Γιορτή του Πολυτεχνείου. Μέρες που ξαναγεννήθηκε η ελευθερία των ανθρώπων. Θα δούμε κάποια ποιήματα που υμνούν το ύψιστο αγαθό!
Ύμνος εις την Ελευθερία-ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΟΛΩΜΟΣ (απόσπασμα)
Σὲ γνωρίζω ἀπὸ τὴν κόψι
τοῦ σπαθιοῦ τὴν τρομερή,
σὲ γνωρίζω ἀπὸ τὴν ὄψι
ποὺ μὲ βία μετράει τὴν γῆ.
Ἀπ’ τὰ κόκαλα βγαλμένη
τῶν Ἑλλήνων τὰ ἱερά,
καὶ σὰν πρῶτα ἀνδρειωμένη,
χαῖρε, ὦ χαῖρε, Ἐλευθεριά!
Ἐκεῖ μέσα ἐκατοικοῦσες
πικραμένη, ἐντροπαλή,
κι ἕνα στόμα ἀκαρτεροῦσες,
«ἔλα πάλι», νά σου πῇ.
Ἄργειε νά'λθῃ ἐκείνη ἡ μέρα,
κι ἦταν ὅλα σιωπηλά,
γιατί τὰ ’σκιαζε ἡ φοβέρα
καὶ τὰ πλάκωνε ἡ σκλαβιά.
Δυστυχής! Παρηγορία
μόνη σοῦ ἕμενε νὰ λὲς
περασμένα μεγαλεῖα
καὶ διηγώντας τα νὰ κλαῖς.
Καὶ ἀκαρτέρει καὶ ἀκαρτέρει
φιλελεύθερη λαλιά,
ἕνα ἐκτύπαε τ’ ἄλλο χέρι
ἀπὸ τὴν ἀπελπισιά,
Κι ἔλεες: «Πότε, ἅ, πότε βγάνω
τὸ κεφάλι ἀπὸ τσ’ ἐρμιές;».
Καὶ ἀποκρίνοντο ἀπὸ πάνω
κλάψες, ἄλυσες, φωνές.
Τότε ἐσήκωνες τὸ βλέμμα
μὲς στὰ κλάιματα θολό,
καὶ εἰς τὸ ροῦχο σου ἔσταζ’ αἷμα,
πλῆθος αἷμα ἑλληνικό.
Μὲ τὰ ροῦχα αἱματωμένα
ξέρω ὅτι ἔβγαινες κρυφὰ
νὰ γυρεύῃς εἰς τὰ ξένα
ἄλλα χέρια δυνατά.
Μοναχὴ τὸ δρόμο ἐπῆρες,
ἐξανάλθες μοναχή•
δὲν εἴν' εὔκολες οἱ θύρες
ἐὰν ἡ χρεία τὲς κουρταλῇ.
Πηγή: Άπαντα Διονυσίου Σολωμού
Ωδή εννάτη-ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ
[IX]
Εις Ελευθερίαν
α΄
Δυστυχισμένα πλάσματα
της πλέον δυστυχισμένης
φύσεως, τελειώνομεν
ένα θρήνον και εις άλλον
πέφτομεν πάλιν.
β΄
Ημείς κατεδικάσθημεν
άθλιοι, κοπιασμένοι,
πάντα να κατατρέχομεν,
αλλά ποτέ δεν φθάνομεν
την ευτυχίαν.
γ΄
Ίσως (αν δεν με τρέφει
ματαία ελπίς) ευρίσκεται
μετά τον θάνατόν μου
γλυκυτέρα ζωή
και με προσμένει.
δ΄
Όμως, διατί έαν έσπειρε
παντού εις την οικουμένην
την χαράν με την θλίψιν
του επουρανίου πατρός
το δίκαιον χέρι·
ε΄
Διατί κι εδώ όπου μ’ έρριψεν
εις την αέριον σφαίραν,
μίαν να μην εύρω τρέχουσαν
διά με, μόνην μίαν βρύσιν
παρηγορίας;
ς΄
Βρύσιν! – Και τα θαυμάσια
της Αρετής αέναα
νερά δεν βλέπω; Χύνονται
ποταμηδόν τριγύρω μου,
την γην σκεπάζουν.
ζ΄
Ω θνητοί, ποτισθείτε.
Έαν το θείον πίετε
ρεύμα, ο πόνος με δάκρυα
την τράπεζαν, το στρώμα σας
ας βρέξει τότε.
η΄
Ας έλθει τότε, ας έλθει
να σας περικυκλώσει
με σκοτεινά, βρονταία,
πεπυκνωμένα σύννεφα
η δυστυχία.
θ΄
Μία δύναμις ουράνιος
εις την ψυχήν σας δίδει
πτερά ελαφρά, και υψώνεται
λαμπρόν το μέτωπόν σας
υπέρ την νύκτα.
ι΄
Από τα ολύμπια δώματα
δροσερόν καταβαίνει
χαράς, ελαίου φύσημα,
και στεγνώνει τα δάκρυα,
τον ίδρωτά σας.
ια΄
Εκεί όπου επατήσατε
ιδού οι καρποί φυτρώνουν,
και τ’ άνθη ιδού σκορπίζουσι
τα κύματα ευτυχή
της μυρωδίας.
ιβ΄
Της Φιλίας οι Χάριτες,
και του Υμεναίου, συμπλέκουσι
χορών πλουσίους στεφάνους·
βωμόν έχουν τον θρόνον σας
και τον δοξάζουν.
ιγ΄
Αν εις δικαίους έλθητε
πολέμους, ή ένα μνήμα,
μνήμα τίμιον ευρίσκετε,
ή των θριάμβων τ’ άσματα,
και τα κλωνάρια.
ιδ΄
Τα πολύχρυσα πέπλα,
και τ’ αρώματα ο Πλούτος,
γλυκύ η Σοφία το φίλημα
σας χαρίζει έαν είναι
με σας η ειρήνη.
ιε΄
Ω Αρετή! πολύτιμος
θεά, συ ηγάπας πάλαι
τον Κιθαιρώνα, σήμερον
την γην μη παραιτήσεις,
την πατρικήν μου.
