν.
Απέναντι έπρεπε να κοιτάμε.
Πηγή: Το τίποτα που πλέει ευτυχισμένο,Εκδόσεις Φίλντισι,2020
Η μόνη γη-ΧΛΟΗ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΕΛΗ
Ήθελα κάποτε να σου γράψω ένα γράμμα,
δεν γνώριζα όμως τα ιερογλυφικά
Ήθελα κάποτε να συναντηθούμε,
μα άλλοτε αργούσες εσύ έναν αιώνα,
άλλοτε εγώ ερχόμουν μία χιλιετία πιο νωρίς
Όταν εσύ άφηνες στο σπήλαιο αποτύπωμα παλάμης,
το δικό μου χέρι μίκραινε απότομα
Όταν εσύ ζωγράφιζες τον βίσονα,
εγώ φοβόμουνα τους ταύρους
Όταν καταποντιζόταν η Θήρα,
εγώ συμμετείχα στην πομπή της Άνοιξης
Όταν καιγόταν η Ρώμη,
εγώ κατοικούσα στην Πομπηία
Όταν σε κατασπάραζε η Αγαύη,
εγώ γλεντούσα με τον Διόνυσο
Όταν πολεμούσες στα χαρακώματα,
εγώ ήμουν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης
Όταν βομβάρδιζαν τη χώρα σου,
εγώ πήγαινα εκδρομή στις Άλπεις
Όταν εσύ έμπαινες σε κάποιο τρένο στη Ζυρίχη,
εγώ πετούσα για το Άμστερνταμ
Σε όλες τις εποχές δεν βρέθηκε ποτέ χώρος για μας
Μα ποιοι άνθρωποι άραγε ποτέ τους συναντιούνται;
Άλλωστε κάπως πρέπει να δικαιολογεί την ύπαρξή της και η ποίηση
Η μόνη γη που οι ψυχές συμπίπτουν
Πηγή: Η γυμνή μοναξιά του ποιητή Όμικρον, εκδόσεις Πόλις, 2021
Οι ορφανές γυναίκες-ΔΗΜΗΤΡΗΣ Χ.ΦΑΦΟΥΤΗΣ
Κάποτε οι ορφανές γυναίκες
Με τα χοντρά παλτά και την απείραχτη σαγήνη
Παίρνουν το λεωφορείο για τις μακρινές συνοικίες
Δεν σταματούν ν'ανοίξουν το παλιό τους σπίτι
Όσο κι αν ψάξουν δεν βρίσκουν τα χαμένα τους κλειδιά
Προσπερνούν όλες τις στάσεις που στέγνωσαν τα δάκρυά τους
Πάνε όλο και πιο μακριά
Θέλουν από καιρό να λησμονήσουν
Κουράστηκαν απ'το συνωστισμό
Και τις μνήμες των κοντινών προορισμών
Όλο και πιο μακρια κατεβαίνουν
Για να αποφύγουν τις απρόοπτες συναντήσεις
Με τα πρόσωπα που παραμονεύουν ακόμα στο σκοτάδι
Και τον εφιάλτη που κρύβεται
Πίσω απ'το κυκλωπικό του μονοπάτι
Η μία στην πρώτη η άλλη στη δεύτερη
Όλες με τη σειρά στην προκαθορισμένη στάση
Η Μαρία κατέβαινε τελευταία απ'το λεωφορείο
Σαν πικραμένο αντίο στις περασμένες της διαδρομές
Η πάνω πόλη τη γοήτευε
Το παλιό κάστρο με τις στοιχειωμένες πέτρες
Και τα οικόσημα του πένθους
Κοιτούσε στα μάτια τους περαστικούς στο πεζοδρόμιο
Και αποθήκευε τα δακτυλικά τους αποτυπώματα
Που τόσες φορές είχαν καλέσει την ψυχή της για εξακρίβωση
Ανέβαλε έτσι το γυρισμό για τον καιρό της άγιας συγγνώμης
Με τον καιρό χάθηκε στη λησμονιά των άλλων γυναικών
Τη βρήκαν μετά από χρόνια στο παλιό λιμάνι
Να ρίχνει πέτρες στα μικρά ψαράκια
Που χαίρονταν το λίκνισμά της στο νερό
Και το υφάδι του κορμιού της
Με παράκεντρους κύκλους
Που σκορπίζανε μαζί με τα χρόνια που φεύγανε
Χωρίς γεωμετρία και τετραγωνισμούς των αισθημάτων
Σαν τσακισμένο άγαλμα που έγειρε απ'το βάθρο
Έψαχνε στο βυθό της θάλασσας τον πνιγμένο εφιάλτη
Να του γυρέψει πίσω τα δακτυλικά της αποτυπώματα
Πηγή: Τα λυπημένα ποιήματα,Εκδόσεις Μέμφις,Αθήνα 2017
Η μοναξιά της απόστασης-ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣ
Και ύστερα από το ξάφνιασμα και την απορία,
την αίσθηση απειλής και τον έκδηλο φόβο
στο βέβηλο αναρώτημα για τη σκιά της πανδημίας
προσέτρεξαν ομόλογοι οι πρεσβευτές της γνώσης,
της συγκροτημένης σκέψης και επώδυνης αλήθειας,
ως ώριμη ανάγκη των καιρών και της προφητείας,
το χρόνο να μετρήσουμε στις κοινές συνήθειες
και τη ζωή μας στο σεβασμό και την ελευθερία.
Δόγματα κοινωνικά και συμπεριφοράς κανόνες
σε μια αναθεώρηση πραγματειών και θεσπισμάτων,
με πίστη στη συμμόρφωση και την απόσταση ευθύνη,
αφίλιωτη η ομήγυρη ,ανεύθυνες οι μαζώξεις,
τ' αντάμωμα παρασπονδή, η χειραψία ύβρις,
μακαριότητα ο αναγκασμός και βία η αγωγή.
