Σήμερα, στη στήλη «Να σε γνωρίσω καλύτερα» φιλοξενώ τον συγγραφέα και δημοσιογράφο Κώστα Μπουλμπασάκο. Ο καλεσμένος μου γεννήθηκε στην Αμαλιάδα. Ζει κι εργάζεται εδώ και πολλά χρόνια στην Πάτρα. Σπούδασε Φαρμακευτική στην Ιταλία, μα τον κέρδισε η δημοσιογραφία. Έχει εργαστεί ως ανταποκριτής, πολιτικός συντάκτης, αρθρογράφος, σχολιαστής κι αρχισυντάκτης σε γνωστές εφημερίδες.Υπήρξε διευθυντής Ενημέρωσης και προγράμματος σε τηλεοπτικούς σταθμούς. Δίδαξε δημοσιογραφία σε ιδιωτικές και δημόσιες σχολές. Έχει εκδώσει τρία μυθιστορήματα. Τον Δεκέμβριο του 2021 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις 24 γράμματα η συλλογή διηγημάτων του «Χειραποσκευές». Με τον Κώστα Μπουλμπασάκο είπαμε πολλά για τη διαδρομή του στη δημοσιογραφία και στη συγγραφή,για το πρόσφατο πόνημά του κι όσα βιβλία θα έρθουν στην πορεία... Ήρθε η ώρα να τον ακούσουμε!
Συνέντευξη: Αγγελική Καραπάνου
-Κύριε Μπουλμπασάκο, σας καλωσορίζω στο Έννεπε Μούσα. Σας γνωρίζουμε από τη μακρά πορεία σας στη δημοσιογραφία. Πότε όμως μπήκε στη ζωή σας η λογοτεχνική γραφή;
Κυρία Καραπάνου σας ευχαριστώ για την πρόσκληση. Αναπάντεχη και ωραία έκπληξη! Πότε μπήκε στη ζωή μου η λογοτεχνική γραφή; Θα απαντήσω αποφεύγοντας την αξιολόγηση της λέξης «λογοτεχνία» η οποία με επισκέφτηκε πολύ αργότερα. Έτσι, σας παραθέτω ένα μικρό ιστορικό την περιπέτειάς μου στην γραφή. Η πρόκληση εμφανίστηκε στα μαθητικά μου χρόνια. «Ωραία ιστορία έλεγα, όταν μάθαινα κάτι καινούργιο και ενδιαφέρον. Γράψε την, με παρακινούσε η πρόκληση”. Τα πρώτα σκαριφήματα, δοκιμές και διστακτικές προσπάθειες ήταν πάνω σε ποιήματα κι αργότερα σε διηγήματα. Αυτό το πάλεμα με τη γραφή κράτησε τελικά μια ολόκληρη ζωή, αφού μετά το πανεπιστήμιο ασχολήθηκα επαγγελματικά με τη δημοσιογραφία. Μεγάλο σχολείο! Έτσι έμαθα την αξία της λιτότητας, του σύντομου και ευθύβολου λόγου και η περιπέτεια της συγγραφής απέκτησε άλλη ποιότητα. Σε αυτό το απίθανο ταξίδι του μυαλού στο αχανές της μνήμης, των συναισθημάτων, των οραμάτων, των απωθημένων, του υπερβατού και του ονείρου κάποια στιγμή, τόλμησα. Το πρώτο μυθιστόρημά μου «Γεννημένος στην μηδέν του μηνός» κυκλοφόρησε το 2006 από τις εκδόσεις “Περί τεχνών”. Ακολούθησαν το "Άληστος - Όταν γυρίσεις να χαμογελάς" το 2012 από τις εκδόσεις "Διαπολιτισμός", το "19 δευτερόλεπτα πριν... δυο λέξεις" το 2017 από τις εκδόσεις "Πικραμένος", και η συλλογή διηγημάτων μου ‘Χειραποσκευές” το 2021 από τις εκδόσεις “24 Γράμματα”.
