Σήμερα στη στήλη μου "Στα βαθιά", έχω τη χαρά να υποδέχομαι τον ποιητή Γιώργο Χριστοδουλίδη από την Κύπρο. Ο καλεσμένος μου έχει σπουδάσει δημοσιογραφία στη Μόσχα κι έχει εκδώσει οκτώ ποιητικές συλλογές. Για την πρώτη του ποιητική συλλογή με τον τίτλο "Ένια" , τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Νέου Λογοτέχνη, ενώ για τη δεύτερη, με τον τίτλο "Ονειτροτριβείο" ,με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Έργα του έχουν συμπεριληφθεί σε ανθολογίες κι έχουν δημοσιευθεί στον έντυπο κι ηλεκτρονικό τύπο. Το 2018 επιμελήθηκε μαζί με τον Παναγιώτη Νικολαΐδη την «ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ 1960-2018». Έχει συμμετάσχει σε λογοτεχνικές εκδηλώσεις και φεστιβάλ στην Ελλάδα,την Κύπρο και το εξωτερικό. Όταν διαβάζει κανείς ποίηματά του, το πρώτο πράγμα που σκέφτεται είναι πως αυτός ο άνθρωπος είναι γεννημένος ποιητής. Το πιο ασήμαντο ερέθισμα για τις αντένες του μέσου ανθρώπου, γίνεται με την ευαίσθητη και διεισδυτική ματιά του δημιουργού μια ιστορία με μύριες λεπτομέρειες,λυρική αξία και ξεχωριστή νοηματοδότηση. Ο λόγος του έχει αφηγηματική διαύγεια, συναισθηματική δύναμη και εικονοπλαστική δραστικότητα. Τα θέματα που διαπραγματεύεται έχουν μεγάλη ποικιλία. Η πένα του δεν ψάχνει το συνταρακτικό γεγονός για να το αναπαραστήσει, αφού έχει την ικανότητα να κλέβει τη γύρη των απλών στιγμών της καθημερινότητας και να τη μετουσιώνει σ' εκπληκτικά ποιήματα. Θα μοιραστώ μαζί σας δέκα απ'αυτά!
Αδρανές ανθρώπινο υλικό
του Τζορτζ Φλόιντ
Κουράστηκα να περπατώ
κουράστηκα να οδηγώ
να εξηγώ
να μιλώ ή να μην μιλώ
να παρατηρώ
έδωσα εντολή στους βεδουίνους
να με σπείρουν στην υποσαχάρια Αφρική
και βλάστησα στεγνός
ζήτησα από τους Αβορίγινες
να με φυτέψουν στις τούνδρες της Αυστραλίας
και ξεμύτησα μακρινός
παρακάλεσα τη μικρή Μούνα Ζαγιέτ από την Υεμένη
να με χώσει βαθιά στα λεπτόκοκκα χώματα
του καταυλισμού της
και ευδοκίμησα φτωχός
κι έβγαλα καρπούς φτωχούς.
Θέλω να πάω σ’ ένα μέρος ερημικό
όπως το πίσω τμήμα του αφτιού
ένα μέρος ξεχασμένο
από ανθρώπους και εξάπλωση
όπως το στόμα-σπήλαιο του νηστικού
ψάχνω ένα ισιοτόπι να μου επιστρέφει κάθε πρωί
την κληρονομική τυφλότητα του γένους μου
μια μικρή έκταση γης όπου τίποτα δεν θα με ξέρει
όπου δεν θα θυμούμαι ποιος είμαι
ούτε ζωντανός ούτε νεκρός
απλώς ακούνητος
αδρανής
αδιάφορος
αδιάβροχος σε δάκρυα και σε βροχές
στεγανός και αδιαπέραστος
θέλω να είμαι
ο πεζοπόρος από τα αυτοκίνητα-σπίτια του φεγγοβόλου Παρισιού
που προσποιείται ότι βλέπει κάτι φυσιολογικό
ο περίεργος που περνά μέσα από τις προσωρινές στρατοπεδεύσεις
ξεπαγιασμένων κάτω από μεγάλα γεφύρια της Νέας Υόρκης
αυτός που είναι βιαστικός
επειδή έχει να κάνει πράγματα σημαντικά
o θεατής του μπάτσου του λευκού
του μπάτσου-σπέρμα της Κου Κλουξ Κλαν
που ποδοπατάει μέχρι θανάτου έναν μαύρο στο λαιμό
θέλω να γίνω σαν εσένα
Μαρία, Ελένη, Περσεφόνη, Μυρτώ, Μηλιά, Άρτεμης
που διήλθες από δίπλα μου
φορτωμένη με όλες τις αναμνήσεις μου
που σχεδόν με άγγιξες περνώντας από δίπλα μου
τις προάλλες στην οδό Αγίου Ιουστινιανού
φορτωμένη με εμένα
γεμάτη με εμένα στα μεδούλια σου
κάνοντας πως δεν με θυμάσαι.
