Σήμερα στη στήλη "Να σε γνωρίσω καλύτερα" έχω προσκαλέσει τον Τάσο Πετρίτση. Ο καλεσμένος μου είναι πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης κι ηθοποιός. Μέσα στο 2022 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Βακχικόν η συλλογή διηγημάτων του "Οδός Απωλείας 10". Για την πρώτη εκδοτική απόπειρα και το πολύπλευρο ταξίδι του στον χώρο του λόγου και της τέχνης μού μίλησε ο Τάσος Πετρίτσης. Ας τον παρακολουθήσουμε!
Συνέντευξη: Αγγελική Καραπάνου
- Κύριε Πετρίτση, σας καλωσορίζω στο ΕΝΝΕΠΕ ΜΟΥΣΑ. Αν ανατρέχατε στο παρελθόν, πότε μπήκε η συγγραφή στη ζωή σας;
Ευχαριστώ για τη φιλοξενία. Με το γράψιμο παλεύω από παιδί. Ηλικία, νομίζω, ενδιαφέρουσα για το ξεκίνημα κάποιου, αφού και στη συγγραφή, όπως και σε όλα τα άλλα στη ζωή, υπάρχει ένα σημείο ενηλικίωσης. Όσο ωριμάζεις απαλλάσσεσαι από περιττές στρώσεις και μένει αυτό που είναι να μείνει.
- Θυμάστε ποια θέματα σάς απασχολούσαν στα πρώτα σας κείμενα;
Καμιά φορά νιώθω ότι οι πρώτες απόπειρες είναι σαν να πουλάς μεταχειρισμένα. Είχα πολλές επιδράσεις, αλλά σήμερα πιστεύω ότι δεν ήμουν έτοιμος να τις αξιοποιήσω με τρόπο αληθινά ουσιαστικό. Το να διαβάζεις Πίντερ και Μπέκετ στην εφηβεία σου είναι σίγουρα μαγεία. Πόσα χαρτιά, όμως, πρέπει να τσαλακώσεις για να πεις ότι έγραψες έστω και λίγο σαν αυτούς, πηγαία, μοναδικά και το κυριότερο, ανεπιτήδευτα; Με αγγίζει πολύ ένα σημείο από την «Κόκκινη Αλεπού» του Παπαγιώργη, όπου μιλάει για το πόσο καίριο ρόλο παίζει στον ολοκληρωμένο άνθρωπο και δημιουργό η σύγκρουση με τον προηγούμενο εαυτό του. Αυτός ο φοβερός στοχαστής, μάλιστα, δεν διστάζει να κάνει τη σκληρή αυτοκριτική του και να πει πως μας μιλάει και ο ίδιος από τη θέση κάποιου που πέρασε πολλά χρόνια της ζωής του «μέσα στα ξένα ρούχα, σαν κακός, κάκιστος ηθοποιός.» Είχα πολλούς ειλικρινείς προβληματισμούς στα πρώτα αυτά κείμενα, αλλά πρότρεχα: φιλοδοξούσα να θίξω ζητήματα φιλοσοφικά, κοινωνικά, υπαρξιακά, χωρίς να έχω περπατήσει στην κοινωνία όσο χρειαζόταν για να τα νιώσω στο πετσί μου. Και λογικό, αφού η ζωή ήταν κατά βάση σπίτι-σχολείο – και ό,τι άλλο βολευόταν ανάμεσα. Σήμερα προσπαθώ πρωτίστως να ζω τα πράγματα. Και αποκεί να ανθίζει η φαντασία.
- Ποια είναι τα αγαπημένα αναγνώσματα των παιδικών σας χρόνων;
Από τον Μικρό Νικόλα μέχρι τον Μπόρχες. Έτρεφα, όμως, από τότε τεράστια αδυναμία και στον Ε.Χ. Γονατά.
- Τι σας αρέσει να διαβάζετε τώρα;
Είμαι λάτρης του κειμένου. Τόσο απλά. Αγαπάω τα διηγήματα για τη συντομία και την αιχμηρότητά τους, θαυμάζω τους πλατείς ορίζοντες του μυθιστορήματος και θα ήθελα πολύ να υπάρχουν περισσότερα χρονογραφήματα.
- Τα περισσότερα κείμενά σας είναι βιωματικά, κοινωνικής παρατήρησης , φανταστικής ενατένισης ή κάτι άλλο;
Το πρώτο κύτταρο για εμένα είναι πάντα η φαντασία. Δεν ξέρω αν νοείται λογοτεχνία χωρίς η φαντασία να έχει τον πρώτο λόγο. Η ίδια η γραφή είναι ένας παραμορφωτικός καθρέφτης που αλλάζει τη φύση των όσων περιλαμβάνει. Ακόμα και τα περίφημα non-fiction μυθιστορήματα νιώθω ότι έχουν στιγμές όπου θέλουν να εγκαταλείψουν την πραγματικότητα και να πετάξουν προς άλλα μονοπάτια.
