«Μπόλλα» - ΠΑΪΤΙΜ ΣΤΑΤΟΒΣΚΙ (Εκδόσεις Πατάκη,Μάρτιος 2024)
Κατηγορία: Παγκόσμια Λογοτεχνία
Συγγραφέας: Παϊτίμ Στάτοβτσι- Pajtim Statovci
Μετάφραση: Αύγουστος Κορτώ
Τίτλος Πρωτοτύπου: Bolla, Elsinki 2019
ISBN 9786180702712
Εκδοτικός οίκος: Εκδόσεις Πατάκη
Σελίδες: 288
Διαστάσεις: 14x21
Ημερομηνία 1ης παρούσας έκδοσης: Μάρτιος 2024
γράφει η Αγγελική Καραπάνου
Τον Μάρτιο του 2024 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Πατάκη το μυθιστόρημα του Παϊτίμ Στάτοβτσι «Μπόλλα», σε μετάφραση του Αύγουστου Κορτώ.
Ο συγγραφέας γεννήθηκε στο Κοσσυφοπέδιο το 1990 , αλλά σε ηλικία δύο ετών μετανάστευσε με την οικογένειά του στο Ελσίνκι. Με σπουδές συγκριτικής λογοτεχνίας, σεναρίου κινηματογράφου και τηλεόρασης, ακολούθησε τον δύσκολο και σαγηνευτικό δρόμο της συγγραφής. Εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο , Η γάτα μου η Γιουγκοσλαβία, το 2014 (Εκδόσεις Πατάκη 2018). Το παρθενικό του έργο απέσπασε το λογοτεχνικό βραβείο Helsingin Sanomat και το International Dublin Literary Award, ενώ μεταφράστηκε σε περισσότερες από δεκαέξι γλώσσες.
Το δεύτερο βιβλίο του Tiranan sydian (2016) ήταν στη βραχεία λίστα του Us National Book το 2019. Το 2018 ο Παϊτίμ Στάτοβτσι ανακηρύχθηκε Συγγραφέας της Χρονιάς του Ελσίνκι.
Το Μπόλλα είναι το τρίτο του βιβλίο και τιμήθηκε το 2019 με το Finlandia Prize. Η λέξη Μπόλλα, όπως μας πληροφορεί το εσώφυλλο, αναφέρεται σ’ ένα θηρίο, ένα άγνωστο ζώο, ένα πλάσμα που μοιάζει με φίδι. Συναντάται στην αλβανική μυθολογία. Η οντότητα αυτή απεικονίζεται στο καλαίσθητο εξώφυλλο . Το σώμα του είναι κοκκινόμαυρο και το κεφάλι του καταλήγει σ’ ένα κίτρινο στόμα ανορθόδοξου σχήματος.
Η ιστορία του Μπόλλα διαδραματίζεται τον Απρίλιο του 1995 στο Κοσσυφοπέδιο. Ένα απαγορευμένο πάθος ανατέλλει στην καταχνιά ενός πολέμου που έρχεται να συνθλίψει ζωές.
Κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος είναι ο εικοσιτετράχρονος Αρσίμ, αλβανικής καταγωγής. Παντρεμένος πριν από τέσσερα χρόνια με μια πανέμορφη και καλόβολη κοπέλα για το χατίρι του πατέρα του, ζει μια ανύπαρκτη σχέση μαζί της. Σπουδάζει φιλολογία και κάνει δουλειές του ποδαριού μέχρι να πάρει το πτυχίο του. Ονειρεύεται να γίνει συγγραφέας.
Σε μια καφετέρια συναντά τον Μίλος, Σέρβο φοιτητή Ιατρικής. Μια ακατανίκητη αμοιβαία έλξη ενώνει δυο ανθρώπους που θα μπορούσαν να είναι εχθροί. Ο Αρσίμ ξεχνά εντελώς τη γυναίκα του και κατασκηνώνει στο σπίτι του Μίλος ολόκληρα μερόνυχτα. Τους συνδέουν πλέον με τη σύζυγό του μόνο τα λίγα χρήματα που της πετάει για τις ανάγκες του σπιτιού τους. Είναι οδυνηρά αδιάφορος και γίνεται βίαιος στην αποκάλυψη της ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης της. Τον ενδιαφέρει μόνο να ζήσει με το πρόσωπο που μπήκε στη ζωή του και ισοπέδωσε τα πάντα.
Η εφήμερη παράνομη ευτυχία των δυο αντρών διακόπτεται απότομα από την απειλή μιας σύρραξης και τη μετανάστευση του Αρσίμ. Ο ίδιος ζει τα επόμενα χρόνια με τη συμβία του, τα παιδιά που αραδιάζει χωρίς σκέψη ,και μια εργασία που ασκεί μόνο για βιοπορισμό. Η ανάμνηση ενός καταδικασμένου έρωτα που δεν πρόλαβε να γευτεί τον στοιχειώνει. Την αγάπη που δε βιώνει και του λείπει την αντιγυρίζει σε σκληρότητα στα μέλη της οικογένειάς του. Ο Μίλος βιώνει τη μοναξιά ενός νέου ανθρώπου που έχασε το άλλο του μισό.
