Θα δούμε το αδημοσίευτο ιστορικό διήγημα του συγγραφέα Σάββα Χαρ. Σεϊμανίδη " Το μοναδικό κόσμημα στο νυφικό της Αλεξάνδρας Χόρβαθ"!
Το μοναδικό κόσμημα στο νυφικό της Αλεξάνδρας Χόρβαθ- ΣΑΒΒΑΣ ΧΑΡ. ΣΕΪΜΑΝΙΔΗΣ
-Αχάριστη, σκληρή και άδικη ! Αυτό είσαι ! Ένα κακομαθημένο τέρας εγωϊσμού που θέλει να κάνει την επαναστάτρια με το πορτοφόλι των γονιών της!
Η Αλεξάνδρα Χόρβαθ έριξε μια ματιά πρώτα στη μάνα της που φώναζε σαν υστερική κι ύστερα στον πατέρα της που έστεκε σιωπηλός με σκυμμένο το κεφάλι. Αυτή η τελευταία εικόνα του πατέρα της της ήταν πολύ πιο αβάστακτη από εκείνη της υστερίας της μητέρας της. Ένιωθε ότι αυτός ο άνδρας που τον αγαπούσε γιατί τον θαύμαζε είχε πια παραιτηθεί από κάθε αγώνα και είχε παραδοθεί άνευ όρων στην τυραννία της μάνας της. Τώρα πια έμοιαζε μ’ εκείνες τις παλιές ρώσικες μοτοσυκλέτες που αγκομαχούσαν ακόμη στην υπηρεσία του στρατού και της αστυνομίας αλλά έδιναν την εντύπωση ότι ήταν ήδη παροπλισμένες.
Η νέα κοπέλα έπιασε τη βαλίτσα της , στερέωσε καλύτερα το σακίδιό της στους ώμους της και κατηφόρισε με αποφασιστικό βήμα στο δρόμο που οδηγούσε στην έξοδο του συγκροτήματος με τις μοντέρνες βίλες όπου κατοικούσαν αποκλειστικά ανώτερα στελέχη του κομμουνιστικού κόμματος της Ουγγαρίας όπως οι γονείς της και όπου είχε γεννηθεί και μεγαλώσει και η ίδια. Ήταν 22 Οκτωβρίου του 1956, έντεκα το πρωί, και έπρεπε να βρίσκεται στις δώδεκα στην καντίνα του πανεπιστημίου όπου θα γευμάτιζε με τα υπόλοιπα μέλη της αντιπροσωπείας των φοιτητών που είχαν εκλεγεί για να συντάξουν μια προκήρυξη υπέρ της δημοκρατἰας και να τη διαβάσουν από τον κρατικό ραδιοφωνικό σταθμό της Βουδαπέστης.
-Ταξιδάκι ; Ταξιδάκι; Πού πάμε με το καλό;
Ήταν ο φύλακας ελέγχου εισόδου-εξόδου με το χαρακτηριστικό του δήθεν πατρικό ύφος.
-Ούτε από τη Βούδα στην Πέστη, σύντροφε Γιόζεφ, απάντησε η Αλεξάνδρα ενώ έλεγε από μέσα της: «Άντε να χαθείς, Χαμαιλέοντα, θαρρείς πως δεν ξέρω ότι απ’έξω είσαι πρόβατο κι από μέσα ύαινα !» Πάω να περάσω λίγες μερες στη συμφοιτήτριά μου , τη Μάρθα Φέρεντσι, συνέχισε η κοπέλα, για να δουλέψουμε μαζί την πτυχιακή μας εργασία.
Ο φύλακας πλησίασε και πρόσθεσε με σιγανή φωνή: «Σύντροφε Αλεξάνδρα, γνωρίζεις τη στενή φιλία που με συνδέει με τους γονείς σου. Επειδή είσαι η μοναχοκόρη τους και σε ξέρω από παιδούλα, θέλω να σε προειδοποιήσω για το καλό σου: Μην ανακατεύεσαι με αυτούς τους αντιδραστικούς που μιλάνε για δημοκρατία και το μόνο που θέλουν είναι να ξανακάνουν την Ουγγαρία ένα καπιταλιστικό κράτος με «δημοκρατική » κυβέρνηση όπως εκείνη του ναυάρχου Χόρθι που συμμάχησε με τον Χίτλερ και έφερε τη χώρα στο χείλος της καταστροφἠς! Πάνε τώρα να αιματοκυλἠσουνε ξανά τον τόπο, όπως και το 1941. Αλεξάνδρα, σε εξορκίζω μακριἀ από αυτούς τους προδότες!»
Η Αλεξάνδρα είχε γίνει κόκκινη από θυμό αλλά κρατήθηκε και απάντησε ήρεμα:
-Ευχαριστώ για τις συμβουλές σου, χρήσιμες όπως πάντα , Γιόζεφ. Θα τις ακολουθήσω, σε κάθε περίσταση. Καλό μεσημέρι. Θα τα ξαναπούμε σε μια εβδομάδα.
Παρατηρώντας τους επιβάτες του τραμ και τους διαβάτες, η Αλεξάνδρα διέκρινε μια φανερή ένταση στα περισσότερα πρόσωπα σαν να έβλεπαν από πριν την καταιγίδα που ερχόταν χωρίς να μπορούν να την αποτρέψουν!
