Σήμερα στη στήλη "Να σε γνωρίσω καλύτερα" φιλοξενώ τη συγγραφέα-εκπαιδευτικό Ελένη Χ. Γκόρα. Η καλεσμένη μου είναι Φιλόλογος και Διδάκτορας Δημιουργικής Γραφής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Έχει εκδώσει βιβλία για την ορθογραφία και τη δημιουργική γραφή για μαθητές δημοτικού. Μέσα στο 2022 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις 24 γράμματα η νουάρ νουβέλα της "Το βλέμμα του λύγκα". Για το βιβλίο της, τις διαδρομές της στη συγγραφική τέχνη κι άλλα πολλά συζητήσαμε με την Ελένη Χ. Γκόρα. Για να την ακούσουμε!
Κυρία Γκόρα, σας καλωσορίζω στο ΕΝΝΕΠΕ ΜΟΥΣΑ. Το πρώτο πράγμα που θα ήθελα να μάθω για σας είναι πότε μπήκε στη ζωή σας η λογοτεχνική γραφή.
Σας ευχαριστώ πολύ, κυρία Καραπάνου για τη φιλοξενία και τον χρόνο σας. Ξεκίνησα να γράφω όταν ήμουν ακόμα μαθήτρια στο Δημοτικό. Είχα διαβάσει «Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ» και είχα επηρεαστεί πολύ από τον τρόπο γραφής αυτού του βιβλίου. Για ένα παιδί είναι πολύ πιο απλό να ξεκινήσει να γράφει κρατώντας ένα ημερολόγιο.
- Υπάρχουν λογοτέχνες που αισθάνεστε πως σας καθόρισαν;
Αν είμαστε όσα έχουμε διαβάσει, όσα έχουμε ζήσει κι όσα σκεφτόμαστε, τότε δεν μας καθορίζει ένας λογοτέχνης, αλλά το σύνολο της λογοτεχνίας που έχουμε μελετήσει και ούτω καθεξής.
- Τι σας αρέσει να διαβάζετε σ’ αυτή τη φάση της ζωή σας;
Εκτιμώ πολύ τους ανθρώπους που με εντοπίζουν μέσω διαδικτύου και μου ταχυδρομούν τα βιβλία τους. Νιώθω ότι βρισκόμαστε στο ίδιο σκαλί και ότι υπάρχει μια αλληλεγγύη ανάμεσά μας. Κάτι τέτοιες στιγμές φέρνω στον νου μου τους στίχους του Καβάφη στο ποίημά του Το πρώτο σκαλί: «[…] Τώρα δυο χρόνια πέρασαν που γράφω/ κ’ ένα ειδύλλιο έκαμα μονάχα […]».
- Τι εξελίσσει έναν συγγραφέα στην πάροδο του χρόνου;
Τα λάθη του και οι αδυναμίες του. Θέλει μεγάλο θάρρος να αναγνωρίσει κανείς τι δουλεύει μέσα σε ένα κείμενο και τι όχι.
- Τι πιστεύετε πως δίνει η συγγραφή στον ίδιο τον δημιουργό; Τι συμβαίνει στη δική σας περίπτωση;
Για κάθε συγγραφέα τα κίνητρα είναι -ίσως- διαφορετικά. Εμένα η συγγραφή ξεκινάει από την αγάπη που τρέφω για τις λέξεις. Γράφω για να αισθάνομαι πρώτα εγώ η ίδια καλά. Γράφω για να βάζω τις σκέψεις μου σε μία τάξη.
- Τι θα επιθυμούσατε να παίρνουν οι αναγνώστες σας από τα κείμενά σας;
Τη διάθεση για επικοινωνία, το πιο σημαντικό συστατικό για μια υγιή σχέση.
-Είστε διδάκτορας Δημιουργικής Γραφής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Επίσης έχετε ασχοληθεί με δραστηριότητες δημιουργικής γραφής για παιδιά κι εφήβους. Από την εμπειρία σας τι θα λέγατε πως διδάσκεται και τι δε διδάσκεται στη συγγραφή;
Η συγγραφή είναι κι αυτή μια κατάκτηση, όπως κι όλες οι κατακτήσεις μέσα στη ζωή. Χρειάζεται όρεξη, κέφι, φαντασία, υπομονή κι επιμονή. Οι ιστορίες που γράφουν τα παιδιά είναι αυθεντικές. Έχουν χιούμορ κι ειλικρίνεια. Κι έτσι αντί να διδάσκω, με διδάσκουν.