Πηγή: Άπαντα Ανδρέα Κάλβου
Στο άγαλμα της Ελευθερίας που φωτίζει τον κόσμο-ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ
Λευτεριά, Λευτεριά σχίζει, δαγκάνει
τους ουρανούς το στέμμα σου. Το φως σου,
χωρίς να καίει, τυφλώνει το λαό σου.
Πεταλούδες χρυσές οι Αμερικάνοι,
λογαριάζουν, πόσα δολάρια κάνει
σήμερα το υπερούσιο μέταλλό σου.
Λευτεριά, Λευτεριά, θα σ’ αγοράσουν
έμποροι και κονσόρτια κι εβραίοι.
Είναι πολλά του αιώνα μας τα χρέη,
πολλές οι αμαρτίες, που θα διαβάσουν
οι γενεές, όταν σε παρομοιάσουν
με το πορτραίτο του Dorian Gray.
Λευτεριά, Λευτεριά, σε νοσταλγούνε,
μακρινά δάση, ρημαγμένοι κήποι,
όσοι άνθρωποι προσδέχονται τη λύπη
σαν έπαθλο του αγώνα, και μοχθούνε,
και τη ζωή τους εξακολουθούνε,
νεκροί που η καθιέρωση του λείπει.
Πηγή: Σάτιρες
Λευτεριά-ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΛΟΥΝΤΕΜΗΣ
'Ηταν για να πεθάνουμε χτες.
Εχτές που πέθαναν οι διαλεχτοί.
Ήταν για να πεθάνουμε σήμερα.
Σήμερα που πεθαίνουν οι γενναίοι.
Είναι για να πεθάνουμε αύριο.
Αύριο που θα πεθάνουν οι δυνατοί.
Όμως...Γιατί αυτά τα "χτες","σήμερα","αύριο";...
Εσύ ...που έστω και για μια ακόμη φορά
φώναξες "κάτω η τυραννία"
ετοιμάσου να πεθάνεις.
Πηγή: Το σπαθί και το φιλί
Στο άγαλμα της Ελευθερίας- ΜΑΡΚΟΣ ΑΥΓΕΡΗΣ
Φωνές, δάκρυα ικεσίας, χέρια υψωμένα,
φωνές της οργής, της κατάρας και του τρόμου.
Λαοί που μάχονται να ζήσουν στρέφονται σε σένα
που ήσουνα υπόσχεση κι ελπίδα.
Το τεράστιο ανάστημά σου
είναι τώρα ο τρόμος των λαών.
Οι πρώτοι κάτοικοι σ’ αυτή τη χώρα
φυλές αρχαίες όσο κι ο κόσμος
είναι εξοντωμένοι.
Με μιας στιγμής χειρονομία σου μεγάλες πολιτείες
καίονται σα λαμπάδες.
Θα κάψει τη γη ο αναμμένος δαυλός σου;
Οι χώρες που η ρομφαία σου προστατεύει
πνίγονται στα δάκρυα.
Στρέφονται σε σένα που είναι τ’ όνομά σου
υποκρισία κι αίνιγμα το πρόσωπό σου.
Με τις γκρεμισμένες πολιτείες και την καμένη γη
τον ύμνο σου θα υψώσεις και τη δόξα;
Είναι τα σπλάχνα σου νεκρά;
Κι είναι κλεισμένες σιδερόδετες οι ακοές σου;
Σαν πιο θανατερή κι απ’ το τραγούδι των Σειρήνων
είναι η φωνή σου, δολερή.
"Λάτε σε μένα οι πρόσφυγες της ζωής,
οι αποδιωγμένοι των εθνών
όσοι δεν έχετε στον ήλιο μοίρα...".
Και ν’ ακούω του αητού σου το κρώξιμο
απάνω σε βουνά πτωμάτων.
Πηγές: https://www.stixoi.info
Λευτεριά-ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ
Ήρθα σ’ εσένα που δεσμά δεν ξέρεις, νύχτα ονειρομάνα,
ψηλά στην ξάγναντη κορφή,
ρίγος κοινό να κρούει τα πεύκα, την καρδιά μου και τον μέγα
χορό των άστρων σου, αδερφή.
Στα νύχια απάνω τρέμουλο τάνυσα το λιανό κορμί μου,
την αγκαλιά 'νοιξα σταυρό
κι έκραξα μ’ όση δύναμη μου αφήσαν άφθαρτην οι πόνοι
κι οι πεθυμιές με τον καιρό.
Κι έτσι σε κοίταξα πολύ, που γεμίσαν νερά και σπίθες
τα μάτια, όλο στα νύχια τανυστός.
Κι ένιωσα οι ρίζες μου της ζωής να ξεκολλάν και να βυθάνε
μες στο καθάριο Πνέμα του Παντός.
Ως έκραξα, έτσι κι έγινε. Διπλά φτερούγια με σηκώσαν,
η ίδια μου ανάσα με ύψωνε ως εκεί
σπαράζοντας μέρες πολλές και νύχτες το 'χα μελετήσει:
Ήμουνα λεύτερη ψυχή!
Μα, ως έκαμα να κατεβώ στον Κόσμο, τη χαρά να σείσω
δαυλόν, που η φλόγα δεν τον καταλεί,
τα πόδια αιστάνθηκα στο χώμα καρφωμένα και στα χέρια
αλυσίδες τριπλές βάρος πολύ.
Κι έκλαψα. Πόσο; Στα βαθιά λάλησε ο κόκορας αλώνια
κι άκουσα ν’ ανεβαίνει μιαν ηχή:
"Τη λευτεριά δεν τη ζητάν με παρακάλια, τηνε παίρνουν,
με τα δικά τους χέρια, μοναχοί.
Αν δεν υπάρχει όξω από σένα, ούτε και μέσα στην ψυχή σου
έργο δικό της θα την βρεις.
Από τους λίγους, που την έχουν, πάρ’ τη να τηνε δώσεις σ’ όλους
μ’ όλους μαζί να τη χαρείς.
Όπου κι αν πας, θα κουβαλείς τα σίδερα, που σου τα βάλαν
οι όμοιοι σου κι όχ’ οι ουρανοί.
Όσο μαζεύεις την ψυχή σου, την παρθενιά της για να σώσεις,
τόσο την κάνεις πιο στενή.