Στην καντίνα, οι συμφοιτητές της της είχαν κρατήσει μια θέση σ’ένα τραπέζι και είχαν πάρει κι έναν δίσκο με το γεύμα της ημέρας: λαχανοντολμάδες γεμισμένους με ρύζι και κρεμμύδι και ένα λουκάνικο παστωμένο στα μπαχαρικά! Άντε να φιλήσεις το αγόρι σου μετά, σχολίασε η Μάρθα γελώντας , θα πάθει γαστρορραγία! Η Αλεξάνδρα έτρωγε σιωπηλά. Μέσα στο νου της αντηχούσαν ακόμη οι αντεγκλήσεις που είχε ανταλλάξει πριν λίγες ώρες με τους γονείς της:
-Μα σε ποιον πλανήτη ζείτε; είχε αναφωνήσει η νεαρή κοπέλα. Τόσα χρόνια, δε βλέπετε ότι αυτό το καθεστώς έχει μετατρέψει τη χώρα σε μια απέραντη φυλακή ; Δε βλέπετε ότι καταδικάζει τους ίδιους τους εργάτες των οποίων διακηρύσσει ότι προασπίζει τα συμφέροντα σε όλο και μεγαλύτερη φτώχεια ;
-Με ποιο δικαίωμα μιλάς εσύ για φτώχεια ; είχε απαντήσει η μάνα της μ’ ένα μείγμα θυμού και σαρκασμού. Τι ξέρεις εσύ από φτώχεια ! Ξεχνάς ότι μεγάλωσες σε μια βίλα με όλες τις ανέσεις χωρίς να σου λεἰψει ποτέ τίποτα από ό,τι χρειαζόσουν; Κι έρχεσαι τώρα να φτύσεις εκείνους που σου προσέφεραν όλες αυτές τις ανέσεις !
-Καταλίνα, είχε πει ο πατέρας της προσπαθώντας να εκτονώσει την ένταση, η Αλεξάνδρα δε φτύνει όσους της προσέφεραν αυτές τις ανέσεις, απλώς αποδοκιμάζει ορισμένα σφάλματα και ορισμένες διαστρεβλώσεις του σοσιαλισμού που δυστυχώς έγιναν την εποχή του Ματίας Ράκοζι.
-Όχι πατέρα, είχε απαντήσει η Αλεξάνδρα, δεν είναι θέμα λίγων σφαλμάτων αλλά της πολιτικής του καθεστώτος στο σύνολό της. Η κατάργηση των θεμελιωδών ελευθεριών του πολίτη και η ασφυκτική αστυνόμευση των πάντων από την AVH (η πολιτική αστυνομία) δεν είναι απλές περιστασιακές παρεκτροπές αλλά εκ φύσεως νοσήματα του καθεστώτος σοβιετικού τύπου.
-Άκου τα, Ίστβαν, που της κάνεις και τον συνήγορο από πάνω! « Εκ φύσεως νοσήματα » είπε! Θέλεις κι άλλες αποδείξεις για να παραδεχθείς ότι η κόρη σου θέλει και την πίτα ακέραιη και τον σκύλο χορτάτο;
Τότε η Αλεξάνδρα είχε συνειδητοποιήσει ότι δεν είχε πια καμία θέση σε εκείνο το σπίτι αλλά ούτε και σε εκείνο το κοινωνικό περιβάλλον της κομμουνιστικής ελίτ η οποία έκανε τα ψώνια της σε δολάρια στα αποκλειστικά καταστήματα που είχε στη διάθεσή της, ενώ οι απλοί πολίτες έπρεπε να αποταμιεύσουν από είκοσι έως και τριάντα μηνιαίους μισθούς για να αγοράσουν ένα μεσαίο ψυγείο....Κι έπρεπε να στέκουν στην ουρά με τις ώρες για να προμηθευθούν τα στοιχειώδη προϊόντα της καθημερινής ζωής!
-Ου-ου, Άλεξ, είπε η Μάρθα, προσγειώσου και έλα μαζί μας για να γράψουμε επιτέλους αυτή τη διακήρυξη.
Η Αλεξάνδρα χαμογέλασε, της είπε «Έρχομαι», τράβηξε μια τελευταία ρουφηξιά από τον καφέ της κάνοντας έναν μορφασμό αηδίας – πάλι πετρέλαιο έβαλαν αντί για καφέ! είπε από μέσα της - σηκώθηκε, πήρε τα σύνεργά της κι ακολούθησε τη συμφοιτήτρια και στενή της φίλη στον διάδρομο κι από εκεί στο αμφιθέατρο μαθηματικών . Ήταν κατάμεστο από φοιτητές και μεγάλα πανώ στα οποία κυριαρχούσαν συνθήματα όπως «Ελευθερία για τους Μαγυάρους!» και «Η εξουσία στον λαό!»
Η Αλεξάνδρα πήρε τη θέση της μεταξύ των μελών της συντακτικής επιτροπής και η καρδιά της σκίρτησε σαν διασταύρωσε το βλέμμα του Μίκλος. Ήταν ένας φοιτητής του τμήματος των πολιτικών μηχανικών, ψηλός, λυγερός, με αθλητικό κορμί, καστανά μαλλιά και πράσινα μάτια. Η νεαρή κοπέλα τον γνώριζε από το πρώτο έτος των σπουδών της, είχε συζητήσει πολλές φορές μαζί του αλλά δεν είχε ποτέ κατορθώσει να υπερβεί τον φόβο που την καθήλωνε όταν πήγαινε να του εξομολογηθεί τον έρωτά της. Το βλέμμα του Μίκλος είχε ένα χαμογελαστό φως που τη μαγνήτιζε, αλλά και κάτι σαν υπεροψία που την πάγωνε! Ο Μίκλος είχε σίγουρα ηγετική προσωπικότητα και η άποψή του για οποιοδήποτε θέμα είχε πάντα ευρεία επιρροή και αποδοχή στους συμφοιτητές της και στην ίδια.