- Έχετε εκδώσει μια συλλογή διηγημάτων ,αλλά γράφετε και θεατρικά έργα. Είναι κανένα από τα δυο είδη πιο κοντά στην ιδιοσυγκρασία σας;
Δεν θέλω να τα ξεχωρίσω. Νομίζω πως το καλό θέατρο είναι αυτό που κλέβει από την ποιητικότητα της λογοτεχνίας και η καλή πεζογραφία αυτή που δανείζεται από την αμεσότητα του θεατρικού διαλόγου. Νιώθω εξίσου κοντά και στα δύο.
- Το 2020 το θεατρικό σας έργο « Δεύτερη γραφή » βραβεύτηκε στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Συγγραφής Θεατρικού Έργου της Ένωσης Σεναριογράφων Ελλάδος . Τι σημαίνει για σας αυτή η διάκριση;
Θα ήθελα να καταφέρουμε να σημαίνουν οι διακρίσεις λιγότερα για εμάς από όσα είθισται να σημαίνουν μέχρι σήμερα. Και βέβαια με ικανοποίησε το γεγονός ότι κάποιοι άνθρωποι με χιλιόμετρα σε έναν χώρο έκριναν το έργο μου άξιο βραβείου. Μου χάρισε μια σημαντική επιβεβαίωση και αν μη τι άλλο, μια χρήσιμη αναφορά για το καλλιτεχνικό βιογραφικό μου. Η αγορά της τέχνης είναι έτσι φτιαγμένη που όλοι μας αναζητούμε τη διάκριση και κυνηγάμε ανάλογες ευκαιρίες. Ωστόσο, νομίζω ότι θα κερδίζαμε πολλά αν θυμόμασταν πού και πού ότι η έκφραση και η δημιουργική απόλαυση προηγούνται της ικανοποίησης του «μπράβο».
- Ασχολείσθε ενεργά και με την υποκριτική. Έχετε ονειρευτεί να ερμηνεύσετε δικά σας κείμενα;
Αυτή η συνομιλία, από πολλές απόψεις, μας βρίσκει σε ιδιαίτερη στιγμή. Πριν από όλα, δεν μπορώ να μην αναφερθώ στο ότι τώρα που μιλάμε, το πρώτο κρατικό θέατρο της χώρας τελεί υπό κατάληψη, τόσο στη δραματική σχολή του όσο και στο ιστορικό κτήριο Τσίλλερ. Η τέχνη περνάει δύσκολους καιρούς σε ένα κράτος που την περιφρονεί και τη θεωρεί τελευταίο τροχό της αμάξης. Αρνούμαστε να συναινέσουμε στην απαξίωση των σπουδών μας και είναι το πρώτο που οφείλω να περιλάβω στην απάντησή μου. Ο δεύτερος λόγος που θεωρώ ιδιαίτερη την παρούσα στιγμή είναι προσωπικός και αφορά ακόμη αμεσότερα την ερώτησή σας. Φέτος στρέφομαι για πρώτη φορά στη θεατρική σκηνοθεσία, με το καινούργιο μου έργο «Δεν Ακούς τον Ρυθμό», το οποίο θα παρουσιάσουμε με τη νεοσύστατη ομάδα actraw στο θέατρο Αλκμήνη τον προσεχή Απρίλιο. Σκηνοθετώντας για πρώτη φορά, επέλεξα συνειδητά να απέχω από το μέρος της υποκριτικής, το οποίο αναλαμβάνουν επτά χαρισματικοί ηθοποιοί, πολύτιμες φίλες και φίλοι, εκλεκτές συνεργάτιδες και συνεργάτες. Πρόκειται για ένα εγχείρημα συλλογικό, που με κάνει πολύ περήφανο. Περίπου δύο καλοκαίρια πριν, ξεκινήσαμε να ψάχνουμε αβέβαια αλλά τολμηρά τον βηματισμό μας και σήμερα βρισκόμαστε στον ευτυχή προθάλαμο της πρώτης μας παράστασης.
- Μέσα στο 2022 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Βακχικόν η συλλογή διηγημάτων σας «Οδός Απωλείας 10». Ποια περίοδο γράφτηκε αυτή η σοδειά ιστοριών;
Μιλάμε για σχεδόν έναν χρόνο πίσω. Ήμουν 23 χρονών. Το αμέσως προηγούμενο καλοκαίρι, οι εκδόσεις Πατάκη μού είχαν δώσει την ευκαιρία να ασκήσω για πρώτη φορά επαγγελματικά την ιδιότητα του μεταφραστή και έγραφα ήδη πεζογραφία με στόχο σύντομα να εκτεθώ. Οι ιστορίες γράφτηκαν σε βάθος χρόνου και σύντομα προέκυψε η ιδέα της συλλογής.
- Μιλήστε μας γι’ αυτή τη δουλειά.
