Σήμερα στη στήλη "Στα βαθιά" έχω προσκαλέσει την ποιήτρια Ζώζη Ζωγραφίδου. Η καλεσμένη μου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου ζει κι εργάζεται μέχρι σήμερα. Είναι καθηγήτρια Ιστορίας και μετάφρασης Ιταλικής λογοτεχνίας στο Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Παράλληλα ασχολείται με τη μετάφραση έργων κλασικής και σύγχρονης ιταλικής λογοτεχνίας. Μελέτες της έχουν φιλοξενηθεί σε επιστημονικά περιοδικά και αυτοτελώς από ελληνικούς και ξένους εκδοτικούς οίκους. Ποιητικές της συλλογές έχουν κυκλοφορήσει στην Ιταλία και την Ισπανία. Στην Ελλάδα έχει εκδώσει μια ποιητική συλλογή. Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί σε πέντε ξένες γλώσσες , ενώ έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και ανθολογίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. To 2011 της απονεμήθηκε το παράσημο του Ιππότη του Τάγματος του Αστέρα της Ιταλίας από τον Πρόεδρο της Ιταλικής Δημοκρατίας για την προσφορά της στα Ιταλικά γράμματα. Έχει παρουσιάσει δικές της εκθέσεις φωτογραφίας. Η ποίησή της είναι αφηγηματική, λυρική, υπαρξιακή. Ο λόγος της είναι περίτεχνος, γλαφυρός, διεισδυτικός , με θαυμάσια εικονοποιία και βαθιά συναισθήματα. Εμπνέεται από την ομορφιά της φύσης, τις στενές σχέσεις, τα ψυχικά ζητούμενα. Θα απολαύσουμε δέκα υπέροχα ποιήματά της!
Στο γαλάζιο της θάλασσας (από την αδημοσίευτη συλλογή Στο ρου του χρόνου)
Ατενίζω τα ανήσυχα κύματα
που χτυπιούνται στα βράχια της ακτής.
Tους γλάρους κοιτάζω τους λευκούς
που ψάχνουν τροφή, στο πέταγμά τους.
Νοσταλγώ τις μέρες που χάθηκαν.
Θυμάμαι τις ημέρες που έφυγαν
με τα δάκρυα της λησμονιάς
τις αναμνήσεις και τις ελπίδες
στο χώρο και στο χρόνο.
Θαμμένα όνειρα αναζητώ
στο γαλάζιο της θάλασσας
τις χαμένες αγάπες που έσβησαν στο χρόνο
στο κλάμα μιας μπόρας φθινοπωρινής
με το λυγμό που συνοδεύει τη γέννηση
και του θανάτου τη σιωπή
με την κραυγή του νεοφερμένου.
Αναμένω τη ζωή και το φως
που υπόσχεται ο ήλιος.
Μάσκες (από την αδημοσίευτη συλλογή Στο ρου του χρόνου)
Τόσες μάσκες γύρω μου.
Δίχως πρόσωπα. Μονάχα με στόμα.
Με λόγια διφορούμενα υποκριτικά.
Χρόνια τώρα ερμηνείες γυρεύω.
Σιωπές. Μετά παραπλανήσεις.
Χρόνια τώρα την αλήθεια αναζητώ.
Πάλι μάσκες σήμερα τριγύρω.
Άλλες μάσκες
χρωμάτων θλιμμένων
Δίχως πρόσωπα. Μονάχα με μάτια
φιλτράρουν ζωή και αέρα.
Στη μοναχική σιωπή
η φωνή σου με αγγίζει.
Στο θάνατο που αμαυρώνει
του ήλιου το φως ανατέλλει, αγέρι
τη σκόνη και τη στάχτη
στο σύμπαν σκορπίζει
κραυγή αγάπης διαχέει.
Στου χρόνου τα δύσβατα μονοπάτια
σκοντάφτω στις πληγές
που ανοίξαν
οι εικόνες που στάζαν λαχτάρα και μέθη
του μετρημένου ρυζιού της κλεψύδρας
στο ξημέρωμα μιας άλλης ημέρας.
Η αιώρα (από την αδημοσίευτη συλλογή Στο ρου του χρόνου)
Κτίζεις στο χρόνο
μια αιώρα
που πάλλεται
φτερά σα να 'χει
τον άνεμο αψηφά.
Η αιώρα
με ρυθμό κλυδωνίζεται
στο χρόνο
που χάνεται.
Πέρα δώθε
πηγαίνει
μια ισορροπία
μια αρμονία
δυσεύρετη
αναζητάς.