Η Μάρθα ήταν ο μόνος άνθρωπος στον οποίο είχε εμπιστευθεί τα αισθήματά της για τον Μίκλος. Για πολύ καιρό την είχε ενθαρρύνει να τα εκφράσει ανοιχτά αλλά, εδώ και λίγους μήνες, της έλεγε ότι αφού δεν έγινε τίποτε ανάμεσά τους μέχρι τώρα, αυτό σήμαινε ότι κάτι το σημαντικό έλειπε που τους εμπόδιζε να σμίξουν. «Είναι πια καιρός να γυρίσεις τη σελίδα Μίκλος και να βάλεις κάποιον άλλον στο στόχαστρό σου» της είχε πει και αυτή η παρότρυνση είχε ηχήσει παράξενα στα αυτιά της Αλεξάνδρας. Σαν η Μάρθα να είχε κάποιον προσωπικό λόγο να την ωθεί να αφήσει κατά μέρος τον Μίκλος και τον κρατούσε μυστικό. «Έλα Αλεξάνδρα, συγκεντρώσου τώρα στα γεγονότα και άσε πια τα αισθήματά σου στην άκρη!» είπε μέσα της.
Η συζήτηση είχε ανάψει για τα καλά! Οι πιο μετριοπαθείς συνιστούσαν ένα κείμενο που να καλεί την κυβέρνηση να προχωρήσει πιο αποφασιστικά στον εκδημοκρατισμό της Ουγγαρίας δίχως όμως ν’ αμφισβητεί τη νομιμότητά της. Από την άλλη πλευρά, οι πιο ριζοσπαστικοί υποστήριζαν μια πολύ πιο σκληρή γραμμή: ελεύθερες εκλογές εδώ και τώρα για νέα συντακτική βουλή, παραίτηση της κυβερνήσεως Γιάνος Κάνταρ - Ίμρε Νάγκι και αντικατάστασή της από μια κυβέρνηση εθνικής ενότητος με πρωθυπουργό ευρείας λαϊκής αποδοχής. Και φυσικά, άμεση αποχώρηση των σοβιετικών στρατευμάτων από το έδαφος της Ουγγαρίας! Και ο κύριος όγκος των φοιτητών έκλινε πότε προς τη μια και πότε προς την άλλη άποψη χωρίς να διαφαίνεται μια ξεκάθαρη πλειοψηφία. Τέλος, κάποιοι έθεσαν επί τάπητος και το θέμα της αντίδρασης απέναντι σε μια ενδεχόμενη επίθεση ή άλλης μορφής πρόκληση των ανδρών της μισητής πολιτικής αστυνομίας. Πώς θα αντιδρούσαν οι φοιτητές ; Με γυμνά χέρια ή με όπλα ; Και αν ναι, από πού θα τα έπαιρναν τα όπλα;
- Μα είστε με τα καλά σας; πήρε τον λόγο ο Γκιόργκι, εκπρόσωπος των μετριοπαθών. Έχετε χάσει κάθε αίσθημα ευθύνης; Δεν καταλαβαίνετε ότι κάνοντας χρήση βίας και όπλων, πρώτον, δίνετε στους σταλινικούς και στους Σοβιετικούς την πρόφαση που περιμένουν για να επέμβουν με τα άρματα μάχης και να επιβάλουν την επιστροφή της Ουγγαρίας στην εποχή του Ματίας Ράκοζι; --Μπα, τον διέκοψε ο Λάγιος, από την πλευρά των ριζοσπαστικών, και τι προτείνετε εσείς οι ανευθυνο-υπεύθυνοι, να κάτσουμε με σταυρωμένα χέρια να μας θερίσουν οι λύκοι της AVH (αρχικά της πολιτικής αστυνομίας) με την άνεσή τους;
Τότε, ο Μίκλος που είχε μείνει σιωπηλός μέχρι εκείνη τη στιγμή, πήρε τον λόγο και οι φωνές κόπασαν.
-Σύντροφοι, είπε ο Μίκλος, με αυτές τις αντεγκλήσεις δεν κάνουμε τίποτε άλλο παρά να υπονομεύουμε την όποια ενέργειά μας και να δίνουμε λαβή στους σταλινικούς για να πουν στην κοινή γνώμη: για δείτε σε ποιους πηγαίνετε να εμπιστευθείτε τη μοίρα του έθνους! Βγάζουν τα μάτια τους και θέλουν να σας πείσουν ότι είναι ικανοί να συσπειρώσουν τον ουγγρικό λαό !
-Και τι προτείνεις εσύ, σύντροφε Μίκλος; ρώτησε η Εύα από τα έδρανα των ριζοσπαστών.
-Να τι προτείνω απάντησε ο νεαρός ηγέτης με το ήρεμο ύφος εκείνου που έχει πλήρη αυτοπεποίθηση. Να ζητήσουμε την προστασία της κρατικής αστυνομίας, ώστε να απαντήσει εκείνη σε ενδεχόμενη πρόκληση της AVH και να βεβαιωθούμε για την παρουσία των ανταποκριτών των ξένων πρακτορείων ειδήσεων και ειδικά του ΤΑΣΣ και του Νόβοστι. Όσο για τα όπλα, νομίζω ότι πρέπει να έχουμε μια ομάδα από 20-30 συμφοιτητές μας με εμπειρία στη χρήση των όπλων οι οποίοι θα απαντήσουν σε ενδεχόμενη επίθεση της AVH αποφεύγοντας κάθε βαρύ τραυματισμό.
Ακολούθησαν μερικές στιγμές σιωπής που διαδέχθηκε μια θύελλα χειροκροτημάτων και επευφημιών. Η Αλεξάνδρα παρέμεινε στο κάθισμά της με ανάμικτα συναισθήματα. Από τη μια, ένιωθε απέραντο θαυμασμό για τον Μίκλος κι έναν ερωτικό πόθο να κατακλύζει της μυθοπλασίας αισθήσεις. Από την άλλη, όμως, η διαίσθησή της της μιλούσε σαν συνήγορος του διαβόλου: «Μα έχεις τυφλωθεί τελείως από τον πόθο σου! Δε βλέπεις ότι όλα αυτά τα ωραία λόγια είναι ψεύτικα και ότι ο μόνος στόχος αυτού του σύγχρονου Αλκιβιάδη είναι να πάρει τα ηνία του φοιτητικού κινήματος για να το στρέφει κατά που θέλει ο ίδιος ή εκείνοι που τον χρησιμοποιούν ;» Όχι βέβαια, δεν το ’βλεπε η Αλεξάνδρα γιατί ο έρωτας περιέχει και μια ισχυρή δόση θαυμασμού και μυθοπλασίας ! Στο βλέμμα της ερωτευμένης κοπέλας, ο Μίκλος φάνταζε σαν η συνιστώσα όλων των αρετών που ονειρευόταν να βρει στον άνδρα που θα διάλεγε για σύζυγο και πατέρα των παιδιών της!