Την ύπαρξή σου την οκνή για να πλαταίνεις, να βαθαίνεις,
σμίξε με τον αμέτρητο Αριθμό!
Μέσα στου πόνου, που βογκά, την άσωτη Άβυσσο κατέβα.
Κει θα βρεις της Αλήθειας το Ρυθμό.
Της Ιστορίας το Νόμο ακλουθα πρώτος φωτεινά, δεν έχεις
Μοίρα δικιά σου για οδηγό.
Από τη Βία δε σε λυτρώνουν παρακάλια, καλοσύνη
και το ξετύλιμα τ’ αργό..."
Αντάρ’ από τη γης υψώθη. Η αυγή στον ουρανόν αντίκρα.
Άκουσα να βαρούν σπαθιά,
πελέκια και λοστοί. Πηχτό ποτάμι φούσκωνεν αιμάτου.
Η Πολιτεία σωριάζονταν βαθιά.
Μέσα σε φλόγες και καπνούς ανάμαλλ’ είδα να ξετρέχει
τους άνομους γιγάντια Δίκη.
Και με τρεχάματα τρελά, μ’ αλαλητά του θανατά
στα Τάρταρα γκρεμίζονταν οι λύκοι.
Πηγή: Ποιητικά
Λευτεριά - ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ
Πηδά η φωτιά κι οι σούβλες έτοιμες
κι αυτός ολόρθος στέκει
Πεθαίνει αρνούμενος το θάνατο
και Λευτεριά φωνάζει
Ελευτεριά για σένα χάνομαι
μα θα `ρθουν πίσω μου άλλοι
Στρατοί οι γιοι μου και τ’ αγγόνια μου
και θα σε λευτερώσουν
Μην κλαις κυρά κι εγώ θ’ αναστηθώ
και θα σ’ αρπάξω πάλε
Θα σπω τις αλυσίδες της σκλαβιάς
θα καταλύω τα κάστρα
Λίγοι είμαστε κι αλίμονο στη γης
αν ξοφληθεί η γενιά μας
Στρατοί οι γιοι μου και τ’ αγγόνια μου
και θα σε λευτερώσουν
Πηγή: https://stixoi.info/
Ελευθερία- ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΗΔΟΝΟΠΟΥΛΟΣ
Πνέει τ'όνομά Σου με σιωπή ακριβή,στον ουρανό,
σιωπή γεμάτη από φωνές ευγενικών ποιημάτων
Το μαίανδρο του λευκού χιτώνα Σου,το γαλανό
φιλούμε στις ακρογιαλιές τα χείλη των κυμάτων!
Κι είναι να ρθεις προτού σωπάσει να μιλά η καρδιά
με την ηχώ της μυστικής φωνής Σου στα όνειρά της ΄
Μαργαριτάρια του βυθού στρώνει το Αιγαίο στην αμμουδιά
παραμυθένια σάλπιγγα σε συνοδεύει ο μπάτης...
Μάκραινε ο χρόνος... Ζήσαμε την πιο μικρή στιγμή
με τους λυγμούς και τη βαριά ταφόπετρα ενός αιώνα.
Σαν ορφανά κυκλάμινα μες τη νεροσυρμή,
σα καλαμιές λιπόθυμες στα χέρια του χειμώνα...
Μα όπως απλώνεται η πτυχή της παρουσίας Σου,αβρά,
στον ουρανό,που πικραμένος γέρνει προς τη δύση
των ματωμένων μας χαρτών τ'ασάλευτα φτερά
πάσχει η ψυχή Σου,σα νεοσών μητέρας να τανύσει!...
Πηγή: Φιλολογική Πρωτοχρονιά 1948
Εις Ελευθερίαν-ΙΩΑΝΝΗΣ ΖΑΜΠΕΛΙΟΣ
Ενώ τας δούλας συντρίβοντες αλύσεις
και του ζυγοΰ το βάρος, ορμώμεν ήδη,
αρπάζοντες τα ξίφη,
ποδοβολούντες, εις άνισον αγώνα,
Σέ παραστάτιν
και πρόμαχον καλούμεν, Δέσποινα κόρη,
θεά Ελευθερία!
Κατάβα πάλιν
εις τα αρχαία ταύτα
σκηνώματα σου•
όπου προκαθεσθείσα,
πότε εις Θήβας
τυραννοκτόνον τον αδελφόν εκίνεις,
πότε εις Μαραθώνα,
με άγριον βλέμμα τινάσσουσα το δόρυ
εις δεινήν πάλην τον Πέρσην προσεκάλεις.
Ελθέ! Κι’ αντάμοι τον όμιλον των άλλων
Παρθένων φέρε, εφ’ ών και προεδρεύεις:
την δαφνηφόρον Νίκην,
την λαμπράν Δόξαν,
και την ηχούσαν Φήμην.
Ράπισον, σπείρε
τας θείας σου εμπνεύσεις, το στερρόν θάρρος,
και την θερμήν ανδρείαν,
να αισθανθώσι των πάππων μας οι τάφοι
της κατάβασης αμάξης σου τον κρότον
τα κόκκαλά των
να σαλευθώσι, να τρίξωσι κι’ εκείνα:
του ξίφους σου η λάμψις
ν’ αστράψη, να θαμβώση, να καταπλήξη
τα χαύνα των τυράννων και δειλά πλήθη!
