Σήμερα έχω τη χαρά να φιλοξενώ στο ΕΝΝΕΠΕ ΜΟΥΣΑ την ποιήτρια Χρύσα Κοντογεωργοπούλου. Το 2021 τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών με το Βραβείο "Αικατερίνης Σταθοπούλου". Φέτος κυκλοφόρησε την ποιητική της συλλογή "Αγρώστις",που έχει ήδη λάβει πολύ θετικές κριτικές. Τα όσα μου είπε ήταν άκρως ενδιαφέροντα κι αισθάνθηκα πως τη γνώρισα καλύτερα!
Συνέντευξη: Αγγελική Καραπάνου
- Χρύσα μου,καλώς όρισες για μια ακόμη φορά στο ΕΝΝΕΠΕ ΜΟΥΣΑ. Για αρχή θα σε ρωτήσω πότε άρχισες να γράφεις ποίηση.
Καλώς σε βρήκα Αγγελική μου! Αν σου πω ότι το πρώτο μου ποίημα το έγραψα λίγο μετά που έμαθα να διαβάζω; Κοντά στα επτά…Το τοπίο, ήταν ο τίτλος: εκεί, κοντά στο μικρό το βουνό/που κελαρύζει γαλάζιο ποτάμι/είναι τοπίο …..δε θυμάμαι μετά, πάντως ήταν κάτι για «τοπίο που συγκινεί την ιδιόρρυθμη καρδιά μου», δεν το κράτησα, ευτυχώς για την Ποίηση, χα χα…και γενικά δεν κρατούσαμε, δε φυλάγαμε πράγματα στην οικογένεια… δεν ήμασταν καθόλου των αναμνήσεων…
- Όλοι έχουμε διαβάσει πολλά πράγματα. Υπήρξαν όμως λογοτέχνες που θεωρείς πως αποτέλεσαν για σένα πρότυπα;
Σαφώς! Ο Νίκος Καζαντζάκης, οι Ρώσοι κλασικοί, ο Βίκτωρ Ουγκό, ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Γιώργος Σεφέρης, ο Γιάννης Ρίτσος και πολλοί άλλοι…
-Τι είδους βιβλία σ’ αρέσει να διαβάζεις;
Φυσικά ποίηση, αλλά ο,τιδήποτε είναι καλογραμμένο με αγγίζει…πρόσφατα με άγγιξαν πολύ τα διηγήματα του Αντώνη Ευθυμίου, με τον γενικό τίτλο "Ψυχηλασίες"…τι όμορφο, πόση ευαισθησία από έναν πολύ νέον άνθρωπο..δεν είναι μόνον η Ποίηση αλλά ναι, η Ποίηση είναι παντού, χα χα…
- Γράφεις συχνά ή μόνο μετά από ισχυρά συγκινησιακά ερεθίσματα;
Γράφω οποτεδήποτε και με ο,τιδήποτε…το καθετί μπορεί να μου γίνει ερέθισμα. Ήμουν σ’ ένα ποτάμι, καθόμουν με μια φίλη σ’ ένα πέτρινο παγκάκι, σ’ ένα υπέροχο τοπίο με ποτάμι και πηγές στη Βοιωτία, εκείνη στραμμένη στον ποταμό που «έκλεινε» το τοπίο, εγώ στραμμένη στον ανοιχτό ορίζοντα με τα σταροχώραφα –πράσινα ακόμα τα βλαστάρια, άνοιξη γαρ- κι έγραψα το «Περίκλειστη» ή Η αγοραφοβία του Τοπίου… τώρα που το σκέφτομαι, πάλι για ένα τοπίο γράφω, τόσα χρόνια μετά την ηλικία των επτά, που ήταν το πρώτο μου ποίημα για τοπίο… ίδιο το ερέθισμα… εντυπωσιακό, αλλά βέβαια πιο περιγραφικό τότε, πιο συμβολικό τώρα…αν κι αυτό το «στην ιδιόρρυθμη καρδιά μου», κάτι «μου κάνει»…
-Όταν δημιουργείς ποιήματα, έχεις καθόλου στο μυαλό σου τον δυνητικό αναγνώστη σου;