Ένα ζωηρό και παρατεταμένο χειροκρότημα μαζί με ομόφωνες ζητωκραυγές τράνταξε το αμφιθέατρο και επανέφερε πλήρως τη νέα γυναίκα στον ρου των γεγονότων. Οι παρόντες φοιτητές είχαν υπερψηφίσει την πρόταση ανασύστασης της MEFESZ, δηλαδή της πανουγγρικής φοιτητικής ομοσπονδίας η οποία είχε καταργηθεί αυθαίρετα το 1949. Η Αλεξάνδρα συμμετείχε τώρα στη σύνταξη της προκἠρυξης κι έδινε όλες της τις ικανότητες, όλες της τις δυνάμεις ! Και οι ικανότητές της στον χειρισμό του γραπτού λόγου ήταν τόσο εξαιρετικές που είχε πλέον αναδειχθεί σε άτυπη αρχισυντάκτρια όλων των κειμένων του φοιτητικού κινήματος. « Δεν ξέρω αν θα αξιωθείς να σχεδιάσεις δημόσια κτίρια, της είχε πει ο πατέρας της όταν διάβασε την πρώτη προκήρυξη που είχε συντάξει η κόρη του, αλλά πολιτικά κείμενα σίγουρα θα είσαι πάντα σε θέση να σχεδιάζεις καλύτερα από κάθε άλλον! » Και αυτός ο έπαινος είχε γεμίσει με ιδιαίτερη ικανοποίηση και υπερηφάνεια τη νεαρή φοιτήτρια της αρχιτεκτονικής γιατί, παρόλες τις επικρίσεις που είχε απευθύνει στον πατέρα της, στο βάθος της ψυχής της εκείνος παρέμενε το ίνδαλμά της. Ίσως να ήταν αυτός και ο κύριος λόγος που την έκανε τόσο αυστηρή στην κρίση της απέναντι στη στάση του και στις επιλογές του.
Τελικά με νέα ψηφοφορία με ανάταση χειρών, οι φοιτητές είχαν υιοθετήσει την πρόταση να δηλώσουν δημοσίως ότι το κίνημά τους καταδίκαζε κάθε χρήση βίας ή ένοπλης ενέργειας κατά του κομμουνιστικού καθεστώτος. Εκείνο που είχε προκαλέσει έκπληξη και απορία στη σκέψη της Αλεξάνδρας ήταν η επιμονή του Μίκλος να ενσωματωθεί στην προκήρυξη των φοιτητών μια έκκληση προς ολόκληρο τον ουγγρικό λαό «να πάρει τα όπλα κατά της σταλινικής τυραννίας και των σοβιετικών της προστατών». Δεν συνήθιζε να υπερασπίζεται τέτοιες ριζοσπαστικές προτάσεις ο φοιτητικός ηγέτης! Γιατί τώρα, ξαφνικά άλλαζε θέση και, από εκεί που συνιστούσε μια συμβιβαστική στάση έναντι του καθεστώτος, προσπαθούσε τώρα να προκαλέσει μια ένοπλη εξέγερση ;
Το τελικό κείμενο της προκήρυξης ζητούσε την επάνοδο του Ίμρε Νάγκι στο αξίωμα του πρωθυπουργού, την αποχώρηση της Ουγγαρίας από το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, την επαναφορά της πολυκομματκής δημοκρατίας, τη διεξαγωγή ελευθέρων εκλογών για ανάδειξη νέας εθνοσυνέλευσης, την επαναφορά όλων των θεμελιωδών ελευθεριών και δικαιωμάτων του πολίτου, την αποχώρηση όλων των σοβιετικών στρατευμάτων, την τιμωρία των υπευθύνων για τα εγκλήματα της σταλινικής περιόδου, αρχίζοντας από τον δικτάτορα Ματίας Ράκοζι, την κατάργηση της πολιτικής αστυνομίας και των φακέλων της και, γενικώς, τον πλήρη εκδημοκρατισμό της Ουγγαρίας και την αποκατάσταση της εθνικής της κυριαρχίας.
-Άλεξ, είπε κάποια στιγμἠ η Μάρθα, η συνέλευση τελειώνει και φαντάζομαι ότι δεν έχεις φροντίσει ακόμη να βρεις μια λύση στέγης για απόψε, έτσι δεν είναι; Άκουσέ με λοιπόν, εγώ θα πάω να μείνω στην ξαδέλφη μου τη Ρεμπέκα για δυο ή τρεις εβδομάδες γιατί εκείνη έχει όλο τον εξοπλισμό που χρειαζόμαστε για την επικοινωνία μας και τη διάδοση των προκηρύξεών μας. Ο πατέρας της είναι διευθυντής ενός γυμνασίου και έτσι έχει από ιδιαίτερη τηλεφωνική γραμμή μέχρι και πολύγραφο αναπαραγωγής κειμένων. Σου έχω ετοιμάσει λοιπόν το δωμάτιό μου στη φοιτητική εστία όπου μπορείς να μείνεις όσο θέλεις. Αυτά είναι τα κλειδιά και το δελτίο για να πηγαίνεις να τρως στην καντίνα του τεχνικού πανεπιστημίου. Μόνο μην ξεχνάς να κλειδώνεις την πόρτα όταν πας για ντους.