Βλέμματα απόμακρα, θολά,περίσκεψη και μελαγχολία
στο τέλος μίας εποχής και την αποδοχή μιας άλλης.
Οι απόψεις, προσωπικές παραδοχές και βεβαιότητες,
δελεασμός η αμφισβήτηση, η επιφύλαξη κρίση,
οι λογισμοί αναφορές και η αυτογνωσία δίκη,
με την πραγματικότητα να ξεπερνά γραφή και λόγο.
Πρόκριμα η προσαρμογή με συμβιβασμούς κι αρνήσεις,
με αναδρομές εγκώμια και απαντοχές συμμαθητείας.
Νεφέλωμα ψυχής η απόσταση από τα καθιερωμένα,
μοναξιά η σύγκριση και οι αφορισμοί τ' αγνώστου.
7-2-2021
Πηγή: https://ennepe-moussa.gr
Μόνος-ΕΝΤΓΚΑΡ ΑΛΑΝ ΠΟΕ
Από την πρώτη μου στιγμή, εγώ δεν ήμουν σαν παιδί
Όπως οι άλλοι • δεν έβλεπα
Όπως οι άλλοι • δεν έβγαινα
Τα πάθη μου από πηγή συνηθισμένη.
Από τέτοια κοινή πηγή εγώ τη θλίψη δεν αντλούσα
Ούτε και την καρδιά μου να ξυπνώ
Στον τόνο της χαράς μπορούσα.
Κι ό,τι αγαπούσα, μόνος το αγαπούσα.
Τότε -παιδί ακόμα- στην αυγή
Μιας όλο θύελλες ζωής -ξεπήδησε
Απ' τα βάθη του καλού και του κακού
Ένα μυστήριο που και σήμερα δεσμώτη με κρατά
Από τον χείμαρρο ή από την κρήνη
Απ’του βουνού τον κόκκινο γκρεμό
Από τον ήλιο που ολόγυρά μου έκανε δίνη
Στη φθινοπωρινή του χρυσαφένια ανταύγεια
Από την αστραπή στον ουρανό
Καθώς πετώντας με προσπέρασε-
Από την καταιγίδα και τον κεραυνό
Κι από το σύννεφο που πήρε μια μορφή
(Όταν γαλάζιοι ήταν κατά τ’άλλα οι Ουρανοί)
Στα μάτια μου δαιμονική.
Μετάφραση: Λητώ Σεϊζάνη
Πηγή: https://3pointmagazine.gr
Μόνος-ΦΡΙΝΤΡΙΧ ΝΙΤΣΕ
Κρώζει η κουρούνα βραχνά
και με φτερό που σφυράει στην πόλη τρέχει.
Χιόνι θα πέσει γοργά-
ευτυχισμένος που ακόμα πατρίδα έχει.
Τώρα στέκεις αλύγιστος,
και πίσω σου,αχ,πολλές ώρες, κοιτάζεις.
Άφρονα!Τι έχεις φύγει
στον κόσμο,μες στο χειμωνιάτικο αυτό αγιάζι;
Πόρτα ο κόσμος, σε μέρη
που βγάζει έρημα, παγωμένα και βουβά.
Όποιος την έχασε, ό,τι έχασες, δεν ξέρει
τη στάση πουθενά.
Τώρα στέκεις χλωμός
σε χειμωνιάτικη πορεία καταραμένη,
κι είσαι όμοιος ο καπνός,
κρύους ουρανούς που, αναζητώντας,ανεβαίνει.
Πέταξε,το άσμα σου ρίψε
σε ήχους πουλιού στην έρημο που μένει.-
Σε πάγο,άφρονα,κρύψε,
και σαρκασμό την καρδιά σου την καταματωμένη.
Κρώζει η κουρούνα βραχνά
και με φτερό που σφυράει στην πόλη τρέχει,
Χιόνι θα πέσει γοργά,
κι αλλοίμονό του που πατρίδα δεν έχει.
Μετάφραση:Άρη Δικταίου
Πηγές: Παγκόσμια ποιητική ανθολογία "Ταξίδι στην ποίηση", Ναυτίλος,1995
Ο μοναχικός - ΦΡΙΝΤΡΙΧ ΝΙΤΣΕ
Σιχαίνομαι ν’ ακολουθώ, σιχαίνομαι και να καθοδηγώ.
Να υπακούω; Όχι! Και να κυβερνώ; Ούτε και τούτο!
Όποιος δεν φοβάται τον εαυτό του φόβο δεν προκαλεί.
Και μόνον όποιος φόβο προκαλεί μπορεί να οδηγήσει άλλους.
Σιχαίνομαι ακόμη και να καθοδηγώ τον εαυτό μου!
Μ’ αρέσει, όπως στα ζώα του δάσους και της θάλασσας
να χάνομαι για λίγο
να κάθομαι ανακούρκουδα σε μια ερημιά
και να στοχάζομαι
να ξαναφέρνω πάλι πίσω τον εαυτό μου από μακριά
πλανεύοντας τον για να γυρίσει ξανά σ’ εμένα.
Μετάφραση: Αλέξανδρος Σ.Αλεξάνδρου
Πηγή: https://www.ithaque.gr
Μοναξιά-ΕΡΡΙΚΟΣ ΙΨΕΝ
Τους τελευταίους καλεσμένους συντροφέψαμε
Ως την εξώπορτα της βίλλας,
Το χαίρε μας στον άνεμο ξεψύχησε της νύχτας.
Και τώρα ο κήπος και το σπίτι που αντηχούσανε
Απ'της φωνούλας της την αρμονία
Εσώπασαν τρομαχτικά!
Πριν φύγει ήμουνα ολόχαρος και τώρα
Έμεινα μόνος και μόνος...
Μετάφραση: Σίμος Ψυχαλίνος
Πηγή: Παγκόσμια ποιητική ανθολογία "Ταξίδι στην ποίηση",Ναυτίλος,1995
Η μοναξιά-ΡΑΪΝΕΡ ΜΑΡΙΑ ΡΙΛΚΕ
Η μοναξιά, είναι σαν μια βροχή.