Ανομολόγητο
Κάθε γυναίκα
έχει ένα θαμμένο μέσα της
ιδίως εκείνες
πίσω από το τιμόνι
που σε κοιτάζουν για λίγο
θλιμμένα και εξαφανίζονται
πριν ν’ ανάψει το πράσινο
που πάντα εξαφανίζονται
λίγο πριν ν’ ανάψει το πράσινο.
Τραγουδούσε
Πάνω στο κορμί μου
η σκόνη του δρόμου
που πέρασες
τα πόδια μου βαραίνει
η δική σου κούραση.
Πολύ πριν υπάρξεις
σε περίμενε η πόρτα μου.
Εκείνος ο άγνωστος ξυλουργός
που την έφτιαχνε
– τραγουδούσε.
Oι θήκες των βιολιών
Tα όργανα είναι η ανάγκη μας
να ακούσουμε κάτι άλλο,
εκτός από την ηλίθια φωνή μας.
Όμως μέσα απ’ τους ήχους του βιολιού
καταλαβαίνεις τη σημασία της σιωπής
και του θανάτου.
Oι βιολιστές θα έπρεπε να’ ταν νάνοι·
όταν πεθαίνουν να τους θάβουν
μέσα στις θήκες των βιολιών τους.
Κάταγμα
στον Άρη
Το παιδί ακουμπά στον ώμο μου
ο ώμος μου είναι σκληρός
κόκαλα τυλιγμένα σε μύες
και τένοντες
το παιδί
θέλει τον ώμο της μάνας του
λουλουδισμένο μαξιλαράκι
τρεις στρώσεις μέλι
βρύση που στάζει ροδοπέταλα
πολλά ροδοπέταλα
και θάλπος.
Ο ώμος μου υποχωρεί
σπάει και θρυμματίζεται
κάτω από το βάρος της επιθυμίας
του παιδιού.
Δουλειές του ποδαριού
στον Θεόδωρο
Ο γιος μου
δουλεύει στα σίδερα
έρχεται κατακομμένος
δουλεύει γκαρσόνι
για τα φιλοδωρήματα
τον λιώνουν τα βλέμματα
ο γιος μου κάνει θελήματα
πεθαίνει ο ήλιος μέσα του.
Ο γιος μου μαζεύει ελιές
μαυρίζουν πίκρα τα χέρια του.
Είναι καλός ο γιος μου
ομορφόπαιδο
όλοι τον αγαπούν.
Κάποτε τον φωνάζουν
και σε άλλες δουλειές
κάποτε
τον φωνάζουν
από τους ουρανούς
να κάνει τον άγγελο
να ανεβάσει τους πληγωμένους.
Το καφέ βιβλίο του Ζοσέ Σαραμάγκου
Διαβάζω ένα καφέ βιβλίο.
Ο συγγραφέας είναι νεκρός
ο μεταφραστής είναι νεκρός
ο βασικός ήρωας αυτοκτόνησε.
Εγώ είμαι ακόμη ζωντανός.
Κάθομαι στο κοίλο ενός άγνωστου φεγγαριού
και πίνω μια ξανθιά μπίρα.
Ποιος είπε ότι ο θάνατος
είναι ανίκητος;
Η περίπτωση της λέξης πάντα στη λίμνη Τάμπο
Ένα κέδρο κλαίει στις όχθες της παγωμένης λίμνης Τάμπο
κοιτάζει απελπισμένα τη λίμνη και κλαίει
από τα κλαδιά του στάζουν αναφιλητά
ανατριχιάσματα σχηματίζονται στην επιφάνεια της λίμνης
η λίμνη τα επιστρέφει ως ευμετάβλητους ανασασμούς λυγμών
το κέδρο περισσότερο αναστατώνεται
η λίμνη βουρκώνει
οι πάγοι τρίζουν.