- Μέρθα, είναι μεγάλη εξυπηρέτηση για μένα αυτό που μου προτείνεις ,αλλά είσαι σίγουρη ότι δε θα χρειαστείς το δωμάτιό σου . Δεν ξέρεις πώς θα εξελιχθούν τα γεγονότα.
- Άλεξ, όποια κι αν είναι η τροπή των γεγονότων, εγώ δε θα βρω καλύτερο καταφύγιο από το σπίτι της Ρεμπέκα, απάντησε η Μάρθα.
- Τότε σ’ ευχαριστώ με την καρδιά μου, είπε η Αλεξάνδρα και πήρε το πορτοφόλι που της έτεινε η φίλη της.
Όταν η σύνταξη της προκήρυξης είχε πια ολοκληρωθεί και το τελικό κείμενο εγκριθεί από την εκτελεστική επιτροπή των φοιτητών, αποφασίστηκε να εκλεγεί μια αντιπροσωπεία ,η οποία θα πήγαινε την επομένη στον κρατικό ραδιοφωνικό σταθμό και θα τη διάβαζε στο μικρόφωνο.
Όταν άνοιξε την πόρτα και είδε την κατάσταση του δωματίου της Μάρθας στη φοιτητική εστία, η Αλεξάνδρα ντράπηκε που εκείνη είχε μεγαλώσει σε ένα τόσο άνετο περιβάλλον και κυριεύθηκε από αγανάκτηση κατά των ηγετών του κομμουνιστικού κόμματος οι οποίοι απολάμβαναν αυτές τις πολυτέλειες όταν η πλειοψηφία των φοιτητών ζούσε σε δωμάτια που θύμιζαν περισσότερο ορφανοτροφείο της σταλινικής εποχής! Τοίχοι που έσταζαν από την υγρασία, ο νιπτήρας γεμάτος ρωγμές, σκουριασμένοι σωλήνες, μια και μοναδική γυμνή λυχνία για όλο το δωμάτιο, μια και μοναδική καρέκλα με σκουριασμένα πόδια. Τελικά, είπε μέσα της η Αλεξάνδρα, το σύμβολο του σταλινισμού είναι η πολυτέλεια για τους λίγους και η σκουριιά για τους πολλούς.
Ξαφνικά ακούστηκαν επίμονα και δυνατά χτυπήματα στην πόρτα! Ποιος να ’ταν τέτοια ώρα; Ο νους της πήγε στη μισητή πολιτική αστυνομία, την ΑΥΗ. Θα ’χαν αποφασίσει να την κλείσουν στο ψυχιατρείο ή να την ανακρίνουν και να την ξεφορτωθούν με μια σφαίρα στον αυχένα. Οι δήμιοι ήσαν συχνά τα παιδιά των εκτελεστών της φιλοναζιστικής οργανώσεως «Σταυροί σημαδεμένοι με βέλη», προσκείμενης στο καθεστώς του ναυάρχου Χόρθι, προσωπικού φίλου του Χίτλερ. «Ετοιμάσου να αποχωριστείς τα επίγεια μικρή μου, είπε η Αλεξάδρα, για να προσθέσει αμέσως μετά: Θα πουλήσω όμως ακριβά το τομάρι μου είπε σφίγγοντας τα δόντια η κοπέλα και άρπαξε από την τσάντα της το μαχαίρι και το περίστροφο Βαϊκάλ που της είχε κάνει δώρο ο πατέρας της για τα περασμένα της γενέθλια. Τελείως αντιφατικός αυτός ο άνθρωπος και, τελικά, απροσδιόριστος. Ικανός να σε παγώσει από τρόμο και την άλλη στιγμή, να σε κάνει να κλαις με αναφιλητά για τη μοίρα του Πετεφί Σαντόρ ![1] Ικανός να σε προσβάλει για τρία λέκια που θεώρησε ότι σπατάλησες για το κέφι σου, όταν ο ουγγρικός λαός υποσιτίζεται». Και όμως, η Αλεξάνδρα ένιωθε σαν να ήταν ο μόνος άνθρωπος στον πλανήτη ικανός να κατανοήσει την περίπλοκη σκέψη του Ίστβαν Χόρβαθ και τον παράδοξο ανθρωπισμό που την θεμελίωνε ενώ, για όλους τους άλλους, ήταν χαρακτηριστική περίπτωση ιδεολογικής σύγχυσης ίσως και τα πρώτα σημάδια μιας μορφής Πάρκινσον η οποία πληρούσε τις δεξαμενές της...
-Αλεξάνδρα, άνοιξέ μου σε παρακαλώ, είμαι ο Μίκλος!
Η νέα κοπέλα ένιωσε το έδαφος να υποχωρεί κάτω από τα πόδια της !
-Τι θέλεις τέτοια ώρα; ρώτησε φανερά εκνευρισμένη. Αν γυρεύεις παρηγοριά, πήγαινε να βρεις τη Μάρθα σου! Αν γυρεύεις νέες κατακτήσεις, λυπάμαι μα δε θα κοσμήσω τον πίνακά σου!
Ο Μίκλος δεν ήταν από εκείνους που καταθέτουν τα όπλα στην πρώτη δυσκολία.
-Αλεξάνδρα, είπε με αποφασιστκή φωνή στην αντίπαλό του, ας γίνει ολόκληρος ο κόσμος παρανάλωμα του πυρός! Το μόνο που μ’ ενδιαφέρει είσαι ΕΣΥ !!!
Η νέα κοπέλα λύγισε απέναντι στον μελοδραματικό τόνο της φωνής του «πορθητού».
Σαν αντίκρισε το γνώριμο πρόσωπο του Μίκλος, η Αλεξάνδρα ένιωσε όλη την ερωτική ορμή που είχε συγκρατήσει μέσα της τα τρία τελευταία χρόνια να καλπάζει ξέφρενη. Χύμηξε σαν θεριό ανήμερο στον γιγαντόσωμο αλλά πράο ηγέτη και τον έλιωσε μέχρι το πρωί, όπου παραδόθηκαν στον ύπνο σφιχταγκαλιασμένοι.