Από την θάλασσα προς τα βράδια ανεβαίνει,
Από κάμπους που μακρινοί 'ναι και χαμένοι
Πάει προς τον ουρανό, όπου κατοικεί πάντα.
Κι από τον ουρανό, στην πόλη σα βροχή πέφτει.
Μες στις αβέβαιες ώρες, προς το πρωί
Τα σοκάκια όλα γυρίζουν ,
Κι όταν τα σώματα, που δε βρήκανε τίποτα τίποτα ,
Χωρίζουν θλιμμένα κι απογοητευμένα κι ακόμη,
όταν οι άνθρωποι, που ο ένας τον άλλο μισούνε,
πρέπει, στο ίδιο κρεββάτι, κ’ οι δυο , να κοιμηθούνε
πάει, τότε η μοναξιά, όπου πάν κ’ οι ποταμοί…
Μετάφραση: Άρης Δικταίος
Πηγή:Ποιήματα Ράινερ Μαρία Ρίλκε, εκδόσεις Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος
Μοναξιά-ΡΑΦΑΕΛ ΑΛΜΠΕΡΤΟ ΑΡΙΕΤΑ
Κυλούσε μια κλωστή νερό
μέσα στην ησυχία του κήπου.
Ήταν μια τέτοια σιωπή
που κ'η πηγή δεν ακουγόταν.
Μέσα στην ησυχία του κήπου
κυλούσε μόνο το νερό.
Και σε μια τέτοια σιωπή
ούτ'η καρδιά μου ακουγόταν!
Μετάφραση: Ρίτα Μπούμη Παπά
Πηγή: Νέα παγκόσμια ποιητική ανθολογία Ρίτας Μπούμη-Νίκου Παππά
Η Μπαλάντα της μοναξιάς (1364 περίπου 1434)-ΚΡΙΣΤΙΝ ΝΤΕ ΠΙΖΑΝ
Μόνη είμαι κι έτσι ας ζω χωρίς άλλον κανένα,
Μόνη μ'έχει ο γλυκός μου φίλος αφημένη,
Μόνη είμαι δίχως συντροφιά κι αφέντη ούδ'ένα,
Μοναχούλα'μαι,πονεμένη,λυπημένη,
Μόνη είμαι,απ'το μαρασμό τυραγνισμένη,
Μόνη είμαι κι από μια χαμένη πιο πολύ,
Δίχως φίλο κανένα που να μου μιλεί.
Μόνη στην πόρτα,σε παράθυρα ανοιγμένα,
Μόνη,κάπου κρυμμένη,απομοναχιασμένη,
Μόνη κι έχω απ'τα δάκρυα στήθη φουσκωμένα,
Μόνη είμαι,ή πονεμένη ή και γαληνεμένη,
Μόνη κι από τη μοναξιά βαριεστημένη,
Μόνη,σε κάμαρα στενή και σιωπηλή
Δίχως φίλο κανένα που να μου μιλεί.
Μόνη παντού στα μέρη τα πιο συχνασμένα,
Μόνη όπου πάω,όπου κάτσω,μόνη και θλιμμένη
Μόνη είμαι,μόνη,όσο της γης πλάσμα κανένα,
Μόνη είμαι,μόνη και σκληρά ταπεινωμένη,
Μόνη κι όλο στο δάκρυ πλέω και πιο πολύ,
Δίχως φίλο κανένα που να μου μιλεί.
Πρίγκηψ,πάντα με την οδύνη είμαι δεμένη,
Μόνη κι απ'το σκοτάδι πιο σκοτεινιασμένη,
Μόνη,μόνη,κ'η κάθε θλίψη μ'απειλεί,
Δίχως φίλο κανένα που να μου μιλεί.
Μετάφραση: Άρης Δικταίος
Πηγή:Νέα παγκόσμια ποιητική ανθολογία Ρίτας Μπούμη-Νίκου Παππά,Διόσκουροι
Μοναχικός- ΑΝΤΖΕΛΑ ΤΖΟΝΣΟΝ
Πώς είναι να είσαι μόνος σου
Να είσαι έξω στον κόσμο μόνος σου
Κανένα που να μοιραστείς τη μέρα σου
Κανείς που να σε φροντίσει όταν αισθάνεσαι άσχημα
Πως είναι να μπαίνεις σ’ ένα άδειο σπίτι
Να μην έχεις κανέναν εκεί ούτε καν ένα σύντροφο
Κανένα να σου πει ‘Σ 'αγαπώ πολύ’
Κανέναν να μοιραστείς τις απόκρυφες σκέψεις σου
Να έχεις ένα κατώφλι όπου τα παιδιά να μην παίζουν
Κανένα που να σου δίνει αγκαλιές και φιλιά καθημερινά
Κανένας που να πει ‘σ’ αγαπώ τόσο’
Κανέναν να μοιραστεί μαζί σου ξεχωριστές διακοπές
Κανέναν να μαγειρεύει ή να κάνει φασαρία δίπλα σου
Κανέναν να σου δίνει προσοχή
Οι φίλοι είναι υπέροχοι όταν βρίσκονται γύρω σου
Να σε σηκώσουν όταν αισθάνεσαι πεσμένος
Οι φίλοι ποτέ δεν γεμίζουν εκείνο το χώρο στην καρδιά σου
Αφήστε τον ανοιχτό για κάποιον ξεχωριστό να γίνει μέρος
Πως είναι να είσαι μόνος σου
Να είσαι έξω στον κόσμο στη ‘ΜΟΝΑΞΙΑ’ σου
Μετάφραση: Γ.Ν. Σχορετσανίτης
Πηγή: https://www.vakxikon.gr
Μόνος-ΑΝΤΡΕ ΣΠΙΡ
Είναι πολλοί που με λυπούνται:
‘‘Νάτος – λένε – που παίρνει το μπαστούνι του
και βγαίνει μόνος.