-Μέσα στο 2022 παρουσιάσατε το μυθιστόρημά σας «Το βλέμμα του λύγκα» από τις Εκδόσεις 24γράμματα. Πόσο χρόνο σας πήρε να φέρετε σε πέρας το έργο σας;
«Το βλέμμα του λύγκα» δεν μου πήρε αρκετό καιρό να το γράψω, αλλά να το ζήσω. Είναι όπως στη μαγειρική. Αφιερώνεις πολύ χρόνο για να κάνεις ένα φαγητό με πολλά υλικά, αλλά πολύ λίγο για να το φας!
- Θυμάστε ποιο ήταν το αρχικό έναυσμα που γέννησε την ιδέα αυτής της ιστορίας;
Οι συχνές μου επισκέψεις στη Φλώρινα. Η πόλη αυτή έχει κάτι πολύ ιδιαίτερο, κάτι μυστηριώδες, που ακόμα δεν έχω εντοπίσει τι είναι αυτό ακριβώς.
- Τι φανερώνει ο τίτλος; Πείτε μας δυο λόγια για το πόνημά σας αυτό.
Ο τίτλος του βιβλίου μου «Το βλέμμα του λύγκα» προέρχεται από την έκφραση της αρχαίας ελληνικής «ὄμμα λυγκός» που σημαίνει πως το θύμα παγώνει από τον φόβο του. Θύτες και θύματα οι ηρωίδες και οι ήρωες του βιβλίου μου, που το μόνο που θέλουν είναι να ζήσουν τις ζωές τους, όπως επιθυμούν. Εμπόδια κοινωνικά, οικονομικά και φυλετικά προκαθορίζουν τις επιλογές, τις στάσεις και τις συμπεριφορές τους. Όταν διαπράττεται ένα έγκλημα, επικίνδυνα βγαίνουν στην επιφάνεια τα απωθημένα και οι ματαιώσεις. Η δύναμη ενός τυχαίου συμβάντος έρχεται για να συμπληρώσει το χθες, το σήμερα και το αύριο.
- Θα μοιραστείτε μαζί μας ένα απόσπασμα;
«Άκουγε τώρα τον ήχο της βροχής και έπαιρνε βαθιές ανάσες. Του άρεσε να μυρίζει το βρεγμένο χώμα και η μυρωδιά αυτή τον ταξίδεψε πίσω στα χρόνια της αθωότητας.
Τότε που ήταν παιδί και έβγαινε μαζί με τους φίλους του να παίξουν στο δάσος. Έφτιαχναν όπλα από ξύλα και χωριζόντουσαν σε δύο ομάδες. Η μία ομάδα ήταν οι κλέφτες και η άλλη οι αρματολοί. Κι όποτε τύχαινε να είναι αρματολός, καθόλου δεν του άρεσε, αλλά έτσι ήταν το παιχνίδι. Πότε ο ένας και πότε ο άλλος. Έπιαναν από δυο μικρούς λόφους και κρυβόντουσαν πίσω από τα δέντρα. Πετούσαν πέτρες και κλαδιά, κυνηγιόντουσαν, πολεμούσαν. Πολλές φορές χτυπιόντουσαν στα αλήθεια κι αίματα έτρεχαν από τις μύτες και τα κεφάλια τους, μα και πάλι μονιασμένοι τριγυρνούσαν το βραδάκι στην πλατεία του χωριού κάνοντας ποδήλατο. Και οι μάνες τους έμπηγαν τις φωνές, πού τριγυρνάνε και σκίζουν τα παντελονάκια τους... Είχαν βαρεθεί οι έρμες να τα μπαλώνουν.
