Μέσα στο 2022 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κούρος η ποιητική συλλογή της Κατερίνας Πήττα "Το κρήδεμνον της Λευκοθέας". Η ποιήτρια-εκπαιδευτικός Αργυρώ Ψώρα Θεοδωράτου θα μας μιλήσει γι' αυτή!
"Το κρήδεμνον της Λευκοθέας"-ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΠΗΤΤΑ (Εκδόσεις Κούρος,2022)
γράφει η Αργυρώ Ψώρα Θεοδωράτου
Στη Νέκυια, όπως ονομάζεται η Ραψωδία Λ της Οδύσσειας του Ομήρου, ο Οδυσσέας στο αποκορύφωμα της νοσταλγίας του και με συμβουλή της Κίρκης κατεβαίνει στη Χώρα των Νεκρών, στον Άδη, για να ζητήσει χρησμό από τον Τειρεσία για «τον νόστον τον μελίγευστον», για την επιστροφή του δηλαδή στην πολυπόθητη Ιθάκη. Εκεί ο μάντης του αποκαλύπτει ότι θα καταφέρει τελικά να γυρίσει στην πατρίδα του, όχι όμως χωρίς δυσκολίες και βάσανα, αφού ο θεός Ποσειδώνας εξακολουθεί να είναι ακόμα χολωμένος μαζί του για την τύφλωση του γιου του Πολύφημου και επιζητεί εκδίκηση.
Πράγματι ο Οδυσσέας, μετά από περιπέτειες και όντας πλέον κοντά στη γη των Φαιάκων, πέφτει σε μεγάλη θύελλα και κινδυνεύει να χαθεί. Τότε, ως από μηχανής θεός, εμφανίζεται η θαλασσινή θεότητα Λευκοθέα (Ινώ), η οποία τον συμβουλεύει να βγάλει τα ρούχα που του είχε χαρίσει η Καλυψώ, να εγκαταλείψει το σκαρί του και να απλώσει κατάστηθα το «κρήδεμνον», το μαγικό δηλαδή μαντίλι που του έδωσε εκείνη για να σωθεί και να φτάσει στη στεριά.
Έχοντας υπόψη, λοιπόν το συγκεκριμένο μύθο, όταν πήρα στα χέρια μου την ποιητική συλλογή «Το κρήδεμνον της Λευκοθέας» (Εκδ. Κούρος, 2022) της αγαπητής φίλης και ποιήτριας Κατερίνας Πήττα, αναρωτήθηκα ποιο να είναι άραγε το σημαινόμενο του τίτλου, ποια σωτηρία δηλαδή προοικονομεί, περιγράφει, συμβολίζει, συνυποδηλώνει το κρήδεμνον (κάρα+δέω) και τι είναι εκείνο για το οποίο προσπαθεί να προϊδεάσει τον αναγνώστη.
Η συλλογή είναι χωρισμένη σε τρεις ενότητες, ανισομερείς ως προς τον αριθμό των ποιημάτων τα οποία η κάθε μία περιλαμβάνει, με τους παρακάτω επιμέρους τίτλους: Αφιερώσεις, Νεφέλεια και άλλα και Λιλιπούτεια. Τα τέσσερα ποιήματα της πρώτης ενότητας – όπως άλλωστε φανερώνει και ο τίτλος- είναι ποιήματα αφιερωμένα στα αγαπημένα πρόσωπα της οικογένειας της ποιήτριας αλλά και στα παιδιά όλου του κόσμου, τα οποία αγαπά ιδιαιτέρως και αναφέρει και επικαλείται συχνά σε όλη τη συλλογή. Ιδιαίτερα συγκινητικό εδώ είναι το ποίημα για τον εκλιπόντα αδερφό της που έφυγε νωρίς, μια de profundis κατάθεση άφατου πένθους και αισθήματος απουσίας.
… Τις νύχτες έρχεσαι και μ’ αγκαλιάζεις,
Σε νιώθω δίπλα μου να με κοιτάζεις.
Παιδί που αστροπερπατάς και τρέχεις
Μου υποσχέθηκες να με προσέχεις. (Μάτια μου, σελ. 12)
Στη δεύτερη ενότητα που είναι και η μεγαλύτερη (37 ποιήματα), περιλαμβάνονται τα Νεφέλεια, ποιήματα που όπως η ίδια η δημιουργός εξηγεί, αποτελούν δική της επινόηση και «ποιητική τεχνική με παρεμβολές χαϊκού ανάμεσα στις στροφές. Η τελευταία λέξη της κάθε στροφής αποτελεί την πρώτη λέξη του χαϊκού που παρεμβάλλεται.» Επίσης περιλαμβάνονται ποιήματα ελεύθερου στίχου αλλά και έμμετρα, γραμμένα με την τεχνική του Πετραρχικού σονέτου, του παντούμ ή του ροντέλο, στα οποία ακολουθείται αυστηρά η σταθερή στιχουργική μορφή τους.
Στην τρίτη ενότητα διαβάζουμε ποιήματα κατεξοχήν ελευθερόστιχα, τα οποία δεν διαφοροποιούνται από τα προηγούμενα της συλλογής θεματολογικά, αλλά μόνο ως προς το μέγεθος και την έκτασή τους. Είναι δηλαδή ολιγόστιχα και αρκετά μικρότερα από τα ποιήματα των δύο πρώτων ενοτήτων.