Μας αποφεύγει. Δείτε τι παράξενα είν’ τα μάτια του,
δεν έχει μήτε ένα βιβλίο μαζί. Τάχα τι κάνει;
Είναι κακός; Επαναστάτης; Μην είν’ άρρωστος;’’
Μόνος, όμορφε δρόμε κάτασπρε,
μες στις πλαγιές σου που είναι όλο χορτάρια και λουλούδια,
πάνω στις πέτρες σου που τόσα ξέρουν και διηγούνται.
Μόνος, δάσος πυκνό με τις γαλάζιες ελατόφλουδες,
με τον αγέρα σου που ξέρει και μιλάει σ’ όλα τα δέντρα
και τα μερμήγκια σου που αργά, σε πένθιμη πομπή,
σέρνουν τα μικρά σώματα των σκαραβαίων.
Μόνος, με σας λιβάδια ποτισμένα από ήλιο,
γεμάτα θόρυβο, φωνές κι όρθια κεφάλια.
Μόνος, μαζί σας, έντομα, γεράκια, πεταλούδες,
βράχια, πηγές, χαράδρες, βάτα, σύγνεφα,
κορφές, ομίχλες, κάμποι, μυρωδιές,
ζέστη και χάος και τάξη κι αταξία,
μόνος, μες στους διαλόγους που τ’ αντίπαλά σας στόματα
δεν παύουν να μιλάνε.
Μόνος, με το μπαστούνι μου και με την κούρασή μου,
μόνος, με τη σιωπή μου, τους κροτάφους που χτυπάνε, με τη ζάλη μου
και τον περήφανο ίδρωτα που πάνω μου κολλάει.
Μετάφραση: Μέμος Γεωργίου
Πηγή: Ανθολογία Κλέωνος Β.Παράσχου
Ωδή στη μοναξιά- ΑΛΕΞΑΝΤΕΡ ΠΟΟΥΠ
Ευτυχής που ποθεί και που γνοιάζεται
λίγα πλέθρα πατρώα να φυλάξει,
το γενέθλιον αγέρι,στο χώμα του,
ν’ανασαίνει,
που με γάλα ή ξερό ψωμί τρέφεται,
που στους φίλους του πάει στολισμένος,
που τα δένδρα το θέρος του δίνουνε
παχύν ίσκιο,
το χειμώνα φωτιά. Ευλογημένος
που μπορεί χωρίς έγνοια να νιώθει
ώρες,μέρες,και χρόνια,ότι φεύγουνε
πάνωθέ του
απαλά,στο κορμί του υγειά αφήνοντας,
στο νου ειρήνη,- τη μέρα γαλήνη
και βαθύ ύπνο τη νύχτα΄ ξεκούραση και μελέτη
πλάι-πλάι πάντα σε τέρψη γλυκύτατη,
κι αγαθότη που πιο πολύ ευφραίνει
με της ζωής τη σπουδήν αξεχώριστη
πάντα αν είναι.
Να ζήσω άγνωστος,απαρατήρητος,
κι άκλαυτος,μοναχός, να πεθάνω,
απ’τον κόσμο μακριά,μα όχι πέτρινος,
θα ποθούσα.
Μετάφραση: Άρης Δικταίος
Πηγή: Ποιητική Ανθολογία "Ταξίδι στην ποίηση",Ναυτίλος,1995
Ψαλμός της μοναξιάς-PIERRE-LOUIS FLOUQUET
Υπομονή,μοναχική ψυχή,ερωτική πληγή.
Αυτό που φωνάζει μέσα σου,
όταν κοιτάζεις τον κήπο τ'ουρανού,
είναι η ανάμνηση της Εδέμ.
Τότε,οι μέρες είχαν το πρόσωπο του Θεού,ο άνθρωπος ήταν ο αδελφός
του λιονταριού και της νεροσυρμής κ'η χαρά του ήταν τέλεια.
Τώρα,γεννιούμαστε γυμνοί,πεθαίνουμε γυμνοί,μέσα στο πλήθος.
Και του κάκου αγωνίζεται καθένας μας για να εμψυχώσει τη μοναξιά του.
Αναντικατάστατος Θεός που το αρπαχτικό νύχι του με πληγώνει΄
Εσύ'σαι αυτό το κατοικημένο τραγούδι που ξεπερνά το μουρμούρισμα
του μάγου.
Γλυκέ Παράδεισε,λαχταρώ να ξαναβρώ την Ειρήνη σου.
Μέσα στην ανάσα του κόσμου η θεία καρδιά χτυπά απαλά στα τέσσερα
σημεία του ουρανού,
από τη σκόνη γεννιέται η νέα Εδέμ,νησί κατοικημένο από φτερούγες.
Όλα είναι ρυθμοί,αρώματα,ύμνοι,
ιδού το Δένδρο που έχει ταυτόχρονα τον βλαστό,και το άνθος,
και τον καρπό.
Ιδού τον Ένα, η δημιουργία του είναι πλήθος.
Ιδού τον Αιώνιο στην Μοναδική και πολυάριθμη Αιωνιότητα.
Ω παρουσία κατοικημένη από τη φωτισμένη ψυχή.
Πηγή:Ανθολογία της Βελγικής ποιήσεως,Οι Γαλλόφωνοι,Άρη Δικταίου,Εκδόσεις Γ.Φέξη,Αθήναι 1969
Είμαι μονάχη (8ος αιώνας π.Χ.)
Δροσερό τ'αγέρι του φθινόπωρου,
καθάριο φεγγάρι,
τα πεθαμένα φύλλα σκορπίζουνε,
ένα κοράκι τινάζει τα φτερά.
Ακριβέ μου,πού να βρίσκεσαι;
Θ'ανταμώσουμε τάχα μια μέρα;
Ω,η ψυχή μου θρηνεί ατέλειωτα.
Είμαι μονάχη.