Πηγή: Ανθολογία Περάνθη
Το τραγούδι του λεύτερου -ΔΩΡΟΣ ΛΟΪΖΟΥ
Θα ρίξω τα μαλλιά μου πίσω
θα φορέσω το πρόσωπο ανάποδα
και θα βγω στους δρόμους και στις πλατέες
με ντουφέκια, φωνές, με συνθήματα…
Να ρεζιλέψω τους οπαδούς του συρματοπλέγματος…
Να βάλω φωτιά στην Πρεσβεία του Θανάτου…
Θα ρθούν οι γνωστικοί να μου βάλουν τρικλοποδιά,
γιατί τους διώχνω τους πελάτες από τα μαγαζιά…
Θα ρθούν οι «ειδικοί αστυνομικοί» να μου σπάσουν τα πλευρά,
γιατί βάζω οργή και φωτιά στα παιδιά…
Θα ρθούν οι κόκκινοι να μου κοκκινίσουν το μούτρο,
γιατί είμαι πιο κόκκινος απ’ αυτούς…
Θα ρθούν οι λευκοί να μου μαυρίσουν το μάτι,
γιατί είμαι πιο λευκός απ’ αυτούς…
Θα ρθούν οι φωτισμένοι να μου αλλάξουν τα φώτα,
γιατί είμαι πιο φωτισμένος απ’ αυτούς…
Θα ρθούν
οι γελοίοι, οι σοβαροί…
Οι ανατολικοί, οι δυτικοί…
Οι προτεστάντες, οι καθολικοί…
Οι δικοί, οι οχτροί…
Οι διαόλοι, οι θεοί…
Τελοσπάντων όλοι, εκείνοι κι αυτοί
που παίρνουν τη ζωή σαν καπρίτσιο της στιγμής…
Μα εγώ θα ξαναρίξω τα μαλλιά μου πίσω
θα ξαναφορέσω το ματωμένο πρόσωπο ανάποδα
και θα βγω στους δρόμους και στις πλατέες
με ντουφέκια, φωνές, με συνθήματα…
Να διεκδικήσω Ψωμί και Ελευθερία
Πηγή: Ψωμί και ελευθερία, εκδόσεις Κέδρος, 1974
Η λευτεριά είναι λευτεριά-ΝΙΚΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ
[Το τελευταίο μήνυμα]
Έρχονται συχνά από βαθιά
κι έχουν εκείνο το ακαθόριστο του ανέμου.
Τα μαλλιά του ενός να φεύγουν,
καπνός καραβιού προς τα πίσω,
κι ύστερα απλωμένα ασάλευτα στο χώμα,
μετά τον πυροβολισμό.
Και το πράσινο γύρω να επιμένει.
Στέκομαι ασκεπής και προσκυνώ.
Ο άλλος, τα χέρια σε διάσταση – ένας σταυρός.
Και πέρα, άλλοι σταυροί και στη συνέχεια κρεμάλες.
Κι η μνήμη χλωρή
να φυσά καταπάνω μου ακατάπαυστα ανιστορώντας.
Τα λέμε πότε πότε με το φίλο μου τον Κώστα.
Οι νεότεροι μορφάζουν, πιστεύουν μόνο ό,τι βλέπουν.
Δε γνωρίζουν
πώς κινούνται τα φύλλα στο πυκνό το δάσος,
ποιος ανεβάζει την ασώπαστη θάλασσα
ή πώς μας βρίσκει η λευτεριά αδελφωμένους.
– Τα φύλλα απλώς κινούνται,
η θάλασσα ανεβαίνει
κι η λευτεριά, να, έτσι απλά, μας βρίσκει.
Πηγή: Η φωτογραφία μαζί με το τελευταίο μήνυμα, 1998
Έρως ελευθερίας- ΣΠΥΡΟΣ ΚΟΚΚΙΝΗΣ
Ι
Πόσο σκληρές είναι αυτές οι μέρες
σκόρπια πουλιά που μας προσμένουν από κλαδί σε
κλαδί
δοκιμάζοντας με τα άκρα τους χείλη τις ευεργεσίες
της ελευθερίας ΄
και να σωπάσω δεν μπορώ την αβάσταχτη πίκρα:
- Τα λόγια μου αχόρταστα στον άνεμο
ωσάν το μαχαίρι το δίστομο.
ΙΙ
Ας προσευχηθούμε για 'κείνους οπού ξέρουμε και για
κείνους οπού μας είναι άγνωστοι:
γι'αυτόν που εβάσταξε στο πρόσωπο το μη περαιτέρω,
γι'αυτόν που έσμιξε το άνθος με τον καρπό,
γι' αυτόν οπού άνοιξε τις βρύσες του φωτός στην άπειρη
φλόγα της ημέρας.
Για τον πρωτοστάτη,το βασανιστή και το βασανισμένο.
ΙΙΙ
Η ελευθερία είναι που ενώνει τον άνθρωπο με τον άνθρωπο
το πέλαγο με τη σταλαγματιά του πελάγου
το χλοερό τοπίο με το στάρι
τον ήλιο με την πέτρα
το ναύτη με το λιμάνι που είναι πάντα εύδιο και γαληνό
κι ατάραχο από χειμώνα΄
πατρίδα,δεν είναι χρυσάφι οπού να πληρώνει την ελευθερία.
ΙV
Δεν μπορείς να κοιτάξεις στα μάτια εκείνον που άναψε τη φωτιά.
Δεν μπορείς να ρωτήσεις για την εορταστική κυριακή της αναστάσεως.
Δεν μπορείς να κλάψεις μαζί με τους φυλακισμένους στη μικρή
κιβωτό της αγάπης.
Πέστε μου, ω πέστε μου, τι ωφελεί να είναι το κλειδί χρυσό
όταν την καρδιά δεν ημπορεί να την ανοίξει;
V
Ήταν παχειά τα χώματα,αρσενικά ΄ μύριζε κάππαρι
και μύγδαλο και χαμομήλι.
Τα πεύκα λάβωναν τον ουρανό κι η έπαρση των χεριών
την πικρότατη ενθύμιση.
Όλα του κόσμου θύμιζαν με φωνήν σιωπώσαν
επίγειες τέρψεις και κειμήλια χαρίτων.
Όλα του κόσμου αυτού ήτανε ξένα.
VI
Ψηλός ο τόπος ΄ γεμάτος απαρηγόρητη θλίψη απλώνεται σαν άδεια
κούπα στην ευρυχωρία της κυριαρχίας του.
Πέτρες και μαστιγωμένος αέρας στο άγγιγμα του προσώπου
κι η πιο μεγάλη στάμνα της καρδιάς μας για να χωρέσει τη σιωπή.
Ψηλός ο τόπος ΄
περηφάνεια του ύψους ΄
ομορφιά τ'ουρανού ΄
δεσμωτήριο ελευθερίας!
Πηγή: Παγκόσμια ποιητική ανθολογία "Ταξίδι στην ποίηση",Ναυτίλος
Ελευθερία- ΘΑΝΟΣ ΑΝΕΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Ποιοι είστε εσείς που μιλάτε για ελευθερία,
με τις τεράστιες μαύρες τρύπες για μάτια
και δίχως την εμπειρία του έρωτα
μα με υγρούς βραχνούς λόγους,
και με δεμένα με τριχιές αισθήματα
μουσκεύετε και δένετε την γη μας.