Η ιδανική ώρα της ημέρας για τα άλματα που έκανε η αποφασιστικότητα της Αλεξάνδρας όταν είχε ούριους τους ανέμους ήταν εκείνη του πρωινού. Ενώ ο Μίκλος είχε επιδοθεί στη λαιμαργία του και καταβρόχθιζε τα αλλαντικά όπως το τέρας τον Ιωνά, η Αλεξάνδρα κατέστρωνε σχέδια δράσης και προγράμματα εκδημοκρατισμού τα οποία ο Μίκλος ούτε τους τίτλους δεν προλάβαινε να διαβάσει αλλά έβαζε φαρδιά-πλατιά την υπογραφή του, ως άλλος τσάρος πασών των Ρωσιών!
Κάποια στιγμή, η Αλεξάνδρα έκρινε ότι η παραγωγή μεταρρυθμίσεων είχε υπερβεί το πραγματοποιήσιμο όριο, μάζεψε τα χαρτιά της, τους φακέλους της, τα λιγοστά καλλυντικά της, βίδωσε τον Μίκλος στην πολυθρόνα του μ’ ένα λαίμαργο φιλί και όρμησε προς το αμφιθέατρο της φυσικομαθηματικής σχολής όπου την περίμεναν τα υπόλοιπα μέλη της εκτελεστικής επιτροπής. H συζήτηση άναψε για τα καλά όταν έφτασε η στιγμή να τεθεί και πάλι η κατοχή και χρήση όπλων από τους διαδηλωτές.
Εν τω μεταξύ, ο Μίκλος είχε παρουσιαστεί σ’ ένα μικρό γραφείο, στον δεύτερο όροφο ενός απρόσωπου κτιρίου στη νέα συνοικία της Βουδαπέστης η οποία είχε διαμορφωθεί μετά τη λήξη του Β’ παγκοσμίου πολέμου, κυρίως για να στεγάσει τις νέες διοικητικές υπηρεσίες. Οπλισμένη με τη σιγουριά που δίνει η ανώτατη εξουσία σε κάθε νέο της φορέα, η Εύα Πόρτις πήρε όση ηδονή ήθελε από τον υφιστάμενό της χωρίς ίχνος συναισθήματος και του είπε, πριν φύγει :
-Μην ξεχνάς τον χρυσό κανόνα της δράσης μας, σύντροφε Μίκλος! Κανένα συναίσθημα! Μόνο στόχοι και στρατηγικές για την επίτευξή τους ! Και για να δώσει ένα χειροπιαστό μάθημα εσωκομματικής πειθαρχίας, διέταξε τον υφιστάμενό της να αποχωρήσει έρποντας στο παγωμένο πλακόστρωτο! Και όντως, μπροστά στο ειρωνικό χαμόγελο της προϊσταμένης του και των υπολοίπων συνεργατών της, ο Μίκλος ντύθηκε αστραπιαία κι έφυγε για τη συνεδρίαση του εκτελεστικού συμβουλίου.
Πρωτότοκος γιος μιας μεγάλης αγροτικής οικογενείας, ο Μίκλος δεν είχε πεινάσει ποτέ και είχε όλα σχεδόν όσα μπορούσε να ποθήσει ένα χωριατόπαιδο στην Ουγγαρία του 1930, πριν τον πόλεμο και τις δραματικές του συνέπειες. Μετά το τέλος του Β’ παγκοσμίου πολέμου και την επικράτηση των Σοβιετικών στην Ουγγαρία, ο πατέρας του Μίκλος κατάλαβε ότι το συμφέρον του ήταν να προσχωρήσει στο κομμουνιστικό καθεστώς και να εξασφαλίσει έτσι και για εκείνον και για τα παιδιά του όλα τα προνόμια τα οποία χορηγούσε το κόμμα στα μέλη του. Έτσι, εκείνος ο αγρότης που υποστήριζε την φιλοναζιστική άκρα δεξιά του ναυάρχου Χόρθι ως το 1943, μεταμφιέσθηκε από τη μια ημέρα στην άλλη, σε φιλοσοβιετικό στέλεχος του κομμουνιστικού κόμματος! Ο Μίκλος έγινε μέλος των Πιονιέρων - έτσι ονομαζότανε η κομμουνιστική νεολαία – και προσέλκυσε το ενδιαφέρον της μυστικής αστυνομίας για τρεις «αρετές» : την τυφλή του υπακοή στις εντολές των ανωτέρων του, την ακλόνητη ψυχραιμία του και τη γοητεία του προς τις γυναίκες! Δε χρειάστηκε να κάνει ιδιαίτερες προσπάθειες η Εύα Πόρτις για να τον κάνει μέλος της μυστικής αστυνομίας, της φοβερής ΑVH . Και όντως, το πουλέν της δεν τη διέψευσε! Λιγομίλητος και αυταρχικός εκεί που χρειαζόταν, πειστικός και διαλλακτικός όταν το απαιτούσαν οι περιστάσεις και προσηλωμένος πάντα στους στόχους που καθόριζαν οι ανώτεροί του. Αυτό το παιδί θα φτάσει πολύ ψηλά, έλεγε η Εύα Πόρτις στους συνεργάτες της γιατί, ακριβώς, δεν έχει προσωπικές φιλοδοξίες διανοούμενου! Μόνο κομματικού « απαράτσικ» (αξιωματούχου).
Στο αμφιθέατρο του πανεπιστημίου, η Αλεξάνδρα ζούσε μια σφοδρή εσωτερική σύγκρουση! Από τη μία πλευρά, ο παθιασμένος της έρωτας για τον Μίκλος που αφόπλιζε όλες τις αμυντικές της επάλξεις και, από την άλλη, η θέλησή της να οδηγήσει το κίνημα υπέρ του εκδημοκρατισμού σε μια στέρεη και μακροπρόθεσμη επικράτηση. Προσπαθούσε να μην κοιτάζει τον Μίκλος και να μιλάει στον εαυτό της έτσι που να διατηρεί όλη της την πνευματική διαύγεια.