Μετάφραση: Αμαλία Τσακνιά
Πηγή: Κινέζικη ποίηση,Εκδόσεις Πλέθρον,Αθήνα 1982
Πίνω μονάχος με το φεγγάρι-LI TAΪPO
Από μια κούπα γιομάτη κρασί
έπινα δίχως συντροφιά,μες στα λουλούδια.
Ώσπου ύψωσα την κούπα μου, κι απ'το φεγγάρι γύρεψα
τον ίσκιο μου,για να γενούμε τρεις.
Αλίμονο,το φεγγάρι δεν ήξερε να πίνει
κι ο ίσκιος με κορόιδευε,
κι ωστόσο είχα για καιρό δυο φίλους,
συντροφιά ως το τέλος της Άνοιξης.
Τραγούδησα: Το φεγγάρι σιγοντάρισε.
Χόρεψα: Η σκιά μου τρεμούλιασε στο πλάι.
Όσο θυμάμαι,κάναμε καλή παρέα.
Κι ύστερα μέθυσα,κι έχασε ο ένας τον άλλο.
...Πότε θα λείψει ο φόβος απ'το κέφι μας;
Κοιτώ να φεύγει το μεγάλο ποτάμι των αστεριών.
Μετάφραση: Αμαλία Τσακνιά
Πηγή: Κινέζικη ποίηση,Εκδόσεις Πλέθρον,Αθήνα 1982
Φθινοπωρινή μοναξιά-CHANG-CHI (768-830 μ.Χ)
Του φθινοπώρου η πάχνη σωριάζεται πάνω στη λίμνη μελαγχολικά,
η δροσιά κοκάλωσε τα λυγερά φύλλα της χλόης.
Θα'λεγες πως ένας ζωγράφος άπλωσε προσεχτικά
μια σμαραγδένια σκόνη πάνω στα λεπτά μπουμπούκια.
Χάθηκε πια το γλυκό άρωμα των λουλουδιών,
το παγωμένο αγέρι λυγίζει τα κοτσάνια τους.
Όπου να'ναι,τα χρυσά μαραμένα φύλλα του λωτού
θ'αρχίσουν να πλέουν πάνω στο νερό της λίμνης.
Βαριά η καρδιά μου, η λάμπα μου έσβησε μ'ένα τρεμούλιασμα
θυμίζοντας πως έφτασε του ύπνου η ώρα.
Έρχομαι σε σένα,ποθητή χώρα της σιγής,
δώσε μου λίγη ανάπαυση,ποθώ να ξανανιώσω.
Πόσον καιρό κρατά ο θρήνος μες στη μοναξιά,
πόσον καιρό κράτησε το φθινόπωρο μες στην καρδιά μου.
Ήλιε της αγάπης,δε θα ξαναφέξεις πια,
να στεγνώσεις τρυφερά τα πικρά μου δάκρυα;
Μετάφραση: Αμαλία Τσακνιά
Πηγή: Κινέζικη ποίηση,Εκδόσεις Πλέθρον,Αθήνα 1982
Μοναξιά-ΕΡΝΕΣΤ ΑΛΦΟΡΝΤ (ERNEST ALFORD)
Στέκω μονάχος και παρατηρώ
Τ'άσχημα δάχτυλα του χρόνου
Να ψάχνουν κάτι
Στου ρολογιού την επιφάνεια ένα γύρο
Παράξενα πονάει η καρδιά μου
Από σιωπή
Και μοναξιά
Το ρολόι
Καταπίνει αχόρταγα τις ώρες που περνούν
Και τις χορδές τσιμπάει
Της ύπαρξης που νιώθω
Εντός μου
Είμαι μονάχος.
Πηγή: Σύγχρονη ινδική ποίηση,Βασίλη Γ.Βιτσαξή, Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Μοναξιά- ΡΟΖΑ ΤΣΑΘΕΛ
Σαράντα κυβικά μέτρα μοναξιάς,το δωμάτιο.
Το παλτό στον καλόγερο κρεμασμένο,
το καπέλο πάνω στο τραπέζι,σαν ένα κρανίο,
τα παπούτσια,
το ένα μπροστά απ'τ'άλλο,ξεκινώντας το βήμα.
Κι ένα καρφί μαύρο βαλμένο στο άσπρο.
Μετάφραση: Χριστίνα Κοροντζή
Πηγή: Ισπανόφωνη Ανθολογία Ποίησης,σελίδες
Μονήρης-ΜΠΛΟΚΕ ΜΟΝΤΙΖΑΝΕ
Γίνεται τρομερά μονήρης,
μοναχικός΄
σαν κραυγή,
μοναχική κραυγή΄
κραυγή στο στενό δρόμο του ονείρου,
κραυγή για γαλάζια,τέτοια που κανείς δε μπορεί ν'ακούσει΄
όμως μ'ακούς καθαρό και θορυβώδη:
αντιλαλώντας μεγαλόφωνα,
σα να'ναι για σένα που φωνάζω.
Μιλώ στον εαυτό μου όταν γράφω,
φωνάζω κι ουρλιάζω στον εαυτό μου,
πάλι στον εαυτό μου
ουρλιάζω και φωνάζω:
φωνάζοντας μια προσευχή,
ουρλιάζοντας θορύβους,
ξέροντας πως μ'αυτόν τον τρόπο θα πω
στον κόσμο για τις ακίνητες ζωές΄
ακόμη ίσως
μόνο για να ουρλιάζω και να φωνάζω.
εγώ'μαι που στερούμαι την άμεση επαφή
του μουσικού;
ή,αλήθεια,ο ποιητής
δημιουργεί
(έξω απ'την Αγία Τριάδα με το Θεό,η μηχανή κι αυτός)
αιμομικτικές σιλουέτες
να ουρλιάζουν και να φωνάζουν ή μια την άλλη,
σε μένα να φωνάζουν και να ουρλιάζουν
να ψάχνουν και να ενώνουν΄
έμφυτες παραμορφώσεις της μοναξιάς.