Το παλιό ξύλινο σεντούκι (από την αδημοσίευτη συλλογή Στο ρου του χρόνου)
Μια κούκλα εποχής λησμονημένη,
-βασίλισσα ή πριγκίπισσα -
στη σκόνη κρυμμένη
παρατημένη με παιδικές εικόνες
βγαλμένη από ένα παραμύθι μαγικό,
λάμπουν ακόμα τα ρούχα της
με πετράδια και στολίδια
τα μακριά κατάξανθα μαλλιά.
Σε παλιό ξύλινο σεντούκι, στη σκιά του χρόνου
αερομαχίες με χάρτινα αεροπλάνα
τα παλιά μολυβένια στρατιωτάκια
με τα πόδια βγαλμένα
τα σπαθιά σπασμένα
θύματα κάποιας μάχης που στήναμε
στο χρωματιστό χαλί του σαλονιού.
Σε παλιό ξύλινο σεντούκι
παλιές λησμονημένες εποχές.
Τα χρόνια πέρασαν
οι αναμνήσεις αναβλύζουνε στο χώρο
καθώς ανασκαλεύω σε στιγμές μοναχικές
-στο σκοτάδι
τα κουτιά τα σκονισμένα
με αράχνης ιστούς κεντημένα,
στοιχειώνουν τα όνειρα.
«Τα χρόνια της νιότης δε γυρίζουν»
επαναλάμβανε συχνά ο παππούς,
σοφός δεσπόζει στη μνήμη τη δική μου
που γερνά
εικόνες παιδικές ξαναγεννιούνται.
Στο ρου του χρόνου (από την αδημοσίευτη συλλογή Στο ρου του χρόνου)
Δύσκολα πεθαίνουν οι νύχτες.
Περιμένω να ανάψουν τ’ αστέρια
μετρώ τις ώρες που απομένουν
μέχρι να ξημερώσει.
Ένα δύο τρία, ίσως και τέσσερα να’ ναι
τα χρυσαφένια φωτάκια που λάμπουν
στης νύχτας το απόλυτο σκοτάδι.
Τόσα βιβλία γύρω μου, όλα λέξεις,
λέξεις τριγύρω μου σα χέρια αόρατα
στης σιωπής τη μοναξιά μ’ αγκαλιάζουν..
Φωνάζουν, τραγουδούν, θρηνούν
το άβατο ζωής καταγραμμένης
σ’ ενός απατηλού χρόνου τα γυρίσματα
στα χρώματα ασύστολης αναμονής.
Το πετρωμένο όνειρο με εγκαρτέρηση
αναμένει να ξαναγεννηθεί, λένε,
η ελπίδα τελευταία θα πεθάνει, και
στη γωνιά του δρόμου ένα αστέρι προσμένει.
Φύλαξα το τελευταίο κομμάτι αγάπης
μήπως στο ρου του χρόνου αλλάξει
η φορά της δικής σου ανάσας.
Να διαγράψω τα πάντα θα’ θελα
να σβήνουν γύρω μου οι εικόνες του πόνου
να βρεθώ πάλι σιωπηλά, στο μυστήριο
της αλώβητης αληθινής oμορφιάς τη γαλήνη
ακτίνες του ήλιου να νιώσω μαζί σου,
στο φως της αυγής
σα πρωτόγνωρο απαλό χάδι
ζωής ελπίδα να δίνουν.
Ανυπαρξία ζωής (από την αδημοσίευτη συλλογή Στο ρου του χρόνου)
Δεν έχει χρώμα σήμερα το φως του ήλιου
ούτε το χώμα, ούτε το χορτάρι, ούτε τα λούλουδα
μάταια μια λέξη αναζητώ
ελπίδα ν’ αρπαχτώ, στο δρόμο ν’ απαντήσω.
Σταγόνες της βροχής σα να’ ναι δάκρυα ουρανού
μαζί με τον χλωμό τον ήλιο
ανυπαρξία της ζωής ορίζουν.
Το σώμα σου θωρώ,
το σώμα το σκελετωμένο.
Τρομάζω να κοιτώ
φοβάμαι να αγγίξω.
Βλέπω τα μάτια σου
ζωή ήταν κάποτε γεμάτα
με φλόγα πίστης δυνατά, δυναμικά
τα χέρια
ηνία κρατούσαν του Ηνιόχου
Στα μάτια τα δικά μου κρέμεσαι
αν πω κουβέντα χάνεσαι
σε κλάμα παγιδεύεσαι
ανήμπορη μένω
τον πόνο να απαλύνω και ν’ αντέξω.
«Στη γραμμή του ορίζοντα» (από τη συλλογή Γι’ αυτό το λίγο, Αθήνα, Γκοβόστη, 2019)
Έρχεσαι με τον ήλιο
τη βροχή και τον άνεμο.
Πλησιάζεις σιμά μου
την αυγή και τη νύχτα
στα χείλη
φιλί να μου δώσεις.