- Ποιων συγγραφέων το χάρισμα έχετε θαυμάσει πιο πολύ;
Την ικανότητα των κλασικών Ρώσων συγγραφέων να συνομιλούν με τον αναγνώστη. Όπως έγραψε ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος στα πέντε συναρπαστικά πορτρέτα του για τους Πούσκιν, Τολστόι, Γκόγκολ, Μπελίνσκι και Ντοστογιέφσκι: «Είναι η λογοτεχνία τους που διαθέτει όλες τις αρετές που έχουν τα καλοφτιαγμένα μυθιστορήματα: πολυφωνικά, πολύπτυχα, με ενιαία σφιχτοδεμένη πλοκή, σφοδρά πάθη, ολοζώντανα επεισόδια και τύπους που μένουν αξέχαστοι με την ατομικότητά τους και το ρόλο τους στο κοινό συναρπαστικό παραμύθι».
Τον έρωτα του Νίκου Καζαντζάκη για το άγνωστο και οτιδήποτε ελεύθερο. Το ανήσυχο πνεύμα του, την αγωνία του να ερμηνεύσει τη ζωή και το θάνατο, το Θείο και το αδύνατο, αναζητώντας πάντα τον άνθρωπο. Αυτόν, όμως, που έχω μέσα στην καρδιά μου είναι ο Μενέλαος Λουντέμης. Ίσως γιατί με σημάδεψε εκείνη η πρώτη φράση του από το «Ένα παιδί μετράει τ΄άστρα»: Ο αέρας φύσαγε σα γύφτος. Οι αυθεντικές ιστορίες του, όλες βγαλμένες από τη ζωή του. Η υποβλητική δύναμη των παρομοιώσεων και των μεταφορών του. Ο οικείος και σαγηνευτικός λόγος του.
- Γενικά ποιες αρετές εκτιμάτε στους συγγραφείς;
Εκτιμώ εκείνους τους συγγραφείς που είναι ειλικρινείς με τον αναγνώστη. Που έχουν επίγνωση τόσο για το έργο τους, όσο και για την θέση τους στην κοινωνία, που γράφουν για την αλήθεια, τον πόνο και τα πάθη των ανθρώπων.
-- Ποιοι παράγοντες κατά τη γνώμη σας εξελίσσουν έναν γραφιά στην πάροδο του χρόνου;
Το διάβασμα και το γράψιμο. Το γράψιμο και το διάβασμα. Ειδάλλως θα παραμείνει γραφιάς.
-Κι από την εμπειρία σας τι θα συμβουλεύατε έναν νέο λογοτέχνη για να πάει μπροστά ως δημιουργός;
Να μην βιάζεται. Να ασκείται συνεχώς. Στόχος του δεν είναι να φτάσει κάπου για να τον χειροκροτήσουν κάποτε και να τον αποδεχτούν ως συγγραφέα. Το ταξίδι στη συγγραφή πρέπει να είναι η Ιθάκη κάθε νέου λογοτέχνη. Ανασύρεται στη μνήμη σας τους στίχους του Αλεξανδρινού ποιητής μας, θα καταλάβετε. Η συγγραφή δεν είναι αυτοσκοπός, ούτε επιτυγχάνεται χωρίς κόπο. Είναι παιδεμός κι αυτή είναι η γοητεία της. Χρειάζεται απλότητα. Να πεις την ιστορία σου με λίγα λόγια. Να βρεις εκείνες τις λέξεις που ταιριάζουν και δεν περισσεύουν. Ταυτόχρονα, είναι και μια πρόκληση να αναμετρηθείς με την ακρίβεια, την εύστοχη διατύπωση. Να έχει η ιστορία σου αρχή, μέση και τέλος. Η συγγραφή εξάλλου, είναι ένα υπέροχο ταξίδι στο χρόνο, στα έγκατα του μυαλού και της ψυχής… και πάνω στη λευκή κόλα ή στην οθόνη του υπολογιστή ένα τεράστιο ΠΩΣ.
