Πολύ πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Κέφαλος η ποιητική συλλογή της Όλγας Δημοσθένους Καλύβα «σοφίας ἂμητος»! Πρόκειται για μια σοδειά πενήντα ποιημάτων, με σαφείς επιρροές από τη δημοτική μας παράδοση! Θα δούμε έντεκα ποιήματα και θα ευχηθούμε η νέα δουλειά της δημιουργού να είναι ΚΑΛΟΤΑΞΙΔΗ!
11 ΠΟΙΗΜΑΤΑ- ΟΛΓΑ ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΥΣ ΚΑΛΥΒΑ
Ως προοίμιο της ποιητικής συλλογής: «σοφίας ἂμητος»
ΔΗΜΟΤΙΚΟ
Αηδόνι , έρμο μοναχό ,
πουλί της παρηγόριας ,
στο σκότος και στην καταχνιά
τι καρτερείς , τι θέλεις ;
Στις αετοράχες τι τραβάς ,
στα γκρέμια τι γυρεύεις ;
Εκεί φωλιάζουν αετοί ,
γαμψώνυχα γεράκια
π ’ αδράζουν άγρα του καιρού ,
τη λεβεντιά προστάζουν ̇
να βγει την άνοιξη στο φως
τη δρόσο να μυρίζει.
Γυρεύω τ ’ άστρο της αυγής
κείνο το μικραστέρι ,
στης νιότης το ξημέρωμα
το ’χα γλυκό μου ταίρι ̇
που σβήνει δίχως νάματα
χωρίς πικροτραγούδια ,
που το ’χασα στα δύσβατα
στα κλώνια , στα πουρνάρια ̇
το ώριο το πεφτάστερο
το ψάχνω στα νυχτέρια
και καρτερώ να το ιδώ
στο φως , στο μετερίζι.
(ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ ΜΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΤΙΤΛΟ: « ΔΗΜΟΤΙΚΟ » ΕΛΑΒΕ ΤΟ 2ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΣΤΟΝ 13ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟ ΠΟΙΗΣΗΣ ΒΟΛΟΥ - 2018 )
ΓΙΟΚΑ ΜΟΥ
Δράκο στη Μηλιά αντάμωσες, σημάδι
μαύρο και πικρό φανέρωσε στη χώρα.
Δρόμο σκοτεινό, Επτάλοφη, στην ώρα,
γιόκα μου γλυκέ, εστέρεψε το χάδι.
Μπόρα και βροχή αστράφτει και βροντάει
τάφος βασιλιά, θαμμένο το κεφάλι.
Θα ̓ ρθει η χρυσή κορόνα, θα προβάλει,
γιόκα μου καλέ, ο χρόνος τη γεννάει.
Πάνω στο σταυρό σημείο εσημαίνει,
μνήμα αδειανό, καντήλα αναμμένη.
Πάει ο καιρός, εδιάβη το σκοτάδι
θρόνος θεϊκός, πολύτιμο υφάδι.
ΜΑΥΡΗ ΜΑΝΤΙΛΑ
Μαύρη μαντίλα απίθωσε
μαύρη ωσάν σκοτάδι
απάνου στη δρόσο του Μαγιού
στης Πασχαλιάς το χρώμα.
Μήτε σ ̓ απόσκιο στέκεται
ουδέ στον ήλιο στέργει ˙
γόνα βαρύ βαθούλωσε
το ματωμένο χώμα.
Καυτά τα δάκρυα π' άνοιξαν
τις τρύπες στο μαντήλι
κι οι τρύπες δύσβατο στρατί
χαράξαν την καρδιά της.
Κι η καρδιά βαλάντωσε,
εκόπη ο ρυθμός της,
εντός της μάχαιρα βαθιά
σταύρωσε την πληγή της.
Βασιλικός μαράθηκε το γιόμα στο περβάζι,
κυπαρισσάκι αψηλό ετσάκισε ο αγέρας.
Μην είναι όνειρο πικρό;
Μην είναι φαντασιά της;
Ούδ ̓ είναι όνειρο κακό
Ούδ ̓ είναι φαντασιά της…
Η κατακόκκινη μηλιά εχάθηκε
και πάει!
ΤΟΥ ΚΑΛΥΒΑ
Ο ήλιος ρίχνει μια ματιά στου πλάτανου τα φύλλα
κι η ξαστεριά τον Αύγουστο στο διάσελο χορεύει.
Οχτώ χιλιάδες οι πεζοί και οι καβαλαραίοι
κι ο Μπεϊράν στη διάτα του το χαλασμό γυρεύει.
Στη Ρούμελη συνάζονται Κλέφτες Καπεταναίοι,
στη Μπουδουνίτσα στέκονται αντικριστά κι η μοίρα.
Δεντρά βογγούν στο διάβα τους, πουλάκια αναστενάζουν:
«Μην είδατε τον Κωνσταντή στα άρματα ζωσμένο;
Μήνα τον ανταμώσατε στα κλέφτικα λημέρια;».