Ένα κέδρο κλαίει στις όχθες της λίμνης Τάμπο
επειδή κάποτε ήταν άνδρας που έχασε το φύλο του, το όνομά του
επειδή η λίμνη ήταν η γυναίκα που αγάπησε
αλλά είχε έρθει η ώρα oι άνθρωποι να μετατραπούν
αφού πρώτα απωλέσουν το φύλο τους
να γίνουν δέντρα, να γίνουν λίμνες
οι πιο σκληροί να γίνουν βουνοκορφές
αυτοί με τις πιο αποπνικτικές μελωδίες
να λιώσουν μέσα στους ωκεανούς
κι οι πιο χοντρόπετσοι υποστήλια και τοιχώματα ορυχείων
και κανείς πια δεν θα συναντά κανένα
αλλά και κανείς δεν θα μπορεί να βλάψει κανένα
ούτε θα μπορούν σε περιόδους μεγάλης οδύνης
να παρηγορούν ο ένας τον άλλο
για την απώλεια του φύλου, για τη διαρροή της μορφής
όπως τώρα
το κέδρο που κλαίει
η λίμνη που θέλει
ανήμποροι να πλησιαστούν
με την αμετακίνητη λέξη πάντα
ανάμεσά τους.
Θρύμματα
Eκείνη τη στιγμή
που το φλιτζάνι πέφτει στο πάτωμα
και θρυμματίζεται σε εκατό κομμάτια
καταλαβαίνεις τη σημασία της ακεραιότητας
ότι αυτό που λέμε ακέραιο
είναι αυτό που αντιστέκεται να μην σπάσει
αυτό που δεν αφήνεται να πέσει
και να γίνει εκατό κομμάτια
αλλά επιμένει να συγκρατεί
ό,τι το αποτελεί
αποφασισμένο να μην δείξει
ότι είναι τόσο εύθραυστο
όσο ένα φλιτζάνι
ότι είναι
ακριβώς αυτό:
Eκατό κομμάτια που κρατιούνται γερά
μεταξύ τους
για να δείχνουν ένα.
Ανάσταση
Πήγαμε και χθες σε κηδεία
και ήταν υπέροχα.
Οι μαυροφορεμένοι
μαυροφορεμένοι
οι περισσότερο πενθούντες
οι ελαφρώς θλιμμένοι
οι σοβαροί με τα μαύρα γυαλιά
οι επί του καθήκοντος παρευρισκόμενοι
ο παπάς με τα γυναικεία εσώρουχα
ο στρωτός δήμαρχος
ο στρογγυλός κοινοτάρχης
ο αξιότιμος βουλευτής
με τον τραπεζικό του λογαριασμό
τα μαύρα πουλιά
οι νυχτερίδες- αυτά τα θαυμάσια κατοικίδια
και ο πεθαμένος στη θέση του
ξαπλωτός με ραμμένα βλέφαρα
φορούσε το καλό του κοστούμι
γαλήνιος, μέχρι την ώρα
που το άρωμα μιας άγνωστης γυναίκας
πλημμύρισε ξαφνικά το ναό
μιας γυναίκας όλο ψυχή και σάρκα
μιας αχαλίνωτης γυναίκας
κατά λάθος ζωντανής μες στους νεκρούς
έκανε να σηκωθεί ο πεθαμένος
αλλά κανείς δεν του άνοιγε το φέρετρο
κανείς περίλυπος
δεν άνοιγε το φέρετρο στον πεθαμένο.