- Στα λογοτεχνικά σας κείμενα συνήθως συνομιλείτε με το παρελθόν, το παρόν ή το μέλλον; Σε τι χρόνο διαδραματίζονται οι ιστορίες σας;
Ατενίζω το μέλλον με επιφυλακτικότητα. Μου αρέσει, όμως, περισσότερο να παρατηρώ το σήμερα και το χθες για να αντέξω το αύριο. Έτσι κάποιες από τις ιστορίες μου έρχονται από το παρελθόν και συνομιλούν με το σήμερα κι άλλες με αφορμή το σήμερα εξελίσσονται στο φανταστικό μακρινό μας μέλλον.
- Οι ήρωες των βιβλίων σας είναι κατά κανόνα φανταστικοί, πραγματικοί ή ένα μείγμα;
Η ιστορία φτιάχνει τους ήρωες και οι ήρωες την ιστορία. Εξαρτάται από το υλικό που κάθε φορά βρίσκεται στο γραφείο μου.
- Τι νιώθετε γι’ αυτούς;
Απέραντη αγάπη.
- Έχετε μισήσει ήρωά σας; Άραγε μπορεί να το αισθανθεί αυτό ένας συγγραφέας;
Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Ακόμη κι αν η ιστορία που έχεις να γράψεις σε αναγκάζει να φτιάξεις ένα κακό χαρακτήρα, αυτός δεν παύει να είναι δικό σου δημιούργημα. Και καμιά φορά… αυτόν, ίσως γιατί σε παίδεψε, τον αγαπάς περισσότερο από τους άλλους.
- Πάμε στο πιο πρόσφατο έργο σας, τις «Χειραποσκευές» που κυκλοφόρησε το 2021. Ποια περίοδο γράφτηκε;
Είναι διηγήματα, που γράφτηκαν τα τελευταία χρόνια, αλλά ξαναδουλεύτηκαν και συμπληρωθήκαν λίγο πριν εκδοθούν. Με τις «Χειραποσκευές» μου, πιστεύω ότι επιβεβαιώνω τη δημιουργική εμμονή μου στο να χαράσσω τις συγγραφικές μου συντεταγμένες στον χώρο της ιστορικής ύλης και της κοινωνικής περιπέτειας.
- Τι πραγματεύεται το πόνημά σας αυτό;
Όπως αναφέρει στην κριτική της για το βιβλίο μου η φιλόλογος και δρ. κοινωνιολογίας κα. Μίνα Πετροπούλου: «Οι “Χειραποσκευές” μεταφέρουν εκδοχές μιας ζωής μίζερης, θαμπής, στρυμωγμένης, φυλακισμένης, ψυχικά σκληρής αλλά όχι πτοημένης. Μια γλυκόπικρη γεύση, μια ματιά θλιμμένη αλλά όχι παραιτημένη».
Μιλώ για τις τραγικές συνέπειες του εμφυλίου, τον πόλεμο στη Συρία, το προσφυγικό, την πορεία της Αριστεράς και του προοδευτικού κινήματος και επιχειρώ να απαντήσω σε πολλά ανεξήγητα «γιατί», που εμφανίστηκαν κάποια στιγμή ως ανεπίτρεπτες βεβαιότητες. Δεκαεπτά ιστορίες από τον «Μάγκα», το «Γράμμα», το «Ποδήλατο», την «Διαλεχτή», το «Διάλογο με ένα μούτρο», τον «Ρόλο», την «Πρόσφυγα» και την «Παρωδία», μέχρι την «Επιστροφή» του Θανασάκη από τον… Άρη, όπου ο χρόνος και οι ιδιότητές του οριοθετούν τις υπερβάσεις του νου.