Φυσικά μ’ αρέσει όταν νιώθω ότι θα «μιλήσει» στους ανθρώπους… όλους τους ανθρώπους μπορώ να τους θεωρήσω - και μ’ αρέσει να είναι- δυνητικοί αναγνώστες. Δεν ξεχωρίζω, ωστόσο γνωρίζω ότι σε κάποιους είναι σχεδόν αδύνατο να «πει» κάτι, αφού ούτε θα το αγγίξουν… έχω κάποιους γνωστούς που εξ ορισμού απορρίπτουν τη σύγχρονη ποίηση-και μιλώ για μορφωμένους ανθρώπους-, την οποία και θεωρούν «ακαταλαβίστικη», «δήθεν» κ.λ.π. Ενδεχομένως κάπου δεν έχουν και άδικο, πολλές φορές η προσπάθεια εντυπωσιασμού ή απόδοσης αυτού του «προφητικού» και φιλοσοφικού που έχει η Υψηλή αυτή Τέχνη, οδηγεί σε μη κατανοήσιμα… και προσοχή: άλλο το «ακατάληπτο», που είναι και χαρακτηριστικό του Θείου, και άλλο το …ακαταλαβίστικο, καταλαβαίνεις…. Χαίρομαι πολύ που μία από τις πιο έγκριτες κριτικούς, η κ. Διώνη Δημητριάδου έκανε μία υπέροχη και συγκινητική κριτική στο Αγρώστις σχετικά με την απλότητα στον Λόγο. ּ παραθέτω μικρά αποσπάσματα από την κριτική της: Μήπως, τελικά, τα πράγματα είναι απλά στην ποίηση; Αρκεί, φυσικά, να διαπνέεται ο λόγος από την ενδόμυχη επιθυμία να προσφέρει δρόμο ανοιχτό στον αποδέκτη, χωρίς οίηση και σκόπιμες τεχνικές κατασκευές που αλλοιώνουν την ποιητική αξία. Με ειλικρίνεια, με την υπαινικτική, όσο και αναγκαία, σκληρότητα που συνταιριάζει σε όποιον καταδύεται στα σκοτεινά της ποίησης και δεν αρέσκεται σε ωραιοποιήσεις και εξωραϊσμούς… Στην περίπτωση της Κοντογεωργοπούλου, η ευθύτητα και η αγνότητα των προθέσεων δημιουργεί το άριστο αποτέλεσμα, συνιστώντας, με ενότητα λόγου, ποικίλες διακειμενικές αναφορές, εύστοχες αλληγορίες, όπως η έξοχη πεζόμορφη «Ο Ποιητής ο Θεριστής κι ο Θέρος» και λεκτικό πλούτο, μια από τις πληρέστερες ποιητικές συνθέσεις που έχουμε διαβάσει.
- Υπάρχουν θέματα που σε ταλανίζουν ξανά και ξανά;
Εννοείται! Είναι δυνατόν να μη…; Η αδικία, η ζήλεια, ο φθόνος, η αγένεια και η έλλειψη ενσυναίσθησης, η ιδιώτευση επίσης, με την έννοια του να μην υπάρχει κοινή συνείδηση, έννοια για τον άλλον, η έννοια του «μαζί» του Μακρυγιάννη…Εκεί που μένω ως στήλη άλατος, είναι ό,τι αφορά θέματα βασανισμού παιδιών, ζώων και ανήμπορων, αδύναμων….εκεί άλλωστε φαίνεται και το μέτρο του πολιτισμού του καθενός μας. Αλλά αυτό με τα παιδιά και τα σκυλιά, τα ζώα, με προσπερνάει… χάνω τη δύναμη της συγχώρεσης που θέλω να έχω ως άνθρωπος…
- Υπάρχουν από την άλλη θέματα που δε θα ήθελες ν’ αγγίξεις ποτέ με την πένα σου;
Αυτά τα τελευταία που είπα πριν με τον βασανισμό και την εκμετάλλευση των αθώων…. μπορεί όμως να τα αγγίζω και με έναν λανθάνοντα τρόπο…. υποδηλώνοντας, υπονοώντας…. άλλωστε αυτό είναι και η Ποίηση… δε φωνάζει…
- Τι νομίζεις πως εξελίσσει έναν λογοτέχνη με την πάροδο του χρόνου;
Η ίδια η ζωή, τα βιώματα-λύπες και χαρές-, οι ανθρώπινες σχέσεις με τα τεράστια προβλήματά τους, τα αναγνώσματα και η ωρίμαση-φυσική συνέπεια των προηγουμένων.