Ποιοι είστε εσείς που για ελευθερία ρωτάτε…
Ποιοι είστε εσείς που μιλάτε για ελευθερία
με τα φλιντισένια χέρια στις τσέπες
και δίχως το αγνό θράσος των παιδιών
μα με γεμάτο γάλα τις κοιλιές σας,
γάλα κλεμμένο από της μάνας μας το γέλιο
από το στήθος γάλα βγαίνει πιο στυφό
Ποιοι είστε εσείς που για ελευθερία μιλάτε
Πηγή: Αρχίζω με το Σ' Αγαπώ, εκδόσεις Bibliotheque, 2015
Μια υπέροχη μέρα για ελευθερία -ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΙΣΑΝΟΓΛΟΥ
«Μόνο το ρόδο είναι αρκετά εύθραυστο
για να εκφράζει την Αιωνιότητα»
Paul Claudel
Άφησα ένα φιλί στην παλάμη σου
(για να κερδίσω την αγάπη σου αιώνια)
Στο δωμάτιο βρέχει όλη μέρα
(μια βροχή τόσο λευκή όσο το αίμα κόκκινο)
Όμως έξω απ’ το παράθυρο εμφανίζεται η άνοιξη
(στεφανωμένη με νάρκισσους και μύρο)
Πλωτός ποταμός πέφτει η γαλήνη μιας συνηθισμένης εποχής
(σαν σκοτεινός χρόνος Δικαιοσύνης κι ονείρου)
Δυο σώματα επιπλέουν, ρυτίδες στο θολό νερό
(κυλιόμενος καταρράκτης που οδηγεί προς τον ουρανό)
Εραστές – δυο μαύρες μέλισσες πολιορκούν μια νεροσταγόνα
(την υγρασία που μάταια προσπαθεί να ξαναγίνει λόγος)
Κλεισμένη στην παλάμη σου η σκιά ενός φύλλου
( άνοιξέ την αλλιώς θα σκοτεινιάσεις από μέσα)
Έξω, μια υπέροχη μέρα για ελευθερία
(μια παιωνία λευκή, που είναι πιο πολύ φυγή παρά ελεγεία )
Μια μέλισσα θα εντοπίσει την θέση όπου δεν είμαστε πια
(κάνε ησυχία – αλλιώς το ποίημα θα αρχίσει ξανά)
Πηγή: http://www.poetscircle.gr/
Ελευθερία-ΣΟΦΙΑ ΑΓΡΑΠΙΔΗ
Έχασε τώρα κάθε τι το νόημά του
και πιο πολύ το ακριβότερο αγαθό
που μέρα νύχτα με την πένα προσπαθώ
να το κρατήσω στο τρελό το κύλισμά του.
Μα δεν μπορεί όσο κι αν πέσει χαμηλά
έτσι αγνώριστο πως είναι να τ’ αφήσω
όσο μπορώ θ’ αγωνιστώ , θα προσπαθήσω
να το σηκώσω εκεί που πρέπει στα ψηλά.
Ίσως μια μέρα να με κρίνει η Ιστορία
αν έχω άδικο το έργο μου ας κάψει
αλλιώς βαθιά στην πέτρα πάνω ας χαράξει
μια λέξη μόνο τόση δα, Ελευθερία.
Πάνω σε βάθρο γρανιτένιο συμπαγές
με γυμνασμένο το σπαθί θε να την στήσω
για να τη βλέπουνε παντού σ’ όλη τη γη
διαθήκη στους λαούς που θα αφήσω
και το θεμέλιο τετράγωνο βαθύ
από βοριά, νοτιά, ανατολή και δύση
αίμα ζεστό για λευτεριά που ‘χει χυθεί
παλικαριών κάθε φυλής το ‘χω ποτίσει.
Β΄ Βραβείο στην ποίηση ιδεών, στον διαγωνισμό Σικελιανά 2014
Ελευθερία- ΠΟΛ ΕΛΙΑΡ
«Πάνω στα τετράδια του σχολείου
Στα θρανία μου και τα δένδρα
Πάνω στην άμμο και το χιόνι
Γράφω τʼ όνομά σου
Πάνω σ΄ όλες τις διαβασμένες σελίδες
Πάνω σ΄ όλες τις λευκές σελίδες
Στην πέτρα το αίμα το χαρτί τη στάχτη
Γράφω τʼ όνομά σου
Πάνω στις χρυσωμένες εικόνες
Στ΄ άρματα των πολεμιστών
Στην κορώνα των βασιλιάδων
Γράφω τʼ όνομά σου
Στη ζούγκλα και την έρημο
Στις φωλιές και τα σπαρτά
Στην ηχώ των παιδικών μου χρόνων
Γράφω τʼ όνομά σου
Πάνω στα θαύματα της νύχτας
Στο άσπρο ψωμί των ημερών
Στις μνηστευμένες εποχές
Γράφω τʼ όνομά σου
Πάνω σ΄ όλα τα γαλάζια κουρέλια μου
Στο μουχλιασμένο έλος του ήλιου
Στη ζωντανή λίμνη σελήνη
Γράφω τʼ όνομά σου
Στους αγρούς στον ορίζοντα
Στις φτερούγες των πουλιών
και στο μύλο των ίσκιων
Γράφω τʼ όνομά σου
Σε κάθε φύσημα της αυγής
Στη θάλασσα και τα πλοία
Πάνω στο τρελό βουνό
Γράφω τʼ όνομά σου
Στον αφρό απ΄ τα σύννεφα
Στους ιδρώτες της καταιγίδας
Στην βροχή την πυκνή και ανούσια
Γράφω τʼ όνομά σου
Πάνω στα σχήματα που σπιθίζουν
Στις καμπάνες των χρωμάτων
Πάνω στη φυσική αλήθεια
Γράφω τʼ όνομά σου
Στα μονοπάτια που ξύπνησαν
Στους δρόμους που ξεδιπλώθηκαν
Στις πλατείες που ξεχείλισαν
Γράφω τʼ όνομά σου
Στη λάμπα που ανάβει
Στη λάμπα που σβήνει
Στα ενωμένα μου σπίτια
Γράφω τʼ όνομά σου
Στο φρούτο το κομμένο στα δύο
Του καθρέφτη και της κάμαράς μου
Στο κρεβάτι μου άδειο κοχύλι
Γράφω τʼ όνομά σου
Στο λαίμαργο και τρυφερό σκύλο μου
Στα ορθωμένα αυτιά του
Στο αδέξιο πόδι του
Γράφω τʼ όνομά σου
Στο σκαλοπάτι της πόρτας μου
Στα γνώριμά μου αντικείμενα
στο κύμα της ευλογημένης φωτιάς
Γράφω τʼ όνομά σου
Σε κάθε σάρκα σύμφωνη
Στο μέτωπο των φίλων μου
Σε κάθε χέρι που προσφέρεται
Γράφω τʼ όνομά σου
Στο κρύσταλλο των εκπλήξεων
Στα προσεκτικά χείλια
Πολύ πιο πάνω απ΄ τη σιωπή
Γράφω τʼ όνομά σου
Στα χαλασμένα καταφύγιά μου
Στους γκρεμισμένους μου φάρους
Στους τοίχους της ανίας μου
Γράφω τʼ όνομά σου
Στην απουσία χωρίς πόθο
Στη γυμνή μοναξιά
Στα σκαλιά του θανάτου
Γράφω τʼ όνομά σου
Στην υγεία που ξανάρθε
Στον κίνδυνο που εξαφανίστηκε
Στην ελπίδα χωρίς ανάμνηση
Γράφω τʼ όνομά σου
Και με τη δύναμη της λέξης
Ξαναρχίζω τη ζωή μου
Γεννήθηκα για να σε γνωρίσω
Για να πω τ΄ όνομά σου
Ελευθερία!»