Κάποια στιγμή ο Αρσίμ θα βρεθεί στη φυλακή εξαιτίας μιας απερίσκεπτης ερωτικής συνεύρεσης με ανήλικο. Κι η φυλακή τού μοιάζει πιο ευχάριστος τόπος από το σπίτι του. Παραδόξως ζει ελεύθερος, με το όραμα να ξανασυναντήσει το αντικείμενο του πόθου του, το πεπρωμένο της ψυχής του. Θα τα καταφέρει; Θα μπορέσουν άραγε να ξαναπιάσουν από την αρχή το νήμα της γνωριμίας τους;
Η Έτζις, η γυναίκα του Αρσίμ υπομένει στωικά το άκαρδο φέρσιμο του άντρα που της κλήρωσε η μοίρα της. Δεν κατανοεί ή κάνει πως δεν καταλαβαίνει τη διπλή ζωή του άντρα της. Πίνει ως το τέλος το ποτήρι της πίκρας της . Θα έρθει η στιγμή που θα επαναστατήσει; Θα βρει τη δύναμη να κόψει τους αρμούς της αρρώστιας, του ψεύδους και της αναλγησίας που την ανάγκασαν να ζει;
Οι χαρακτήρες είναι σάρκινοι, αμαρτωλοί, μοιραίοι. Μα πάνω απ’ όλα εξελισσόμενοι. Βαδίζουν με ευκολία από την αγάπη ώς την αδιαφορία, από τον θυμό μέχρι τη συντριβή, από τον εγωισμό στην ταπείνωση. Ο σκοτεινός, παρορμητικός και στερημένος Αρσίμ, που συχνά όμως τον βλέπουμε να κάνει αυτοκριτική. Ο εύθραυστος Μίλος, που στιγμές-στιγμές λειτουργεί εκδικητικά προς το περιβάλλον του Αρσίμ, διεκδικώντας τον ανελέητα. Η άβουλη Έτζις, που ανακαλύπτει έστω κι αργά τον κρυμμένο δυναμισμό της. Όλοι κουβαλούν τον δικό τους σταυρό. Θα τραβήξουν πολλά ζόρια.
Θα περάσουν χρόνια . Μια καινούργια μέρα θα χαράξει για τους τρεις ήρωες , με την ελπίδα πως οι ίδιοι θα μαζέψουν τα κομμάτια τους και θα ορίσουν όπως μπορούν καλύτερα τα επόμενα βήματά τους. Είναι μπορετό ν’ αποχαιρετήσουν το ζοφερό παρελθόν τους;
Η ιστορία του Μπόλλα δίνεται σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση που θυμίζει καταγραφή ημερολογίου. Η χρήση του ιστορικού ενεστώτα δίνει ζωντάνια στην έκφραση. Τον κύριο λόγο έχει ο Αρσίμ που σημειώνει τα γεγονότα της καθημερινότητάς του και τα θέλω της μπερδεμένης ψυχής του. Η εξιστόρησή του διακόπτεται από τις εξομολογήσεις του Μίλος για τις μέρες του μετά τη συνάντηση με τον Αρσίμ. Με την τεχνική του φλας μπακ οδηγεί τον αναγνώστη και στα χνάρια του πρότερου βίου του . Η πλοκή διανθίζεται με φορτισμένα ποιήματα και διηγήματα υπερρεαλιστικής απόχρωσης , παραπέμποντας σε κείμενα του Αρσίμ, εκκολαπτόμενου συγγραφέα.
Η γραφή του Στάτοβσκι είναι ρεαλιστική, χυμώδης, ζωηρή, δραστική. Ταράσσει όλες τις αισθήσεις, προκαλεί συγκίνηση. Τα συναισθήματα βγαίνουν στην επιφάνεια ατόφια, οι συμπεριφορές εμφανίζονται απαλλαγμένες από ωραιοποιήσεις .
Το Μπόλλα είναι ένα μυθιστόρημα αναζήτησης προσωπικής ταυτότητας, επώδυνης ωρίμανσης. Στις σελίδες του ο αναγνώστης οσμίζεται τον χαλασμό και τον θρήνο του πολέμου και των ερειπίων που αφήνει στον διάβα του. Αναμφίβολα πρόκειται για ένα πολυεπίπεδο βιβλίο που σε κάνει να προβληματιστείς για διάφορα. Θα περιμένω τα επόμενα βιβλία του Παϊτίμ Στάτοβτσι με περισσή προσμονή.
Βρείτε το μυθιστόρημα Μπόλλα του Παϊτίμ Στάτοβτσι στον παρακάτω σύνδεσμο:
https://vivliopoleiopataki.gr/bolla