Πρόκειται για το πρώτο βιβλίο που εκδίδω. Είναι μια συλλογή δώδεκα σύντομων ιστοριών με προσανατολισμό το να συγκεράσουν την εμπειρία του αληθινού με μονοπάτια πιο σουρεαλιστικά – και όσον αφορά τον τρόπο γραφής, αλλά και την ίδια την έκβαση των ιστοριών.
- Θα μας χαρίσετε ένα απόσπασμα από κάποιο διήγημά σας;
«Ωσότου ένα πρωί ξύπνησε απότομα. Τα μάτια του άνοιξαν αιφνιδιασμένα από κρότους εκκωφαντικούς, σαν απ’ το βάθος του πατώματος, σαν το περίγραμμα όλο του σπιτιού του, από άκρη σ’ άκρη να ξεριζωνόταν από τα θεμέλια του, να ξεκολλούσε από τη γη και στη συνέχεια να κρεμόταν μετέωρο, τραμπαλιζόμενο, τα έπιπλα να φεύγουν απ’ τις θέσεις τους, να πλέουν μες στον χώρο έρμαια της βαρύτητας, το ίδιο μέσα του κι αυτός, να μην μπορεί να ελέγξει προς τα πού τον σέρνει το κρεβάτι του, να πέφτει προς τη μια γωνία, προς την άλλη˙ απ’ τα παράθυρα δεν μπαίνει πια το φως του ήλιου, αλλά ένα σκότος αποπνικτικό.»
- Στο πρώτο σας βιβλίο θίγετε ένα διαχρονικό υπαρξιακό ζήτημα. Κατά τη γνώμη σας στην οδό Απωλείας μένουν λίγοι, πολλοί ή όλοι οι άνθρωποι;
Όλοι ανεξαιρέτως, μάλλον. Ακριβώς επειδή η Απώλεια δεν έχει μία και μοναδική έννοια. Η ίδια η φιλοσοφία του βιβλίου τοποθετεί αυτή τη λέξη όχι μονοσήμαντα, αλλά πολύ συχνά αφήνοντας στη διακριτική ευχέρεια του αναγνώστη να ερμηνεύσει το πού εντοπίζεται η θέση της σε κάθε ιστορία. Η ερώτησή σας μου φέρνει ξανά στο μυαλό μια πρόσφατη σκέψη που μοιραστήκαμε στις πρόβες μας και παίζει καίριο ρόλο στο κείμενό με το οποίο καταπιανόμαστε: ότι ο άνθρωπος δεν είναι ποτέ ένα πράγμα. Μόνο καλός. Μόνο κακός. Μόνο θύτης. Κοινοτοπία, θα μου πεις; Δεν ξέρω, αλλά νομίζω ότι κάθε μέρα το ανακαλύπτει κανείς ξανά. Για εμένα η διαπίστωση αυτή συγγενεύει με αυτό που αναφέρεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, όπου γίνεται λόγος για τον δρόμο της Απώλειας: «Είναι μεγάλος, να χωρέσει κάθε άνθρωπο.» Είμαστε όλοι εν δυνάμει τα πάντα. Σε όσα διαφέρουμε, σε άλλα τόσα συναντιόμαστε.
- Τι είδους συναισθήματα γεννιούνταν μέσα σας όταν γράφατε αυτά τα διηγήματα και τι όταν ολοκληρώσατε το έργο σας;
Η γραφή φέρνει πάντα πληρότητα. Αλλά και αγωνία, αμφιβολία, αδρεναλίνη. Όταν ευχαριστιέσαι αυτό που γεννιέται, το συναίσθημα είναι ένα και πληθωρικό. Την ολοκλήρωση, πάλι, δεν την αντιλαμβάνομαι πάντα λυτρωτικά, γιατί όλο αυτό δεν έχει για εμένα ένα σαφές σημείο τελείωσης: ολοκληρώνεται μία πρώτη εκδοχή. Αργότερα ίσως αμφισβητείται, αναθεωρείται, αλλάζει, κόβεται. Την ολοκλήρωση την εισπράττω περισσότερο τώρα, από τον απόηχο της έκδοσης και της επαφής του βιβλίου με τον κόσμο.
- Αυτή την εποχή σε τι φάση σας πετυχαίνω δημιουργικά; Έχετε αρχίσει να γράφετε κάτι άλλο;
Νομίζω ότι στο πρώτο σκέλος της ερώτησης έχω απαντήσει με το παραπάνω. Όσο για το δεύτερο, συνεχίζω πάντα να γράφω. Υπάρχουν κείμενα εν εξελίξει, ιδέες, αλλά και οι πάντα χρήσιμες παύσεις.
- Σας ευχαριστώ για τη συνομιλία μας αυτή. Σας εύχομαι τα καλύτερα!
Και εγώ σας ευχαριστώ και αντεύχομαι!
* Τη φωτογραφία του Τάσου Πετρίτση τράβηξε ο Λεωνίδας Παπαδόδημας.
Βρείτε το βιβλίο του Τάσου Πετρίτση "Οδός Απωλείας 10" στον παρακάτω σύνδεσμο:
https://ekdoseis.vakxikon.gr