«Το καριοφίλι του έχασε το μυριοβαλαντωμένο
κι η σπάθα του τ ̓ απόμεινε τους άνδρες να ψυχώνει.
Στ ̓ ασκέρι του Μπεϊράν Πασά έστησε το καρτέρι,
ούδε ο πασάς το γνώριζε ούδ ̓ ο πασάς το ξέρει».
Και στα Βασιλικά μεσοστρατίς και στα ζερβά παρέκει
διακόσια αλόγατα ορμούν, στο αίμα κολυμπάνε ˙
η ρεματιά κοκκίνισε πορφύρα κι η κοιλάδα.
Κει εχαλάστη η Τουρκιά απ ̓ των Κλεφτών τα χέρια.
(ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΒΑΣΙΛΙΚΩΝ - 26 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1821)
ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΕΛΑΦΙΩΤΙΣΣΑ *
Στην Άνω Χώρα αποβραδίς αγκαθωτοί οι βάτοι
στο βορινό το γήλοφο κατάφυτο το μέρος
βοσκοί βοσκούν τα πρόβατα τριγύρω απ ̓ τη μαγούλα.
Λαλεί μες στο δασύλλιο λαλιά αλεκτρυόνα,
λαλιά βαριά ακούγεται μέσα απ ̓ τα ριζάρια.
Αποζητούν το λάλημα, εικόνα άγια βρίσκουν,
καντήλι φέγγει ιερό, η φλόγα τούς τυφλώνει:
«Ξωκλήσι, δω να εχτισθή, ̓ κλησιά εδώ να γένει ˙
δω γέρνει η καλή Κυρά, εδώ και ξαποσταίνει».
Μαλλιά προβάτων έκλεισαν κρήνη που αναβλύζει,
να εσταθή καμπαναριό, να εχτισθή ναΐσκος.
Κι η Παναγιά τούς φχαριστεί κι η Παναγιά τούς στέλνει
Κοιμήσεως ανήμερα μια όμορφη λαφίνα.
Περήφανη και λυγερή το λόφο ανεβαίνει,
μα μόνη δεν ανηφορεί, μονάχη δεν περπάτει.
Λάφια τρία χρονιάρικα στο ιερό απιθώνει
προσκύνημα στην Παναγιά και στους πιστούς λατρεία-
τα δυο σφαχτά να γίνουνε και το ̓ να για να μένει.
Κι ο αγάς σαν τ ̓ άκουσε, ρωτάει για να μάθει:
«Μην είν ̓ η λαφίνα Παναγιά κι αγίοι τα ελάφια,
γιατί έχω γιο που ̓ ν ̓ άρρωστος, κακό τον εχτυπάει».
Κι ο αγάς εθέλησε ικέτης να προσπέσει,
την Παναγιά παρακαλεί, τα γόνατα λυγίζει:
«Κάνε, Κυρά των Χριστιανών, να γιάνει ο υγιός μου ˙
χρυσάφια μαλαματικά σού τάζω, σού χαρίζω ˙
και το μικρό Τουρκόπουλο να ̓ ρθει να κοινωνήσει
και παπαδάκι να γενεί, σάμπως θα μεταλάβει».
Κι ο καιρός εκύλησε κι η Μάνα όλων σκύβει
αντάμωμα και γιατρικό για του αγά το σπλάχνο.
Ο αγάς κρατεί το λόγο του και το ανάθημά του
τα χρόνια κείνα τα παλιά τα μελανά τα έτη,
που η φοβέρα έσκιαζε κι η καταχνιά ήταν σκέπη.
*1858 Ι.Ν. ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ - ΠΡΟΑΣΤΙΟ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ( ΛΑΪΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΟΥ)
ΑΓΑΠΗ
Άγγελος εφτερούγισε εψές αργά το βράδυ.
Γαρούφαλο απίθωσε σιμά στο μαξιλάρι.
Άγγιξε η παλάμη του της κόρης το κεφάλι.
Παλικαράκι έμορφο γέμισε η αγκάλη.
Ήλιος λαμπρός εφώτισε, γλυκιά η παραζάλη.
ΤΟ ΠΑΝΤΡΕΜΑ
Εβγήκε ο ήλιος στα βουνά, εχάθη το φεγγάρι ˙
σήμερα νιος παντρεύεται, τ ̓ όμορφο παλικάρι,
το περιβόλι άνθισε κι ο μαχαλάς γιορτάζει,
κλαρίνο σχίζει το νοτιά, βιολί αναστενάζει.
Εβγήκε ο ήλιος την αυγή, άνοιξε παραθύρι ·
σήμερα νια παντρεύεται στο κοντινό γιοφύρι,
λιβάδι είναι ανθόσπαρτο, πουλάκι κελαηδάει,
τα στέφανα ̓ τοιμάσετε στην εκκλησιά να πάει.
Ελάτε, σεις οι συγγενείς, ελάτε κι οι γειτόνοι,
φίλοι κεράστε το κρασί, γιομίστε τα ποτήρια.