Πηγή: https://www.stixoi.info
Ελευθερία έκφρασης- ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ ΜΑΓΙΑΚΟΦΣΚΙ
Την πρώτη νύχτα πλησιάζουνε
και κλέβουν ένα λουλούδι
από τον κήπο μας
και δε λέμε τίποτα.
Τη δεύτερη νύχτα δε κρύβονται πλέον
περπατούνε στα λουλούδια,
σκοτώνουν το σκυλί μας
και δε λέμε τίποτα.
Ώσπου μια μέρα
-την πιο διάφανη απ’ όλες-
μπαίνουν άνετα στο σπίτι μας
ληστεύουν το φεγγάρι μας
γιατί ξέρουνε το φόβο μας
που πνίγει τη φωνή στο λαιμό μας.
Κι επειδή δεν είπαμε τίποτα
πλέον δε μπορούμε να πούμε τίποτα
Μετάφραση: Γιάννης Ρίτσος
Πηγή: Μαγιακόφσκι, ποιήματα, Εκδόσεις Κοροντζή,2012
Δεν αγαπώ και τόσο τα παιδιά σου Ελευθερία-ΟΣΚΑΡ ΟΥΑΙΛΝΤ
Δεν αγαπώ και τόσο τα παιδιά σου Ελευθερία,
Τυφλούς που ζουν για την ημέρα την αυριανή,
Άξεστους με στενοκεφαλιά τους την αγνή
Αλλά το χάος, η τρομοκρατία, του λαού η ανταρσία
Με πάθη μου συγγενεύουν, όπως η θάλασσα με την κακοκαιρία,
Και η οργή τους η ορμητική, για την ψυχή μου είναι αρεστή,
Αλλιώς, ας η αυθαιρεσία των εξουσιών η εκλεκτή,
Με προδοσία, με μαστίγιο, με πονηρία,
(Καλώντας εις βοήθειαν το ψέμα, την απάτη, τη βία),
Δίκαια του λαού καταπατεί ο συρφετός της εξουσίας παθογόνος,
Ούτε θα κουνηθώ… Σκασίλα μου! Ωστόσο, κι όμως…
Αυτούς τους μάρτυρες ο άθλος τον οποίων είναι τραγωδία,
Που χάνονται στους δρόμους και στις φυλακές σφαδάζουν,
Μάρτυρας ο Θεός, είμαι απ’ αυτούς που τους μοιάζουν
Πηγή: https://www.greekstixoi.gr/
Της λευτεριάς- ΤΖΑΧΙΤ ΚΙΟΥΛΕΜΠΙ
Αν έφτανε η δύναμή μου
θα'τρεχα ξυπόλητος ως το μουράγιο
Τα παλαμάρια όλων των καραβιών
θα τα'κοβα με το μαχαίρι μου.
Και τα καράβια θα ξανοίγονταν λικνιστικά,
Βλέποντάς τα κι εγώ μακριάθε
θα χαιρόμουνα και θα γελούσα,
Και θα'κραζα μ'όλη τη δύναμή μου
Λευτερωθείτε καράβια μου, λευτερωθείτε καράβια μου
Μετάφραση: Έρμος Αργαίος
Πηγή: Νέα Παγκόσμια ποιητική ανθολογία Ρίτας Μπούμη-Νίκου Παππά,Διόσκουροι
Λευτεριάς λαχτάρα- SARWESHWAR DAYAL SAXENA
Όσο θέλεις πάσκισε
Να δώσεις στα πουλιά να καταλάβουν
Πως έξω απ'το κλουβί
Είναι η γη απέραντη,σκληρή
Πως μέσα στους αγέρηδες
Που ασίγητα φυσούν
Δε θα μπορέσουμε να νιώσουν ποτέ
-Ούτε να οσμιστούνε καν-
Τα τόσα δα τους σώματα
Αλήθεια είναι βέβαια
Πως έξω υπάρχουνε ωκεανοί και γάργαρα ποτάμια
Δροσοπηγές κάθε λογής
Μα για να βρουν νερό
Πολύ να τριγυρίσουνε θα πρέπει
Ενώ εδώ, μες στο κλουβί
Φτάνει στην κούπα να βουτήξουν
Που περιμένει ξέχειλη
Με καθαρό κρουστάλλινο νερό
Έξω σπανίζει ο σπόρος
Ενώ εδώ, είναι παχύς χορταστικός
Μακριά από το κλουβί
Του κυνηγού
Ο μαύρος φόβος βασιλεύει
Ενώ εδώ, μπορείς να ξεκουφαίνεις
Όλους με το κελάηδημά σου,αμέριμνο
Και όμως,το πουλί
Τη λευτεριά θα τραγουδάει μοναχά
Κι ας το μουδιάζει ο φόβος του θανάτου
Το σωματάκι του θε να τεντώνει
Όσο μπορεί μακριά
Θα σπρώχνει μ'όλη του τη δύναμη
Και του κλουβιού σαν σπάσουν ή λυγίσουνε
Τα κάγκελα
Θε να πετάξει λεύτερο
Στον ανοιχτό ουρανό.