- Τι νοηματοδοτεί ο τίτλος;
Τι εκπληκτικό! Όλοι σχεδόν οι ήρωες αυτών των ιστοριών, κατά κάποιον τρόπο, κρατούν τα ελάχιστα υπάρχοντά τους σε μια χειραποσκευή…
- Μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας ένα απόσπασμα;
Γιατί όχι και δύο.
Απόσπασμα από το διήγημα «Η Πρόσφυγας»
«Είχε βαριά, σχεδόν αντρική φωνή. Ψηλή, αδύνατη, μαλλιά γκρίζα και κοντά, χείλη λεπτά, μύτη γαμψή, μάτια γαλάζια ξεπλυμένα, μονίμως δακρυσμένα. Οι παλάμες της ήταν τεράστιες, άγριες, κουρασμένες. Συνήθως περπατούσε ξυπόλητη. Δάχτυλα χοντρά, νύχια φαλτσετωμένα. Η κυρά Όλγα, η πρόσφυγας. Η γυναίκα για τις βαριές δουλειές, τις δύσκολες. Δεν αρνιόταν, όμως, και τις ελαφρότερες. «Το μεροκάματο να βγαίνει, να μπαίνει το τσουκάλι στη φωτιά», έλεγε. Έτσι, έπλενε ρούχα, χαλιά, ξύλινα πατώματα, τα βαρέλια του κρασιού, έβαφε τοίχους, όργωνε. Πρόθυμη, γρήγορη, αποτελεσματική. Όλοι έμεναν ευχαριστημένοι και την ξαναφώναζαν. Μόνο να ράψει αδυνατούσε και δικαιολογείτο: «Πώς να πιάσω τη βελόνα με αυτά τα χοντροδάχτυλα;» Εμφανίστηκε στη γειτονιά Δεκέμβρη του ’59. Οι παλιοί θυμούνται να κουβαλά μια τεράστια βαλίτσα και να σπρώχνει το αναπηρικό καρότσι του άντρα της. Ήταν φτιαγμένο από μια μεταλλική, σκουριασμένη πολυθρόνα κουρείου και δυο ρόδες ποδηλάτου. Νύχτα έφτασαν. Η βροχή χαράκωνε τα παράθυρα με οργή και κείνα αντιδρώντας, παρίσταναν τα ξεχαρβαλωμένα ξυλόφωνα της δημοτικής μπάντας. Χτύπησαν την πόρτα μας. Ανοίξαμε.
Απόσπασμα από το διήγημα «Ο ρόλος» (Λίγο πριν και λίγο μετά…)
Γεννήθηκε ένα χειμωνιάτικο βράδυ στο καπηλειό της χήρας. Ούτε που το ’χε φανταστεί πως κάποια στιγμή θα αποκτούσε υπόσταση, θα ήταν τέλος πάντων μια οντότητα. Συνήθως κυκλοφορούσε ως μια ταπεινή ιδέα, ανάμεσα σε όνειρα, παραμελημένες εμπνεύσεις, αναστολές και ματαιόδοξες επιθυμίες του μελλοντικού του πατέρα. Ντρεπόταν κιόλας να είναι κάτι παραπάνω… Μέχρι εκείνο το βράδυ. Προφανώς η ρετσίνα έκανε ό,τι αδυνατούσε η νηφαλιότητα και απέτρεπαν οι δισταγμοί. Η ιδέα που επί μήνες κλωθογύριζε αδιέξοδα στο μυαλό τού άγνωστου μέχρι εκείνη τη στιγμή δημιουργού του, άρχισε να μετουσιώνεται σε σενάριο, να αποκτά φόρμα, σώμα… ενώ μια εσωτερική αυθύπαρκτη δύναμη παρακινούσε τις λέξεις να σχηματίσουν φράσεις, να δημιουργήσουν συναισθήματα, να αφηγηθούν την ιστορία, να φτιάξουν χαρακτήρες. Κι έτσι, όπως κοιτούσε κρυμμένος πίσω από τις λέξεις, είδε τον δάσκαλο