Ο Μίκλος επανήλθε στις θέσεις του υπέρ μιας σκληρής και αδιάλλακτης στάσης του φοιτητικού κινήματος έναντι του καθεστώτος. Επιστράτευσε όλες του τις ρητορικές ικανότητες και κατάφερε να παρασύρει τη μεγάλη πλειοψηφία των φοιτητών προς την τοποθέτησή του. Αποφασίστηκε λοιπόν να επιμείνουν οι εκπρόσωποι των φοιτητών στην απαίτησή τους να διαβάσουν από τον κρατικό σταθμό ραδιοφώνου και τηλεοράσεως, ένα διάγγελμα προς τον ουγγρικό λαό χωρίς καμία λογοκρισία εκ των προτέρων.
Η συνεδρίαση είχε πια φτάσει στο τέλος της και η Αλεξάνδρα σηκώθηκε να πάει για φυσική της ανάγκη. Βγαίνοντας από τις τουαλέτες των γυναικών, ένιωσε δυο στιβαρά χέρια να την αρπάζουν και να την πηγαίνουν σηκωτή σ’ ένα μέρος πίσω από τα μαγειρεία. Εκεί, πάνω στη μουσκεμένη χλόη, ο Μίκλος είχε απλώσει μια στρατιωτική κουβέρτα που είχε βρει στην οικογενειακή αγροικία κι από πάνω, ένα σεντόνι μαρκαρισμένο με το έμβλημα της φοιτητικής εστίας. Σ’ εκείνο το σεντόνι, ξάπλωσε την Αλεξάνδρα και, γέρνοντας πάνω από το πρόσωπό της της είπε:
-Αλεξάνδρα Χόρβαθ, θέλεις να μοιραστούμε τη ζωή μας ; Θέλεις να γίνεις γυναίκα μου;
Για λίγες στιγμές, η νεαρή κοπέλα έμεινε ακίνητη να τον κοιτάζει στα μάτια , όσο πιο βαθιά μπορούσε, αυτόν τον ήρεμο γίγαντα ο οποίος της άπλωνε το χέρι του. Ήταν αλήθεια ότι τη ζητούσε σε γάμο ; Την αγαπούσε με την καρδιά του ή μήπως δεν επιζητούσε τίποτε περισσότερο από τη βόλεψή του επειδή εκείνη ήταν κόρη ανώτερου στελέχους του κόμματος ; Αχ αυτές τις αμφιβολίες είπε μέσα της η Αλεξάνδρα, μού ‘ρχεται να τις πνίξω ! Γιατί να μου δηλητηριάζουν κάθε στιγμή ευτυχίας στη ζωή μου ;
Το βλέμμα της έμεινε, για μια στιγμή μετέωρο ανάμεσα στο πρόσωπο του Μίκλος και στο δικό της κι ύστερα, έλιωσε μέσα στο παθιασμένο φιλί με το οποίο η Αλεξάνδρα Χόρβαθ σφράγιζε την απάντησή της στην πρόταση του χωριατόπαιδου που την έσφιγγε τώρα πια στην αγκαλιά του.
Η πλατεία μπροστά στο κτίριο του κρατικού ραδιοφωνικού σταθμού της Βουδαπέστης είχε ξεχειλίσει από τη συρροή των διαδηλωτών. Δεν ήταν μόνο φοιτητές αλλά και πολλές οικογένειες με τα παιδιά τους. Οι διαδηλωτές είχαν καταλάβει ότι η μοίρα της χώρας των Μαγυάρων παιζόταν εκείνοι το απόγευμα! Γι’ αυτό και δεν υπήρχαν ούτε κομματικά ούτε άλλα ιδεολογικά λάβαρα εκτός από τη σημαία της Ουγγαρίας αλλά χωρίς το κομμουνιστικό έμβλημα!
Απλούστατα, η γενική διευθύντρια του κρατικού ραδιοτηλεοπτικού σταθμού είχε λάβει εντολή να αποσυνδέσει το μικρόφωνο από το οποίο μιλούσαν οι εκπρόσωποι των φοιτητών από το δίκτυο αναμεταδόσεως! Έτσι, ενώ η φοιτητική προκήρυξη ηχούσε κανονικά από τα μεγάφωνα της πλατείας και του σταθμού, δεν ακουγόταν καθόλου από τους ακροατές του. Όταν το νέο της απόπειρας εξαπάτησης διαδόθηκε στο ευρύ κοινό, ακούστηκαν έντονες αντιδράσεις και φωνές από τη μεριά του πλήθους των διαδηλωτών. Όμως, ακόμα και οι πιο φανατικοί αντίπαλοι του καθεστώτος δεν θα είχαν κάνει χρήση όπλων ! Ο Μίκλος όμως είχε λάβει σαφείς εντολές : Στην παραμικρή αναταραχή, θα έδινε ο ίδιος το σήμα στους επτά πράκτορες που είχε υπό τις διαταγές του, ακροβολισμένους στα γύρω κτίρια να πυροβολήσουν κατά των ιδίων τους των συναδέλφων, δηλαδή των ανδρών της μυστικής αστυνομίας! Η πρόκληση στο άκρον άωτον! Φυσικά, θα ήταν εύκολο κατόπιν για την αστυνομία να κατηγορήσει τους φοιτητές ότι εκείνοι είχαν πυροβολήσει κατά των ανδρών της AVΗ και να δυσφημήσει έτσι το κίνημα υπέρ του εκδημοκρατισμού ως ένοπλη και ανατρεπτική οργάνωση! Αυτό ακριβώς κι έγινε! Η κυβέρνηση είχε τώρα πια λυμένα τα χέρια για να καταστείλει το λαϊκό κίνημα διά της βίας και μάλιστα, καλώντας την «προστάτιδα» Σοβιετική ένωση σε βοήθεια!