Στη λήθη πια η μοναξιά, στη λησμονιά οι μόνοι,
γάμος ενώνει ομορφιές στα θεϊκά μυστήρια.
Ευχές ειπείτε από καρδιάς στο νιόπαντρο ζευγάρι,
μυριόχρονα μαλάματα να ̓ χει στο μαξιλάρι,
στο προσκεφάλι το Χριστό, την Παναγιά στα κλώνια,
ζήση ευτυχή στη μοιρασιά, η αγάπη να ̓ ναι αιώνια.
ΓΥΡΟΥ ΤΡΟΥΪΡΟΥ
Γύρου τρουΐρου κάθονται, τα σπόρια ξεφλουδίζουν
ολονυχτίς ολημερίς οι νέοι και οι νέες
για του γειτόνου το καλό, του συγγενή το βόηθειο.
Κι ο ίδρως σαν εχόρτασε κι ο μόχθος σαν εσώθη,
ο νοικοκύρης που ̓ βραμε να εχιλιοχρονίσει,
να του ανθίσουν τα παιδιά, να γεννηθούν εγγόνια.
Γλυκό κρασί μάς εκερνά, καλά φαγιά μάς δίνει
κι ο λόγος του μας γλύκανε πιότερο για του χρόνου.
ΞΕΝΕ Μ ̓
Ξένε μ ̓ , αυτού που περπατείς, ξένε μ ̓ , αυτού που στέκεις
στα ξένα μέσα άγνωστος, στην ξενιτιά μονάχος,
μην είδες κείνο το πουλί, το άσπρο περιστέρι,
που ̓ χει φτερούγια ανοιχτά, που ̓ χει γερά τα πόδια;
Εψές αργά, εψές νωρίς πέταξε κι εδιάβη ˙
το ̓ δερνε αέρας και βοριάς, το ̓ πνιγε ανεμοδούρα.
Είχε σπασμένα τα φτερά, κομμένα τα ποδάρια,
μέσα στ ̓ αγιάζι, στο χιονιά πάλευε να στρεχιάσει.
ΚΟΙΜΗΣΟΥ
Κοιμήσου, αγγελούδι μου, κοιμήσου, συ καλέ μου
κι η καλή η μοίρα σου εκουβανεί και φέρνει ˙
τύχη χρυσή για σένανε και φώτιση μεγάλη,
χάρη να έχεις στη ζωή, φρόνηση στο κεφάλι ˙
να μάθεις γράμματα πολλά, πολλά καλά να κάμεις,
να ̓ χεις αγάπη αληθινή, υγεία να προκάμεις.
Καμάρι να ̓ σαι της μητρός και του πατρός περφάνια,
μακριά από σένα το κακό κι η πικρή ορφάνια.
ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΜΑΝΤΗΛΙ
Σιμά κοντά στον ποταμό, στην άκρη απ ̓ το ποτάμι
μαντήλι έχει στο λαιμό, μαντήλι κεντημένο ˙
μεταξωτά τα στέφανα, χρυσά τα λαμπραστέρια,
τραγούδι μελιστάλαχτο λούσιμο στα μαλλιά της ˙
μα ο νιος αρπάζει το λευκό το μαγικό μαντήλι,
η κόρη τον εμάγεψε κι έχασε τη μιλιά του.
Νεράιδες καλές κι όμορφες στέκουν, αναστενάζουν:
«Αχ! αδερφή μας όμορφη, καλή μας αδερφούλα
απ ̓ τον πνιγμό εγλίτωσες και πλούτο να μοιράσεις.
Αχ! μες στα φύλλα της ιτιάς μόνη θα τυραγνιέσαι
και απ ̓ το διαβάτη θα ζητάς να σ ̓ απελευθερώσει!»
«Μα ποια είναι η καθαρή ψυχή να ρίξει το μαντήλι,
να αφουγκραστεί το θρήνο μου και να μ ̓ ελευθερώσει;».
(ΛΑΪΚΟΣ ΘΡΥΛΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΤΑΜΟ ΠΗΝΕΙΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ)
Από το οπισθόφυλλο:
Ζοφεροί οι καιροί μα κεράκι αναμμένο η άρρηκτη σαγήνη της παράδοσής μας˙το διαχρονικό κι αναλλοίωτο των ενοποιών στοιχείων της αποτέλεσε την πηγή της έμπνευσής μου για τη δημιουργία μιας νέας ποιητικής συλλογής που απαρτίζεται από πενήντα νέα ποιήματά μου σε παραδοσιακή μορφή. Ποιήματα που αποπειράθηκαν να συμπυκνώσουν και να σεβαστούν την πείρα και τη σοφία αιώνων δίχως έπαρση παρά μονάχα για να την αναδείξουν μέσω της βιωματικής προσέγγισής της. Ποιήματα που επιδιώκουν να τιμήσουν εκείνους τους θεματοφύλακες των λαϊκών παραδόσεων που διασώζουν το πνευματικό θεμέλιο της διαρκώς ανανεούμενης παρακαταθήκης μας, της πολιτισμικής μας κληρονομιάς.
Ο. Κ.