(Από αγγλική μετάφραση του Manmohan Thakore)
Πηγή: Σύγχρονη ινδική ποίηση,Ανθολόγος: Βασίλης Γ. Βιτσαξής,Βιβλιοπωλείον της "Εστίας",1978
Λευτεριά- PRITISH NANDI
Αγαπούσε τα πουλιά. Και αγαπούσε τη λευτεριά.
Μια μέρα,
Ζωγράφισε ένα όμορφο θαλασσί κλουβί
Και μέσα
Ένα πουλί,ωραίο,που,όμως,έδειχνε θλιμμένο
Ύστερα,με μια σίγουρη και σβέλτη πινελιά
Άνοιξε διάπλατη την πόρτα του κλουβιού
Χρόνια πολλά περίμενε
Κι όμως ποτέ
Δεν βγήκε το πουλί απ'το κλουβί
Μια μέρα
Αποσταμένος
Να περιμένει να πετάξει το πουλί
Πήρε τον μουσαμά στο περβόλι
Και τον ακούμπησε
Στο πλούσιο πράσινο κορμί του δέντρου
Που απάνω του
Αμέτρητα τιτίβιζαν γυαλιστερά
Παπαγαλάκια. Έστριψε το πρόσωπο
Στο ηλιοβασίλεμα και θαύμασε
Τη λάμψη που'χανε
Της δύσης οι στερνές αχτίδες
Σαν γύρισε να ιδεί-και τι να ιδεί!-
Μέσα στο λαμπερό μαβί κλουβί
Είχανε μπει αμέτρητα πουλιά
Όλα χαρούμενα κι ωραία
Ανάμεσά τους ήτανε και το δικό του
Το όμορφο πουλί που έδειχνε θλιμμένο
Περίμενε ως που να πέσει ο ήλιος
Κι ύστερα
-Πιο σοφός,πιο πικραμένος-
Πήρε τον μουσαμά μέσα στο σπίτι
Με όλα τα πουλιά μες στο κλουβί
Πηγή: Σύγχρονη ινδική ποίηση,Ανθολόγος: Βασίλης Γ. Βιτσαξής,Βιβλιοπωλείον της "Εστίας",1978
Ελευθερία- ΣΑΝΤΟΡ ΠΕΤΑΪΦΙ
Δυο μοναχά ιδανικά
Εγώ έχω:
Ελευθερία και Έρωτα.
Για σένα, Έρωτα,
Δίνω και τη ζωή μου
Για σένα Λευτεριά,
κι αυτόν τον έρωτα.
Μετάφραση: Π.Γεωργίου
Πηγή: Παγκόσμια ποιητική ανθολογία "Ταξίδι στην ποίηση", Ναυτίλος
Ζήτω η ελευθερία!-ΤΖΙΑΝΙ ΡΟΝΤΑΡΙ
Ζήτω η άνοιξη
που ταξιδεύει ελεύθερα
από σύνορο σε σύνορο
χωρίς διαβατήριο,
μαζί με μια ακολουθία από
πρίμουλες, αγριόκρινα και κυκλάμινα,
που διασχίζοντας τα σύνορα
αλλάζουν όνομα όπως
οι παράνομοι μετανάστες.
Όλα τα λουλούδια του κόσμου είναι αδέλφια.
Μετάφραση: Μιχάλης Σερέπετσης
Λευτεριά- ΠΕΡΣΙ ΣΕΛΕΪ
Το `να με τ’ άλλο τα βουνά μιλούν τα φλογισμένα
κι οι φοβερές τους οι βροντές ηχούνε πέρα ως πέρα.
Οι ανταριασμένες θάλασσες ξυπνούνε η μια την άλλη
και του τυφώνα η σάλπιγγα σύντας φυσήξει, σειούνται
οι βράχοι οι παγοσκέπαστοι στο θρόνο του χειμώνα.
Από 'να μόνο σύννεφο λάμπει η αστραπή και γύρω
μύρια νησιά φωτίζονται. Μια πολιτεία μεγάλη
γίνεται στάχτη από σεισμό κι άλλες τρέμουν, τραντάζουν
ενώ η βουή του η φοβερή κάτου απ’ τη γη βρουχιέται.
Μα εσύ κι από την αστραπή πιο κοφτερό έχεις βλέμμα,
περπατησιά γοργότερη κι απ’ του σεισμού το βήμα.
Του ωκεανού βουβαίνεται η μανία στον αχό σου,
απ’ τη δική σου τη ματιά τυφλώνονται τα ηφαίστεια
και του ήλιου ο φωτερός πυρσός μπρος στη δική σου λάμψη
τέλμα φωτός μοιάζει χλωμό, θαμπό και μαραμένο.
Απ’ τα βουνά, τα κύματα, μέσα απ’ ατμούς και ανέμους,
το φέγγος του ήλιου χύνεται κι απλώνεται η αυγή σου
σε πολιτείες, φτωχόσπιτα, λαούς, σε κάθε σκέψη
και μοιάζουνε ίσκιοι της νυχτός οι τύραννοι κι οι σκλάβοι
μέσα στο φως το φτερωτό και στο δικό σου λάμπος.
Πηγή: https://stixoi.info/
Ελευθερία-ΡΑΛΦ ΓΟΥΑΛΝΤΟ ΕΜΕΡΣΟΝ
Κάποτε ευχήθηκα να μπορούσα να προβάρω
τον παιάνα της Ελευθερίας στο στοίχο μου,
ώστε ο σκλάβος που πιάστηκε στη δοκιμασία
να χτυπήσει ρυθμικά ωσότου να ξεφύγει από την αλυσίδα.