του δημοτικού σχολείου καθισμένο στο μοναχικό τραπεζάκι μπροστά από το παραθύρι με τα κίτρινα από τη νικοτίνη κουρτινάκια. Φαινόταν φορτωμένος σκέψεις, αγχωμένος, ανυπόμονος, θαρρείς και κοιλοπονούσε. Έβγαλε από την τσέπη του σακακιού του ένα στραπατσαρισμένο τετράδιο κι έγραψε την πρώτη λέξη. Από τότε, μοιρολατρικά σχεδόν, αφέθηκε στη συγγραφική δεινότητα του δημιουργού του. Έμπλεος αγωνία για τον χαρακτήρα που θα αποκτούσε στο μεθυσμένο μυαλό του αυστηρού, κατά τ ΄άλλα αγαπητού δασκάλου, αναζήτησε απαντήσεις στα εύλογα ερωτήματα που άθελά της γεννούσε η στιγμή. «Θα παραμείνω ένας απλός αναγνώστης ή θα παίξω κάποιο ρόλο; Κι αν είναι το δεύτερο, ποιόν ή ποια θα υποδυθώ; Θα με κάνει αγόρι ή κορίτσι; Κι αν με κάνει αγόρι θα είμαι ψηλό και γεροδεμένο; Αν με κάνει κορίτσι θα είμαι όμορφη και λυγερόκορμη; Κι αν αυτά είναι τα εξωτερικά στοιχεία της υπόστασής μου, ποια θα είναι εκείνα που θα συνθέτουν τον χαρακτήρα μου; Θα με κάνει καλό ή κακό, έξυπνο ή χαζό, άκαρδο ή φιλεύσπλαχνο, ολιγαρκή ή άπληστο, αγύρτη ή έντιμο, άξεστο ή ευγενή; Στην περίπτωση του κοριτσιού πρόσθετε κι άλλα χαρακτηριστικά, όπως ρομαντική, καλόκαρδη, ευαίσθητη, έξυπνη και γιατί όχι, ανεξάρτητη». Τελικά τον έκανε αγόρι, ψηλό, αρρενωπό, τραχύ, έξυπνο, άπληστο, άξεστο και… πρωταγωνιστή!
-Οι «Χειραποσκευές» κουβαλούν περισσότερο νοσταλγία , δώρα της ζωής, ή πράγματα που οι ήρωες θέλουν να ξεφορτωθούν;
Σκέψεις, νοσταλγία, εικόνες, εμμονές, σπαράγματα αναμνήσεων, το απίθανο και το πραγματικό είναι οι χειραποσκευές μου που εντοπίστηκαν παρατημένες στην αποβάθρα του σταθμού των αναπάντεχων προκλήσεων, επειδή ο χρόνος διαστάλθηκε ανασύροντάς τες από το μακρινό «πριν» στο εξ΄ αποστάσεως «τώρα».
- Σε τι φάση σας βρίσκω αυτή την περίοδο; Έχετε στα σκαριά κάποιο άλλο έργο;
Βρίσκομαι στις διορθώσεις του πρώτου θεατρικού μου έργου και στην έρευνα και συλλογή πληροφοριών για το πέμπτο βιβλίο μου, που ακόμη δεν έχω κατασταλάξει αν θα είναι μυθιστόρημα ή ένα είδος λογοτεχνικού ρεπορτάζ.
-Σας ευχαριστώ θερμά γι’ αυτή τη συνέντευξη.
Κι εγώ σας ευχαριστώ για την τιμή να φιλοξενήσετε στην εξαιρετική ιστοσελίδα σας τις σκέψεις και τους προβληματισμούς μου με αφορμή την κυκλοφορίας των «Χειραποσκευών» μου από τις εκδόσεις 24 Γράμματα.
Βρείτε το βιβλίο του Κώστα Μπουλμπασάκου "Χειραποσκευές" στον παρακάτω σύνδεσμο:
https://24grammata.com/product/00727/