Βιογραφικό σημείωμα
Ο Γιώργος Χριστοδουλίδης γεννήθηκε στη Μόσχα το 1968 και μεγάλωσε στη Λάρνακα. Σπούδασε δημοσιογραφία στο πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας (ΜΑ in Journalism). Έχει εκδώσει 8 ποιητικές συλλογές.Για την πρώτη του ποιητική συλλογή, Ένια, (Εκδόσεις Ατέλεια, Λευκωσία 1996) τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Νέου Λογοτέχνη, ενώ για τη δεύτερη, Ονειτροτριβείο (Γαβριηλίδης, Αθήνα 2001) με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης. Ακολούθησε το Εγχειρίδιο Καλλιεργητή (Γκοβόστη, Αθήνα 2004), Το Απραγματοποίητο (Γαβριηλίδης, Αθήνα 2010) και ο Δρόμος μεταξύ Ουρανού και Γης (Φαρφουλάς, 2013).Τον Φεβρουάριο του 2016 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Μελάνι, Αθήνα, η έκτη ποιητική του συλλογή, Πληγείσες περιοχές/Γυμνές Ιστορίες, η οποία το ίδιο έτος μεταφράστηκε στα γαλλικά από τον Michel Volkovitch και κυκλοφόρησε στη Γαλλία από τον εκδοτικό οίκο Le miel des ang.es. Παρουσιάστηκε δε στο Παρίσι τον Μάιο του 2017. Η ίδια συλλογή μεταφράστηκε και εκδόθηκε στα σερβικά (εκδ.οίκοςTreći Trg) από την Aleksandra Milanovic και παρουσιάστηκε στο Βελιγράδι τον Οκτώβριο του 2018. Το 2019 κυκλοφόρησε η 7η ποιητική του συλλογή Μυστικοί Άνθρωποι, εκδόσεις Κύμα, Αθήνα, ενώ αρχές του 2020 η 8η με τίτλο Ελαφρώς Θλιμμένος, εκδόσεις Πικραμμένος, μια συνεταιρική τετραλογία μαζί με τους ποιητές Σωτήρη Παστάκα, Αντώνη Σκιαθά και Βαγγέλη Τασιόπουλο, η οποία παρουσιάστηκε τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους στη Θεσσαλονίκη και στο Γαλλικό Πολιτιστικό Κέντρο της Λάρισας. To 2019, το ποίημα του "Είδη Πρώτης Ανάγκης" από το "Εγχειρίδιο Καλλιεργητή", Γκοβόστης 2005, σε μετάφραση στα γερμανικά της Michaela Prinzinger συμπεριλήφθηκε στην Ανθολογία Ευρωπαϊκής Ποίησης " Grand Tour" - Μάρτιος 2019. Την επιμέλεια της Ανθολογίας ανέθεσε η German Academy for Language and Literature στους ποιητές Jan Wagner και Federico Italiano. Το 2018 επιμελήθηκε μαζί με τον Παναγιώτη Νικολαΐδη την «ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ 1960-2018» η οποία εκδόθηκε το Νοέμβριο του ίδιου έτους από τις εκδόσεις «κύμα», Αθήνα. To Σεπτέμβριο του 2018, 10 ποιήματά του μεταφράστηκαν στα ισπανικά από τον Χοσέ Αντόνιο Μορένο Χουράδο, 5 εκ των οποίων συμπεριελήφθησαν στην ανθολογία του φεστιβάλ ποίησης ARS POETICA 1, που πραγματοποιήθηκε στην Πάτρα. Την Άνοιξη του 2018 ο Παλαιστίνιος ποιητής Najwan Darwish μετέφρασε 10 ποιήματα του Χριστοδουλίδη τα οποία δημοσιεύτηκαν στην παναραβική εφημερίδα Alaraby.
Τον Ιούνιο του 2010 μια επιλογή ποιημάτων εκδόθηκε στα γερμανικά, στο Βερολίνο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Ποίησης του Βερολίνου (Poesiefestival Berlin) και αναρτήθηκαν στον ιστότοπο του Φεστιβάλ https://www.lyrikline.org/en/poems/kalokairi-1983-6883#.WnwoJHyYPIU σε απαγγελία του ιδίου του ποιητή.
Το 2011, πέραν των 150 ποιημάτων του, που διατρέχουν δεκαπέντε χρόνια ποιητικής πορείας, μεταφράστηκαν στα βουλγάρικα από την Βασίλκα Πετρόβα-Χατζήπαπα, σε αυτόνομη έκδοση με τον τίτλο Ονειροτριβείο (Σόφια, 2011).
To 2014 , 6 βιντεοποιήματα του παρουσιάστηκαν στη Γερμανία. Ποιήματά του έχουν επίσης μεταφραστεί στις πλείστες ευρωπαϊκές γλώσσες ενώ δημοσιεύτηκαν σε κυπριακά και ξένα λογοτεχνικά περιοδικά.