Αλλά το Πνεύμα είπε, «Όχι έτσι·
μη το λες, ή πες το σιγανά·
όνομα που δεν πρέπει ελαφρά να αναφερθεί,
δώρο πάρα πολύ πολύτιμο για να παρακληθεί,
πάθος που δεν εκφράζεται
παρά με στεναγμό απ' το στήθος:
Κι όμως, θα ήθελες να έβρισκες το βουνό
όπου φυλάσσεται ευλαβικά αυτή η θεότητα,
που δίνει σε θάλασσες και ηλιοβασιλεμένους ουρανούς
την αξόδευτη ομορφιά της έκπληξής τους,
και, όταν το θέλει, μπορεί να ξυπνήσει
το ζωώδη ή το άγριο μέσα στον άνθρωπο·
ή, αν λάμψει στην καρδιά σου,
συνδυάζει τις έναστρες μοίρες με τη δικιά σου,
φέρνει αγγέλους κοντά να κατοικήσουν μαζί σου,
και κάνει τις σκέψεις σου να είναι αρχάγγελοι·
θέλεις να μάθεις το μυστικό της ελευθερίας;
να μη συμβουλεύεσαι τη σάρκα και το αίμα·
μη χασομεράς για ενδύματα ή φαΐ·
το δίκαιο που νιώθεις, σπεύσε να κάνεις.»
Μετάφραση: Τρύφων Λιώτας
Πηγή:https://mpampis-kiriakidis.blogspot.com/
Για την Ελευθερία: ΧΑΛΙΛ ΓΚΙΜΠΡΑΝ
Κι ένας ρήτορας είπε,
Μίλησέ μας για την Ελευθερία.
Κι εκείνος αποκρίθηκε:
Στις πύλες της πόλης και δίπλα στο τζάκι σας σάς είδα να ταπεινώνεστε και να λατρεύετε την ελευθερία σας, ωσάν τους σκλάβους που ταπεινώνονται μπροστά στον τύραννο και τον υμνούν παρ' όλο που αυτός τους σκοτώνει. Αχ, μέσα στο άλσος του ναού και στη σκιά του κάστρου έχω δει τους πιο ελεύθερους από σας να φορούν την ελευθερία τους σα χαλινό και χειροπέδη. Και μέσα μου μάτωσε η καρδιά μου . γιατί μπορείτε να είστε ελεύθεροι μόνο όταν η επιθυμία για την αναζήτηση της ελευθερίας γίνεται βαρύ φορτίο για σας, και όταν πάψετε να μιλάτε για την ελευθερία σα σκοπό και σαν εκπλήρωση. Θα είστε αληθινά ελεύθεροι όταν οι μέρες σας δε θα είναι χωρίς φροντίδα ούτε οι νύχτες σας χωρίς ανάγκη και θλίψη. Αλλά μόνο όταν αυτά τα πράγματα περιζώνουν τη ζωή σας, κι ωστόσο εσείς υψώνεστε πάνω απ' αυτά γυμνοί και αδέσμευτοι.Αλλά πώς θα υψωθείτε πάνω από τις μέρες και τις νύχτες σας, εκτός αν σπάσετε τις αλυσίδες σας που εσείς στη χαραυγή της νόησής σας δέσατε γύρω από τη μεσημεριάτικη ώρα σας; Στην πραγματικότητα, αυτό που ονομάζετε ελευθερία είναι η πιο δυνατή αλυσίδα σας, μ' όλο που οι κρίκοι της λαμποκοπούν στον ήλιο και θαμπώνουν τα μάτια σας. Και τι άλλο είναι εκτός από κομμάτια του ίδιου του εαυτού σας αυτό που θα θέλατε να πετάξετε για να ελευθερωθείτε; Αν θέλετε να καταργήσετε έναν άδικο νόμο, ο νόμος αυτός γράφτηκε με το δικό σας χέρι, πάνω στο δικό σας μέτωπο. Δεν μπορείτε να τον σβήσετε καίγοντας τα βιβλία των νόμων σας, ούτε ξεπλένοντας τα μέτωπα των δικαστών σας, ακόμα κι αν χύσετε όλη τη θάλασσα επάνω τους. Και αν θέλετε να εκθρονίσετε ένα Δεσπότη, φροντίστε πρώτα να καταστρέψετε το θρόνο του που είναι στημένος μέσα σας. Γιατί πώς μπορεί ένας τύραννος να κυβερνήσει τους ελεύθερους και τους περήφανους, αν δεν υπάρχει κάποια τυραννία μέσα στην ελευθερία τους και μια ντροπή μέσα στην περηφάνια τους; Κι αν θέλετε να ελευθερωθείτε από μια φροντίδα και μια έγνοια, αυτή την έγνοια εσείς τη διαλέξατε πιο πολύ από όσο σας την επέβαλαν. Κι αν θέλετε να διώξετε κάποιο φόβο, η έδρα αυτού του φόβου βρίσκεται στην καρδιά σας κι όχι στο χέρι εκείνου που φοβάστε.Αλήθεια, όλα τα πράγματα κινούνται μέσα στο είναι σας πάντοτε μισοαγκαλιασμένα, εκείνο που επιθυμείτε μ' εκείνο που φοβάστε, εκείνο που μισείτε μ' εκείνο που αγαπάτε, εκείνο που αναζητάτε μ' εκείνο που αποφεύγετε.Αυτά τα πράγματα κινούνται μέσα σας σα φώτα και σκιές, σα ζευγάρια αχώριστα. Κι όταν η σκιά αδυνατίζει και χάνεται, το φως που παραμένει γίνεται σκιά σε κάποιο άλλο φως.
Κι έτσι η ελευθερία σας, όταν χάνει τα δεσμά της, γίνεται η ίδια ο δεσμός μιας πιο μεγάλης ελευθερίας.
Μετάφραση: Ευάγγελος Γράψας
Πηγή: Ο κήπος του προφήτη
Έρευνα-Επιμέλεια αφιερώματος: Αγγελική Καραπάνου
Η αναδημοσίευση του περιεχομένου του παρόντος διαδικτυακού ιστότοπου ΕΝΝΕΠΕ ΜΟΥΣΑ επιτρέπεται ΜΟΝΟ με την παράθεση πηγής και ενεργού συνδέσμου (link).