Πηγή: Παγκόσμια ποιητική ανθολογία "Ταξίδι στην ποίηση",Ναυτίλος
Μόνος-ΡΟΜΠΕΡΤ ΦΙΝΤΣ
Κράτα τον πόνο μοναχό σου,
άλλος κανένας δεν τον θέλει΄
καθένας το δικό του πόνο΄
μόνο ο τρελός τον δείχνει.
Μόνος μα μη μοναδικός:
η φυσαλλίδα με άλλη φυσαλλίδα
είναι όμοια καθώς είναι
όμοια η λύπη με άλλη λύπη.
Μόνος,μα φως στο τέρμα υπάρχει,
γιατί ο καιρός θα κατακόψει
τη θλίψη σαν του φίλου ο λόγος
κι η θεραπεία του κορμιού.
Μόνος,στο τέρμα κι απ'αυτό
με την παρηγοριά θα συνδεθείς,
το σταθερό ταξίδι οφείλεται
στης λύπης το έρμα.
Μετάφραση: Κύπρος Χρυσάνθης
Πηγή: Παγκόσμια ποιητική ανθολογία "Ταξίδι στην ποίηση",Ναυτίλος
Μοναξιά-ΣΕΖΑΡ ΒΑΛΙΕΧΟ
Κανείς δεν ήρθε να με ρωτήσει
Κανείς δεν χτύπησε την πόρτα μου.
Κι αν όλα λούζονται στο φως
Η ψυχή μου τρέμει στο σκοτάδι.
Θα βγω στην ξώπορτα να σου φωνάξω,
Διαβάτη, έλα.
Κανείς δε χτύπησε την πόρτα μου
Και νιώθω τρέλα.
Μετάφραση: Ρ.Κ
Πηγή: Παγκόσμια ποιητική ανθολογία "Ταξίδι στην ποίηση",Ναυτίλος
Μόνη-ΣΑΡΑ ΤΙΣΝΤΕΪΛ
Μόνη, σε πείσμα της αγάπης,
σε πείσμα όλων όσων παίρνω και δίνω εγώ—
Σε πείσμα της τρυφερότητάς σου όλης,
κάποιες φορές δεν είμαι ευτυχής να ζω.
Μόνη, λες κι έχω σταθεί
στου εξαντλημένου γκρίζου κόσμου την ψηλότερη κορφή,
για μένα μόνο το στροβιλώδες χιόνι,
και αυτό το αχανές διάστημα που από πάνω μου ξεδιπλώνει·
Με γη κι ουρανό κρυμμένους,
και με του πνεύματός μου την περηφάνια μοναχά,
απ’ την ειρήνη αυτών, να με βαστά,
που έχοντας πεθάνει, μονάχοι τους δεν είναι πια.
Μετάφραση: Γιάννης Αντιόχου
Πηγή: Η Θηριώδης Μούσα,Εκδόσεις Μικρή Άρκτος
[Κι έπειτα είμαι μόνος...]-ΣΑΝΤΡΟ ΠΕΝΑ
Κι έπειτα είμαι μόνος. Απομένει
η γλυκιά συντροφιά των φωτεινών,
γεμάτων αφέλεια ψεμάτων.
Πηγή: Ξένη ποίηση του 20ού αιώνα,Επιλογή από ελληνικές μεταφράσεις,Μαρία Λαϊνά,Ελληνικά Γράμματα,2007
[η μοναξιά μου]-ROLAND BUSSELEN
η μοναξιά μου
που είναι ολότελα άσχετη μ'όσους αγαπώ
η μοναξιά μου
που βαστάει απ'τη ματιά που βαστάει από τη λέξη
δεν έχει σωσία
δε βάζει στοίχημα δεν το παίζει ενάντια στο αδύνατο
δε βάζει τις φωνές
δεν τραβάει μαχαίρι
δεν έχει πυρετό
ούτε βουβό αλφάβητο
δεν έχει πληγή
αντίθετα από ό,τι λένε όλα τα βιβλία
δε μοιάζει
με φωνή κρεμασμένου
η μοναξιά μου
είναι μια σχεδία
που δεν έχει νερό
που δεν είναι σωσίβιο
είναι ένα καλάθι λησμονιές
είναι χειρονομία παραποίηση του ακατανόητου
δεν είναι ράγες δεν είναι δρόμος
είναι ένας ανεμοστρόβιλος
μια πυρά
ένας φάρος
μια σκόνη
Πηγή:Σύγχρονη γαλλική ποίηση του Βελγίου-Σωτήρης Γ.Τσαμπηράς,Εκδόσεις Πρόσπερος,1991
ΕΡΗΜΙΑ
Έρημοι-ΜΙΛΤΟΣ ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ
Έρημοι άνθρωποι μέσα στο κρύο
μιλούν στην Παναγία
ανέκφραστο το δέντρο
δίχως φύλλα
τους κοιτάζει
κοράκια ντύθηκαν κόκκινα
σαν πόρνες
η εκκλησία έσπασε
απ’ την πολλή βροχή
οι άγιοι βρεθήκανε
να τρέχουνε στους δρόμους
Πηγή: Τα στίγματα,1962
Δειλινό της ερημιάς-ΤΑΣΟΣ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ
Δειλινό της ερημιάς
πολιτεία πού με πας,
μες στους δρόμους
αρχαίος λυγμός.
Αγόρι απ’ τον Αρδηττό
κορίτσι απ’ τον ουρανό
αίμα στάζει ο καημός
μενεξέδες ρίχνει στο φως.