- Πιστεύεις στα μαθήματα δημιουργικής γραφής; Έχεις κάνει ποτέ;
Όχι, δεν έχω κάνει… κοίταξε, πιστεύω ότι όταν έχεις κάτι μέσα σου, μπορείς να το εξελίξεις και μόνος σου, αυτή την τάση την καλλιτεχνική, την ευαισθησία αυτή, που με τη φαντασία πραγματικά μπορεί να δώσει εξαίρετα αποτελέσματα. Ωστόσο, είναι χρήσιμο και όμορφο να τα ακούς αυτά από έναν λογοτέχνη-ακόμα όταν κι εσύ είσαι λογοτέχνης-, πώς τα χειρίζεται τα θέματα αυτά, ή, κι όταν δεν είσαι-ακόμα- λογοτέχνης και επιθυμείς να γίνεις, ίσως όντως σε βοηθήσουν πολύ… άρα, για ό,τι είναι καλό, δεν είμαι κατά….
- Τη χρονιά που μας πέρασε βραβεύτηκες από την Ακαδημία Αθηνών. Πες μας δυο λόγια γι’ αυτή σου την εμπειρία. Τι γεύση σου άφησε;
Από τις ομορφότερες στιγμές της ζωής μου, αν όχι η ωραιότερη… πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς άλλωστε; Δικαίωση σ’ έναν κόσμο που δεν επικρατεί πάντα το δίκαιο, με ένα από τα ανώτερα βραβεία στη χώρα… μου έδειξε ότι κάτι που αξίζει δε χάνεται, όσο κι αν δεν το θέλουν «παρέες και «συστήματα», κάστες, πώς να το πω, ήταν λοιπόν δώρο Θεού… είτε το θέλουμε είτε όχι, ένα τέτοιο βραβείο σε ξεχωρίζει από το σύνολο, την πληθώρα εκδόσεων που, δυστυχώς, πολλές φορές είναι κάτω του μετρίου… χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ένα σπουδαίο έργο μπορεί και να μην έχει βραβευθεί… απλώς, είναι τόσο όμορφο, όταν το βραβείο απαντά στην αξία του έργου…. νομίζω κάλυψα πλήρως το ερώτημα, χα χα…
- Κι ερχόμαστε στην έκδοση της νέας σου ποιητικής συλλογής. Μίλησέ μας για το έργο σου «Ἀγρῶστις».
Είναι ένα έργο που οραματίστηκα αμέσως μετά το «Λύπη ένα Φτερό»… αμέσως μετά την έκδοσή του εννοώ… είναι μια ενιαία σύνθεση-που δεν αφαιρεί ωστόσο την αυτοτέλεια του κάθε ποιήματος ή της κάθε υποσυλλογής… «μιλά με στάχυα» για στάχυα και αγρούς, τον θερισμό, το αλώνισμα, χωρίς να έχει σχέση με εγχειρίδιο αγροτικών εργασιών, χα χα… σοβαρά τώρα, όλα αυτά είναι σύμβολα: τα ευγενέστερα του ανθρώπινου μόχθου, εξυψώνονται σε αρχέτυπα που παραλληλίζονται με το ανθρώπινο δράμα… φυσικά, ο καθένας μπορεί να δει μέσα από τα φύλλα της συλλογής-και μ’ αρέσει που τα λέω φύλλα, διπλή σελίδα δηλαδή-, ό,τι εκείνος θέλει.
- Έχεις κάποιο όνειρο στο ταξίδι σου στη δημιουργική γραφή που θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας;
Να συνεχίσω να είμαι γεμάτη έμπνευση, ανοιχτή σε ερεθίσματα της Φύσης, της Τέχνης, της Ζωής… να συνεχίσω να ζω την Ποίηση, όπως είπε και ο άγγλος ποιητής Ρόμπερτ Μπρουκ, το να ζεις την Ποίηση είναι ανώτερο από το να την αγαπάς, να τη διαβάζεις ή να γράφεις Ποίηση… είχε πολύ δίκιο, νομίζω…
Βρείτε την ποιητική συλλογή της Χρύσας Κοντογεωργοπούλου Ἀγρῶστις στον παρακάτω σύνδεσμο:
https://24grammata.com