Τα θεματικά κέντρα γύρω από τα οποία κινείται η ποίηση της Κ.Π είναι ο χρόνος, η φθορά, ο θάνατος, η κοινωνική απαξία και η αποτυχία του σύγχρονου ανθρώπου να κρατήσει ψηλά ιδέες και ιδανικά με τα οποία γαλουχήθηκε η γενιά της, η αγάπη για την πατρίδα, τη γλώσσα και την ιστορία της, η μεταφυσική προσέγγιση του θείου, η ποίηση και η ιαματική της δράση και βέβαια ο παντοδύναμος έρωτας, εύχυμος, σαρωτικός των αισθήσεων, γεμάτος ένταση και πάθος.
…Χυμώνει η φλέβα
Στου κορμιού σου την αφή.
Στην προσμονή ενός φιλιού…
…Λιποτακτούν ατάκτως οι αναστολές. (Ανάφλεξις, σελ.75)
Ποίηση λυρική, στιβαρή, υψηλόφωνη, με ύφος διαυγές και πυκνό, με αιφνιδιασμούς και δραματικές ενίοτε εξάρσεις, εμβολίζει τον εφησυχασμό, την υποκρισία και την ευτέλεια και αγωνίζεται να μετασχηματίσει και να επαναδιαμορφώσει τα ζοφερά τοπία της νοσώδους σημερινής πραγματικότητας. «…Όταν αδυνατούν οι άνθρωποι,/απονέμουν δικαιοσύνη οι στίχοι…» (Απάντησέ μου, σελ. 36)
Η ποιήτρια γράφοντας συχνά σε β΄ πρόσωπο επιχειρεί με τις λέξεις της να απευθυνθεί και να μιλήσει στον άλλο, στο συν-άνθρωπο, καλλιεργώντας έτσι τη λεγόμενη διδακτική ποίηση. Σε κάποια μάλιστα σημεία ανεβάζει πολύ τον τόνο της φωνής της, όντας όμως εξαιρετική χρήστης του λόγου και με τη συνδρομή της περίτεχνης γλώσσας που χρησιμοποιεί και της επιδέξιας σύζευξης του ιδιωτικού με το συλλογικό βίωμα, καταφέρνει να υπονομεύσει και εντέλει να ελέγξει τον υψηλό τόνο και να εσωτερικεύσει τα κοινά “πάθη”. Παραμένει έτσι η γραφή της θερμή, συγκινησιακή, ειλικρινής και λυτρωτική. Επιπλέον, με ένα πλήθος από εικόνες και σχήματα λόγου όπως μεταφορές, προσωποποιήσεις, παρομοιώσεις, επαναλήψεις, αλληγορίες, αλλά και με ποιητικές τεχνικές όπως π.χ ο εσωτερικός ρυθμός, η συναισθησία (…μοσχοβολά η φτώχεια στο λιοπύρι…) και ο διάλογος με μεγάλους μας ποιητές, κυρίως με τον Καβάφη: …Κι αν νιώθεις Ποίηση πως γράφεις/ κοίταξε να μην γελαστείς./ Άλλοι σου έδωκαν το δώρο…/Κίνδυνος ελλοχεύει μέγας/ στης έπαρσης τα δίχτυα να πιαστείς…(Περί Ποιητών, σελ. 46), δημιουργείται ένα ιδιαίτερο ποιητικό τοπίο με κέντρο τον άνθρωπο και την εγκόσμια περιπέτεια.
Και τελικά ποια είναι η απάντηση στο ερώτημα που τέθηκε στην αρχή του κειμένου και αναφερόταν στο σημαινόμενο του τίτλου του βιβλίου; Περιδιαβαίνοντας τη συλλογή και παρότι υπάρχει και ομότιτλο ποίημα πολύ διαφωτιστικό (σελ. 37), θα μπορούσε κανείς να διακρίνει παντού το Κρήδεμνον της Λευκοθέας να ίπταται, να ανεμίζει μέσα στους στίχους και με ποικίλες και εντυπωσιακές μεταμορφώσεις να σώζει τον εκάστοτε “ναυαγό” από τις θύελλες και τις φουρτούνες της ζωής του. Πάνω απ’ όλα όμως το μαγικό αυτό μαντίλι είναι η ίδια η Ποίηση, που με τα πολύτιμα “φάρμακά” της ναρκώνει το άλγος, αποφορτίζει, μετουσιώνει, μεταπλάθει, συγκινεί, λυτρώνει.
ΝΑ ΓΕΛΑΣ
Ό,τι καιρό κι αν κάνει στη ζωή σου,
να γελάς!
Να βλέπεις τους ανθρώπους γύρω σου
ν’ ανθίζουν!
Κι εσύ,
όσο θα ζω
να μ’ αγαπάς
για να ’χουν λόγο
να με υπερασπίζονται οι στίχοι! (σελ. 73)
ΑΡΓΥΡΩ ΨΩΡΑ ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΥ
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Η Αργυρώ Ψώρα Θεοδωράτου κατάγεται από τη Χίο, όπου και ζει έως σήμερα. Σπούδασε παιδαγωγικά και εργάστηκε στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Έχει εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές, «Εκπομπές», 1988 και «Στα ίδια βήματα» (80+1 χαϊκού, 2021). Ποιήματά της έχουν φιλοξενηθεί σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα και έχουν συμπεριληφθεί σε συλλογικά έργα.