Του πάθους σφραγίδα.
Amore eterno.
Χάνεσαι στη γραμμή του ορίζοντα.
Κουβαλώ το φορτίο του πόνου
τα φτερά της ελπίδας
του χτες και του τώρα
που μαζί σου ανατέλλει.
Οι καθρέφτες (από τη συλλογή Γι’ αυτό το λίγο, Αθήνα, Γκοβόστη, 2019)
Αποφεύγω να κοιτώ τους καθρέφτες
βλέπω το πρόσωπό σου, το πρόσωπό μου
σα φευγαλέες εικόνες παρελαύνουν
το φιλί του Κλιμτ, του Μονέ, του Μοντιλιάνι,
ζωντανεύουν στα μάτια μου ζωγραφιές
της Πινακοθήκης της σύγχρονης τέχνης.
Θυμάσαι τον γιγάντιο πίνακα
με τους καθρέφτες;
Η μορφή σου στα μάτια μου,
η σκιά σου γαλήνη.
Ο πορσελάνινος σκύλος
είναι ακόμα ξαπλωμένος.
Η πορεία που διαγράψαμε στον επίγειο παλμό
στο αιώνιο ταξίδι του χρόνου
απάνεμος ουρανός λησμονημένος
λιοστάσι της ζωής μου.
Έχεις αλλάξει από την τελευταία φορά
που σε είδα.
Τα μαλλιά σου άσπρισαν.
Αυλακιές οι ρυτίδες στο πρόσωπό σου.
Το χαμόγελό σου σα να ’σαι ακόμα παιδί.
Σε καθρέφτη μπροστά στη θύμηση
ζωντανεύει
και πάλι το δικό μας φιλί που μας δένει.
Άνοιξη (από τη συλλογή Γι’ αυτό το λίγο, Αθήνα, Γκοβόστη, 2019)
Πράσινοι λόφοι
διηγούνται τα όνειρα
της άνοιξης,
μαζεύουν τα λουλούδια
της πρωτομαγιάς
γεμίζουν
τη γη
με ευτυχία.
Μοναχικός περίπατος
χρωματισμένος σε άσπαρτο
χωράφι.
Αναγέννηση, ανάσα.
Γίνομαι χελιδόνι
πετώ στον ουρανό
την αυγή αναζητώ
στη λάμψη του ήλιου.
Επίγραμμα (από την αδημοσίευτη συλλογή Στο ρου του χρόνου)
Το όνομά σου.
Το όνομά μου.
Με κεφαλαία γράμματα
μαζί χαραγμένα.
Όπως ήθελες να θυμάμαι.
Βιογραφικό σημείωμα
Η ποιήτρια Ζώζη Ζωγραφίδου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1962. Είναι καθηγήτρια Ιστορίας και μετάφρασης Ιταλικής λογοτεχνίας στο Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Μελέτες της έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικά περιοδικά και αυτοτελώς από ελληνικούς και ξένους εκδοτικούς οίκους. Έχει επιμεληθεί πολλούς επιστημονικούς τόμους και πρακτικά συνεδρίων. Έχει μεταφράσει έργα κλασικής και σύγχρονης ιταλικής λογοτεχνίας. Της απονεμήθηκε το παράσημο του Ιππότη του Τάγματος του Αστέρα της Ιταλίας (2011) από τον Πρόεδρο της Ιταλικής Δημοκρατίας για την προσφορά της στα Ιταλικά γράμματα. Eπίτιμος Πρόεδρος της Società Dante Alighieri - Comitato di Salonicco (2011). Έχει εκδοθεί στην Ιταλία η ποιητική της συλλογή Parole Notturne (Montereale, Circolo Culturale Menocchio, 2016 - Βραβείο ποίησης “Gorgone d’oro”, Gela 2017). Στην Ισπανία η δίγλωσση συλλογή ποιημάτων 17+1 Poemas (μετάφρ. στα ισπανικά των 17 ποιημάτων José Antonio Moreno Jurado - Sevilla, Padilla Libros Editores & Libreros, 2019). Στην Ελλάδα η συλλογή Γι’ αυτό το λίγο (Αθήνα, Γκοβόστη, 2019 - Διεθνές Βραβείο ποίησης “Dal Tirreno allo Jonio” - βραβείο ξένης ποίησης, Ματέρα, Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, 2019). Ποιήματά της έχουν επίσης μεταφραστεί στα ιταλικά, ισπανικά, γαλλικά, αγγλικά και αλβανικά και έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και ανθολογίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ανάμεσα στις εκθέσεις φωτογραφίας της διακρίνονται: Porte e finestre d’Italia, Immagini della terra di Puglia, AKRAGAS, Xρώματα της ζωής και της φύσης.