Μη ρωτάς τον καιρό
κρατάει το μυστικό
μια μέρα θα στο πω
Δίσκος: Τα λυρικά,1977
Ερημιά-ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΕΜΕΛΗΣ
Έξω από μας πεθαίνουν τα πράγματα…
Απ’ όπου περάσεις νύχτα ακούς σαν ένα ψίθυρο
να βγαίνει από τους δρόμους που δεν πάτησες,
από τα σπίτια που δεν επισκέφθηκες,
απ’ τα παράθυρα που δεν άνοιξες,
απ’ τα ποτάμια που δεν έσκυψες να πιεις νερό,
από τα πλοία που δεν ταξίδεψες…
Έξω από μας πεθαίνουν τα δέντρα που δεν γνωρίσαμε.
Ο άνεμος περνά από δάση αφανισμένα…
Πεθαίνουν τα ζώα από ανωνυμία και τα πουλιά από σιωπή.
Τα σώματα πεθαίνουν σιγά σιγά από εγκατάλειψη,
μαζί με τα παλιά μας φορέματα μες στα σεντούκια…
Πεθαίνουν τα χέρια, που δεν αγγίσαμε, από μοναξιά.
Τα όνειρα, που δεν είδαμε, από στέρηση φωτός…
Έξω από μας αρχίζει η ερημία του θανάτου.
Πηγή:Συνομιλίες, 1953
Ερημικό-ΝΙΚΟΣ-ΑΛΕΞΗΣ ΑΣΛΑΝΟΓΛΟΥ
Απόψε χιόνισε πολύ
στην πολιτεία
Αγάπες και κρύσταλλα
χιμούν για τη νύχτα
Πού να γείρω το κεφάλι
ν'ατενίσω τη σιωπή των δέντρων
ν'αγαπήσω
Πού να γείρω το κεφάλι
Πηγή: Δύσκολος θάνατος,1954
Ερημιά-ΚΩΣΤΑΣ ΓΑΡΙΔΗΣ
Λένε την Ερημιά,ερημιά. Μα εδώ στην Αίγινα
μοιάζει με το μικρό αλογάκι του Θεού.
Κατεβαίνει το βράδυ
μ'ένα μεταξωτό σκοινί,δεμένο από την πούλια
και καβαλάω στη ράχη του και χάνομαι.
Μας παίρνει ο μπάτης κι ο γαρμπής,μας ανεμολυχνίζει,
πίσω μας τρέχουν φιστικιές,πεύκα,συκιές και κλήματα,
τρέχουν ψαρόβαρκες με μπλε ζωνάρια κι εκκλησίες
και δίπλα μας στη θάλασσα,πάνω!,ένα δελφίνι
η Παναγία με το μικρό Χριστό.
Μου γνέφουν κι αποχαιρετώ.
Λένε την Ερημιά,ερημιά. Μα εδώ στην Αίγινα
μοιάζει με το ουράνιο τόξο καλοκαίρι.
Πηγή: Ανθολογία Περάνθη
Έρημη πόλη-ΣΟΦΙΑ ΚΟΛΟΤΟΥΡΟΥ
Έρημη πόλη, δίχως ανθρώπους -
κανένας για να μοιραστείς τη μοναξιά.
Πήγα και γύρισα σε άλλους τόπους,
μα ήταν όλ'απόκοσμα και μακρινά.
Μόν' ο αγέρας, που άγρια σφυρίζει
κι ένα φεγγάρι, που πάντα παίζει κρυφτό.
Μια τιμωρία τώρα μόλις αρχίζει:
είναι γραμμένο να μένω εδώ.
(1984)
Πηγή: http://www.sofiakolotourou.gr
Η ερημιά-ΝΙΚΟΣ ΦΩΚΑΣ
Οι αμυγδαλιές-συνεχόμενοι κήποι-φτασμένες
στην ακρότατη άνθιση-αυτή που κλείνει απ'άνθος
σ'άνθος τα κενά,τα ρήγματα από δέντρο σε δέντρο.
Μα πού'ναι όσοι ήταν πέρυσι τέτοια εποχή σ'αγάπη;
Τόσο λευκό χωρίς εκείνους,τόσο λευκό,
καθώς να τα 'βλεπα όλα από'να κόσμο μαύρο.
Ενώ σταμάτησαν αυτοί να κάνουν έρωτα,
ακόμα και να βλέπονται,
για να μπορέσουν επιτέλους ν'αγαπηθούν.
Πηγή: Ανθολογία Περάνθη
Ερημιά-ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΡΩΑΔΙΤΗΣ
Είναι η ερημιά που κυριαρχεί
στις πολυκατοικίες
στα πλακόστρωτα της επιτυχίας
στα μουρμουρητά στα σοκάκια
στα κεριά και στα λιβάνια
στους δεκάρικους των πολιτικών
στα μοιρολόγια των σκιών
στα μισόλογα των οπτασιών
σ΄ αυτούς που φεύγουν μόνοι
στα μικρά παιδιά στις παιδικές χαρές
είναι η ερημιά σαν μια υστερική σούπα
κουρνιάζει σε σπίτια-τρύπες
κουλουριασμένη αγκαλιάζοντας δήθεν
τον άλλο της εαυτό
μινιατούρα που δεν μεγάλωσε ποτέ
κυνηγώντας πεταλούδες
και χρωματιστά ψάρια σε ενυδρεία
καλλιεργώντας πλαστικά λουλούδια
και χάρτινα όνειρα στις λεωφόρους
των διαδικτυακών αναστάσεων
πλουμισμένα σάβανα νεκρών συντρόφων
η ερημιά ξέχασε τους ποιητές
έτσι που κανείς δεν θέλει να τους συγχωρέσει
για την τόση αποκοτιά τους
να θεωρούν τους εαυτούς τους ειδήμονες
της μιας ή της άλλης μοναξιάς
που καμώνεται για συντροφιά
πλέοντας πέρα από τον ορίζοντα
της σιωπής τους
πέρα από τις φανταστικές ρίμες
των ανύπαρκτων στίχων τους
η ερημιά είναι τα μέρη εκείνα
τα μακρινά
οι απάτητοι τόποι
που όλο λέμε να επισκεφθούμε
αλλά όλο το αναβάλλουμε
φοβούμενοι το ύψος
και τις τιμές των χρηματιστηρίων
παραδινόμενοι με αυταπάρνηση
στα είδωλα της καθημερινότητας
αναζητώντας τους κωδικούς της εξόδου
από τη σύγχρονη σκλαβιά του χρέους
ασθμαίνοντας στις μεγάλες αποστάσεις
κοιτάζοντας τα τρένα να περνούν
αλλά αδυνατώντας να επιβιβασθούμε
γιατί ποτέ δεν αγοράσαμε εισιτήριο.