Και οι περισσότεροι παιδικοί του φίλοι δεν είχαν καινούρια ρούχα να φορέσουν. Περίμεναν πότε θα πεθάνει κανένας μακρινός θείος για να κληρονομήσουν τα ρούχα του. Και πόσο καμάρωναν! Ο Αντώνης ευτυχώς ήταν από εύπορη οικογένεια και είχε πάντα ό,τι ήθελε. Για πρωινό έπινε πάντα γάλα και έτρωγε μια φέτα ψωμί πασπαλισμένη με ζάχαρη, που του ετοίμαζε η μάνα του. Ακόμη θυμόταν αυτήν τη γλυκιά γεύση στο στόμα του και μια ζεστασιά πλημμύρισε το κορμί του. Το μόνο που πρόλαβε να δει, ήταν ένα μαύρο αυτοκίνητο να έρχεται από την αντίθετη πλευρά του δρόμου.»
- Τι νιώθετε για τους ήρωες αυτού του βιβλίου;
Στο βιβλίο αυτό έπλασα τη Λυδία, τη Νόρα, τη Μένια, την Αθηνά, την Ουρανία, τον Τόνυ, την Μπέτυ Μπένου, τον Γιάννη και την Κλέλια, τη μικρή Ροζαλία, τους τύπους με τα κοντομάνικα πουκάμισα και μερικούς ακόμα, που συμβάλλουν στην προώθηση της πλοκής. Όλοι οι χαρακτήρες μου νομίζω ότι έχουν προτερήματα, αλλά κυρίως ελαττώματα. Μου μίλησαν και τους άφησα να με οδηγήσουν στο τι θα γίνει και στο πώς θα διαχειριστούν τις καταστάσεις. Εν τέλει, τους συμπάθησα όλους και δεν μίσησα κανέναν. Μα πιο πολύ εκτίμησα της ηρωίδες μου. Γυναίκες που μπορεί να μην έζησαν την ίδια εποχή, αλλά δημιούργησαν μια άτυπη και σιωπηρή αλληλεγγύη μεταξύ τους.
- Χωρίς να μας φανερώνετε το τέλος, θα καταφέρουν να πάρουν αυτό που τους αξίζει στη ζωή;
Το τέλος είναι ανοιχτό, και ο κάθε αναγνώστης μπορεί να δώσει τη δική του εξήγηση στα πράγματα. Τις αξίες τις καθορίζουμε εμείς με τον τρόπο που έχουμε μάθει να ερμηνεύουμε τον κόσμο. Ως συγγραφέας αυτού του βιβλίου μην μπορώντας να κρίνω αντικειμενικά δεν θα ήθελα να παραθέσω τη δική μου άποψη.
- Τι να περιμένουμε από εσάς μες στα επόμενα χρόνια; Έχετε κάποιο νέο έργο στα σκαριά;
Προς το παρόν μόλις κυκλοφόρησε το νέο μου βιβλίο με τίτλο «Μικροί συγγραφείς, μεγάλες ιστορίες» από τις εκδόσεις 24γράμματα. Περιέχει 52 δραστηριότητες Δημιουργικής Γραφής, μία για κάθε βδομάδα του χρόνου μαζί με συμβουλές συγγραφής. Νομίζω ότι είναι ό,τι πιο ωραίο έχω γράψει μέχρι τώρα κι εύχομαι οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί που θα το επιλέξουν να το ευχαριστηθούν όσο το ευχαριστήθηκα κι εγώ γράφοντάς το. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να ευχαριστήσω και τον κύριο Τριαντάφυλλο Κωτόπουλο, που έγραψε για το βιβλίο μου αυτό ένα σημείωμα για τους αναγνώστες.
- Ευχαριστώ για την παρουσία σας στο ΕΝΝΕΠΕ ΜΟΥΣΑ! Σας εύχομαι ό,τι ονειρεύεστε να πάρει σάρκα και οστά!
Κι εγώ σας ευχαριστώ κύρια Καραπάνου για το ενδιαφέρον και τις ερωτήσεις σας. Σας εύχομαι καλή δημιουργική συνέχεια με υγεία και αγάπη!
Βρείτε το βιβλίο της Ελένης Χ.Γκόρα "Το βλέμμα του λύγκα" στον παρακάτω σύνδεσμο:
https://24grammata.com