Αυτό ακριβώς έκανε ο Γιάνος Κάνταρ με την ομάδα των φιλοσοβιετικών υπουργών, την 24η Νοεμβρίου του 1956! Αντίθετα, ο Ίμρε Νάγκι ναι μεν καταδίκασε την ένοπλη βία αλλά και την απάτη από τη διευθύντρια της κρατικής ραδιοτηλεόρασης. Το ίδιο βράδυ, ο μεταρρυθμιστής πρωθυπουργός θα απηύθυνε νέο διάγγελμα προς τον ουγγρικό λαό. Η Ουγγαρία βρισκόταν τώρα στα πρόθυρα μιας ένοπλης επέμβασης της Σοβιετικής Ένωσης με πρόσχημα την προάσπιση του « νομίμου» καθεστώτος «και των σοσιαλιστικών κατακτήσεων». Κανείς δεν είχε υποψιαστεί ότι όλο αυτό το δράμα είχε ξεκινήσει από μια αποστολή «προβοκάτσιας» την οποία είχε εκτελέσει με αξιοσημείωτη μαεστρία ο Μίκλος Μπούκοβι !
Το ίδιο εκείνο απόγευμα, η Αλεξάνδρα Χόρβαθ θα παντρευόταν αυτόν τον κυνικό και πειθήνιο υπηρέτη του σταλινικού καθεστώτος Μίκλος Μπούκοβι στην μικρή αίθουσα τελετών της δημαρχίας. Ενώ ο βραχνός ήχος από τις μηχανές των σοβιετικών αρμάτων μάχης γέμιζε την ατμόσφαιρα της ανάστατης πόλης, με βρυχηθμούς θηρίων, ο αντιδήμαρχος της Βουδαπέστης πήρε τα στέφανα κι έκανε νόημα στους νεονύμφους να πλησιάσουν. Ο Μίκλος του απάντησε κι αυτός με νόημα ότι έπρεπε να πάει επειγόντως στις τουαλέτες ! Ο αντιδήμαρχος του έδειξε το ρολόι του κα του έκανε νόημα ότι είχαν κιόλας μεγάλη καθυστέρηση! Ο Μίκλος απάντησε κι αυτός με νοήματα ότι θα επέστρεφε σε τρία λεπτά και πήρε σβάρνα τα σκαλιά ενώ η πρώτη σοβιετική οβίδα γκρέμιζε τον τρίτον όροφο του κτιρίου της δημαρχίας.
Πέρασαν δέκα λεπτά και ο Μίκλος δεν είχε γυρίσει ακόμη! Η Αλεξάνδρα δεν κρατιόταν άλλο! Άφησε τη μικρή ανθοδέσμη που της είχε προσφέρει η Μάρθα πάνω στο τραπέζι και κουτρουβάλησε τις σκάλες που οδηγούσαν στις τουαλέτες. Δεκάδες ζοφερές υποθέσεις έζωναν τη σκέψη της. Μήπως κάποιος ελεύθερος σκοπευτής της ΑVH είχε χτυπήσει τον Μίκλος ; Φτάνοντας στις τουαλέτες, άρχισε να φωνάζει το όνομα του συζύγου της αλλά η φωνή της πάγωσε μπροστά στο θέαμα που άνοιξε στα μάτια της σαν σκηνή θεάτρου όπου παιζόταν μια απίστευτη φάρσα. Πεσμένος μπρούμυτα στο μωσαϊκό, γυμνός από τη μέση και κάτω, κείτονταν ο Μίκλος με το κεφάλι του πάνω στο στήθος της Εύας Πόρτις κι εκείνη προφανώς εκτελεσμένη με μια σφαίρα στον αυχένα από κάποιον πράκτορα της μυστικής αστυνομίας. Για να μην υπάρχει κανείς ζωντανός μάρτυρας της μυστικής αποστολής η οποία είχε επαναφέρει την Ουγγαρία στο σοβιετικό μπλοκ.
Η Αλεξάνδρα δεν έβγαλε ούτε άχνα! Όρμησε στις σκάλες και φτάνοντας στη μικρή αίθουσα όπου είχε μείνει στη μέση η τελετή του γάμου της, τη βρήκε άδεια. Ο βρυχηθμός των αρμάτων είχε γίνει πια εκκωφαντικός σαν προάγγελος του Αρμαγεδδών ! Η Αλεξάνδρα όρμησε στο πτώμα ενός μαχητού της λαϊκής πολιτοφυλακής, πήρε το περίστροφο που είχε πέσει δίπλα του και τυφλωμένη από τα καυσαέρια και τα δακρυγόνα, άρχισε να πυροβολεί κατά του πρώτου άρματος που έβλεπε να προχωρεί κατά πάνω της. Την στιγμή που ο πολυβολητής άρχισε να ρίχνει μια ριπή, ένας άνδρας έπεσε με όλο του το βάρος πάνω της και την έριξε στο πεζοδρόμιο. Η Αλεξάνδρα Χόρβαθ προσπάθησε να σηκωθεί μα ο άγνωστος που της είχε σώσει τη ζωή ήταν πολύ βαρύς! Κάποια στιγμή , η νεαρή αγωνίστρια κατάφερε να γυρίσει το κορμί του και ξέσπασε επιτέλους σε αναφιλητά, εκείνα που συγκρατούσε εδώ και είκοσι χρόνια : στο αίμα που απλωνόταν, μοναδικό κόσμημα στο νυφικό της, αναπαυόταν το πρόσωπο του Ίστβαν Χόρβαθ που της χαμογελούσε όπως το συνήθιζε, όταν ήθελε να την καθησυχάσει. [1] Εθνικός ποιητής της Ουγγαρίας του 19ου αιώνος και απόστολος της εθνικής ανεξαρτησίας των Μαγγυάρων