Πηγή :koskino.me
Κάνει ερημιά απόψε-ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΓΚΙΤΣΗ
Από έξω με βγάζεις
Και κάνει ερημιά απόψε!
Και σαν κλείνεις τα βλέφαρά σου
νυχτώνει το βλέμμα,
νηστεύει η επαφή,
κι εγώ
πώς να σ'το πω!
Παύω να υπάρχω,
μέχρις ότου να τα
ξημερώσεις.
Πηγή: Κορίτσι των σκοτεινών δασών, Μπαρμπουνάκης, 2010
Ερημία-ΑΡΕΤΗ ΓΟΥΡΓΙΩΤΟΥ
Η ερημία του θέρους κατακεραυνώνει
τις μοναχικές Ψυχές.
Κρεμασμένες στα κιγκλιδώματα των μπαλκονιών
απλώνουν το βλέμμα στο βάθος του δρόμου,
μήπως κι απαντήσουν ανθρώπινη παρουσία.
Λιγοστά αστέρια για συντρόφευμα
και κείνο το φεγγάρι το μισό να πλανιέται έρημο!
Είναι κι αυτές οι πέτρες του λιθόστρωτου!
Αναδύουν μια θέρμη
που σου θυμίζει φυγής αποτύπωμα.
Κι όμως! Όλα αλλιώτικα θα ήταν
με μιαν Αγάπη να σου κρατά το χέρι...
Πηγή:Έσω Ιριδισμοί,Εκδόσεις Βεργίνα,2019
Ερημιά-ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΣΑΚΑΛΗΣ
Είχες φυτέψει τριανταφυλλιές
στην αυλή σου,μάνα
τις πότιζες,τις κλάδευες
τις καμάρωνες
μαζί σου κι εγώ
μύριζαν τόσο ωραία
τα τριαντάφυλλά τους
κανένα σαν και σένα
έφυγες εσύ νωρίς
έμειναν οι τριανταφυλλιές
πίσω,να μου θυμίζουν το χθες
σταμάτησα κι εγώ
να τις κλαδεύω,να τις ποτίζω
ερήμωσε η αυλή
ερήμωσε η ψυχή
απ'το γλυκό το λόγο
απ'τη ζωή και την αγάπη.
Πηγή: Κραυγές στην έρημο,Ενδυμίων,2020
Ερημιά-ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΟΠΟΥΛΟΥ
Τόση ερημιά κι η θάλασσα...
Αγριεύει.
Με παφλασμούς ατέλειωτους
να ακουστεί ζητά.
Είν'η έκφρασή της.
Ζυγώνει κάποτε.
Την αμμουδιά αγγίζει.
Μα απομακρύνεται...
Χάνεται σαν νυχτώνει.
Σε μαύρο χρώμα κρύφτηκε.
Στο ουράνιο ενταγμένη.
Θεράπων άπειρων ψυχών,
σωμάτων βυθισμένων.
Κανείς δεν αφιέρωσε
χρόνο στο άκουσμά της...
Άραγε πια η συμπόνια
στη μοναξιά εκλείπει;
Πηγή:Ανάσες χάριτος,Οσελότος,2021
[Το νησί είναι έρημο...- JOSE GERS]
Το νησί είναι έρημο...Ένα πουλί μόνο
μες σε σιωπή κωπηλατεί αγωνιώδη
κυμάτων θηλυκών που τον μεγάλο
Κατακλυσμό σ'όλη την γην απλώνουν.
Στην ακτή αυτή,στην εσχατιά του κόσμου,
στην εσχατιά της ζωής και του πελάγους,
μάρτυρες μιας ηπείρου που επιπλέει
στην επιφάνεια επάνω των αβύσσων
το αυτί τεντώνει: γι'άκουσε,για γροίκα
τον βαθύ,σκοτεινό,πανάρχαιο θρήνο
των κοραλιών και των οστρακοδέρμων,
που'ναι αρχαιότερα απ'όλους τους ανθρώπους.
Πηγή:Ανθολογία της Βελγικής ποιήσεως,Οι Γαλλόφωνοι,Άρη Δικταίου,Εκδόσεις Γ.Φέξη,Αθήναι 1969
Χίλια χρόνια ερημιάς-ΤΣΑΡΛΣ ΣΙΜΙΚ
Προς το βράδυ
όταν σταματήσει να χιονίζει
τα σπίτια μας σηκώνονται
ψηλά στον ουρανό
σ'αυτό το άηχο διάστημα
που τίποτα δε φτάνει
ούτε το γάβγισμα σκυλιού
ούτε πουλιού φωνίτσα.
Σαν τους παλιούς θαλασσινούς:
τα σώματά μας ο Ωκεανός
και η σιωπή καΐκι
για μας που έδωσε ο Θεός
για το μακρύ και άγνωστο ταξίδι.
Μετάφραση: Τάσος Δενέγρης
Πηγή: Ξένη ποίηση του 20ού αιώνα,Επιλογή από ελληνικές μεταφράσεις,Μαρία Λαϊνά,Ελληνικά Γράμματα,2007
Έρευνα-Επιμέλεια αφιερώματος: Αγγελική Καραπάνου
Η αναδημοσίευση του περιεχομένου του παρόντος διαδικτυακού ιστότοπου ΕΝΝΕΠΕ ΜΟΥΣΑ επιτρέπεται ΜΟΝΟ με την παράθεση πηγής και ενεργού συνδέσμου (link).