Παρουσιάζεται επίσης σε σημαντικές ανθολογίες ποίησης και ποιητικές εκδόσεις, όπως: ARS POETICA 1, Πάτρα 2018, Anthologie de la poesie chypriote cotemporaine (editions Variations 2016), Θυμήσου, η κατοχή εξακολουθεί να υφίσταται (εκδόσεις Ανευ,2014), Uva di Cipro- Antologia della giovane poesia greco-cipriota ( Edizioni Joker 2014), Η ποίηση για την ποίηση (εκδόσεις ΠΕΝ Κύπρου 2012), Το Καταφύγιο (Αθήνα 2011),Nέα Ευθύνη (Αθήνα 2011), Ανθολογία Σύγχρονης Κυπριακής Ποίησης(Μανδραγόρας 2011) Αύριο, Maňana, Tomorrow (Λεμύθου, 2011), Ιστορία της Νεότερης Κυπριακής Λογοτεχνίας (Λευκωσία 2010), Ο ποιητής και ο κόσμος του (Λευκωσία, 2010), Εν αρχή ην ο λόγος (Λευκωσία, 2009), Σύγχρονη Κυπριακή Λογοτεχνία (εκδόσεις Πλάμικ, Σόφια 2009), Zypern Literarisch (Γερμανία 2008), Ανθολογία Κυπρίων Ποιητών (1950-2008), Επιμέλεια Σ.Π. Βαρνάβας – Σ.Λ. Σκαρτσής, εκδ. «Ταξιδευτής», Αθήνα 2008, Zypern Poesie & Fotografie (Berlin 2008), Kipras Djeza (Λετονία 2007) , Fern von der dicht besiedelten Sprache (Romiosini Verlag,Koln2006)κ.α
Συμμετοχή σε Διεθνείς Εκδηλώσεις (επιλογή)
Partisipation in the online "Festival of Hope" with the poem
“The case of the world sempre in lake Tampo” , "Ένα δέντρο κλαίει στις όχθες της λίμνης Τάμπο"
Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Πάτρας 2020
4o Διεθνές Λογοτεχνικό Φεστιβάλ 2019, Λευκωσία
Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Πάτρας Mediterranean 2019
Creative Europe - EACEA project - READING BALKANS 2019 NICOSIA
Festival of Literature of the European Mediterranean – FLEM 2, Βελιγράδι
Οκτώβρης 2018
ΑRS POETICA 1, Πάτρα, Σεπτέμβριος 2018
Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης και Βιβλίου Βελιγραδίου (Treci Trg), Μάης 2017
Νύχτα της Λογοτεχνίας, La Nuit de la Littérature, Παρίσι, Παρουσίαση της ποιητικής συλλογής Πληγείσες Περιοχές (Zones sinistrées) στα γαλλικά, Μάης 2017
Crowd Omnibus Reading Tour 2016 - Θεσσαλονίκη-Αθήνα, ποιητικές αναγνώσεις σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας
Festival Voix Vives de Méditerranée en Méditerranée 2013, Sète, Γαλλία
Crossing Borders, Connecting Cultures 2010, Στοκχόλμη, Σουηδία
Poesiefestival Berlin: Βερολίνο, 2010
Συμπόσιο Ποίησης, Πανεπιστήμιο Πατρών, 2008
“Kleine Sprachen, Grosse Literaturen” Forum (Λειψία, 2006)
Τhe Gerard Manley Hopkins Society of Poetry (Kildare, Ιρλανδία 2005)
Διεθνής Μπιενάλε Ποίησης (Λιέγη, 2003)
Literature Express Europa 2000: Σε διάστημα 45 ημερών, o Γ.Χριστοδουλίδης μαζί με 100 άλλους Ευρωπαίους λογοτέχνες ταξίδεψαν με ειδικά διαμορφωμένο τρένο, σε πέραν των 20 πόλεων και 10 χωρών, συμμετέχοντας σε δεκάδες ποιητικές εκδηλώσεις. Το ποίημα του Χριστοδουλίδη «Οι θήκες των βιολιών» μελοποιήθηκε και δραματοποιήθηκε στο Παρίσι.
