Σήμερα έχω τη χαρά να συνομιλώ με μια πολύ αξιόλογη σύγχρονη λογοτεχνική φωνή,την ποιήτρια Βίκυ Πρασίνου. Έχει ήδη στο ενεργητικό της δυο ποιητικές συλλογές, που έχω παρουσιάσει στο ΕΝΝΕΠΕ ΜΟΥΣΑ. Για να δούμε όσα μοιράστηκε μαζί μου!
Συνέντευξη: Αγγελική Καραπάνου
-Βίκυ μου, πότε άρχισες να γράφεις;
Ξεκίνησα να γράφω τα πρώτα μου ποιήματα στα λυκειακά χρόνια, καθώς τότε άρχισα να αισθάνομαι πιο έντονα την ανάγκη έκφρασης σκέψεων και συναισθημάτων. Αυτή η ανάγκη συχνά έπαιρνε τη μορφή ημερολογιακής καταγραφής στιγμών μέσα στο χρόνο, τις οποίες θεωρούσα τόσο σημαντικές, ώστε να μη θέλω να χαθούν, αλλά ν’ αποτυπωθούν στο χαρτί. Το ένστικτό μου με οδηγούσε σχεδόν πάντα στον ποιητικό λόγο, επειδή είχα την τάση να εκφράζω όσα αποκόμιζα από τον κόσμο γύρω μου με τρόπο συνυποδηλωτικό-μεταφορικό και όχι κυριολεκτικό.
-Τι διάβαζες όταν ήσουν παιδί;
Ως παιδί αγαπούσα τον ονειρικό κόσμο των παραμυθιών του Άντερσεν. Αργότερα, στα χρόνια του Γυμνασίου, μαγεύτηκα από τα έπη του Ομήρου όπως και από τη γραφή του Μενέλαου Λουντέμη. Διάβαζα επίσης βιβλία της Άλκης Ζέη και διηγήματα του Α. Παπαδιαμάντη. Μεγαλώνοντας κι ερχόμενη σ’ επαφή με τον κόσμο της ποίησης, λάτρεψα τα ποιήματα του Κ. Κρυστάλλη, του Κ. Παλαμά και, στη συνέχεια, του Κ. Καρυωτάκη.
-Τι σου αρέσει να διαβάζεις τώρα;
Σήμερα διαβάζω όλα τα είδη των βιβλίων, μυθιστόρημα, διήγημα, νουβέλα, ψυχολογικά αφηγήματα και κυρίως ποίηση Ελλήνων και ξένων ποιητών, σύγχρονων και προγενέστερων. Για παράδειγμα, όσες φορές και να διαβάσω Σεφέρη, Ελύτη, Ρίτσο και άλλους ποιητές της γενιάς του ’30 αυτό αποτελεί μια ανεξάντλητη «τροφή» της ψυχής. Κάθε φορά αισθάνομαι ότι ανακαλύπτω ένα σωρό καινούργια στοιχεία στη γραφή τους που μου είχαν διαφύγει κατά τις προηγούμενες αναγνώσεις. Πέραν των Ελλήνων ποιητών, με συγκινεί βαθιά η γραφή του Έντγκαρ Άλαν Πόε, του Πάμπλο Νερούδα και η «εξομολογητική ποίηση» της Σύλβια Πλαθ. Για να μείνω στην εξομολογητική ποίηση, λατρεύω να διαβάζω την ποίηση του Μανόλη Αναγνωστάκη, του Ντίνου Χριστιανόπουλου, της Κατερίνας Γώγου. Αγαπημένοι μου επίσης λογοτέχνες είναι οι Μάριος Χάκκας, Γιώργος Ιωάννου, Ζωή Καρέλλη και πολλοί άλλοι. Σίγουρα, όσους κι αν μνημονεύσω αυτή τη στιγμή, θα παραλείψω πολλούς.
-Μια φανταστική ερώτηση. Αν μπορούσες να κληρονομήσεις το ταλέντο πέντε λογοτεχνών απ’ όλες τις εποχές, ποιοι θα ήθελες να είν’ αυτοί;
Είναι δύσκολη ερώτηση, γιατί πάλι θ’ αδικήσω πάρα πολλούς με τη μη αναφορά μου σ’ αυτούς. Ωστόσο, θ’ αναφερθώ σε πέντε ονόματα που αποτελούν μοναδικές περιπτώσεις ποιητικής ιδιοφυΐας, άρα όντως το ενδεχόμενο να μπορεί να κληρονομηθεί με οποιοδήποτε τρόπο το ταλέντο τους ανήκει στην περιοχή της φαντασίας, αφού τέτοιου είδους ταλέντο είναι ανεπανάληπτο. Αυτό που θα αρκούσε για μας τους σύγχρονους, θα ήταν να μπορούμε να μελετάμε το πνευματικό έργο αυτών των λογοτεχνών. Με χρονολογική σειρά θ’ αναφέρω πρώτο τον Βιτσέντζο Κορνάρο για την παραστατικότητα του λόγου του, για εκείνο το «φτερούγισμα» στην ψυχή που νιώθει κάποιος, όταν διαβάζει τον Ερωτόκριτο και για το πλήθος των διαλεκτικών τύπων που αξιοποίησε ποιητικά. Έπειτα, τον Διονύσιο Σολωμό για το αξιακό σύστημα του ποιητικού του κόσμου και για την αγάπη που έδειχνε στο «απόλυτο», οδηγώντας τον ομοιοκατάληκτο δεκαπεντασύλλαβο στίχο στην τελειότητα. Τον Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, επειδή δημιούργησε ανυπέρβλητα έργα, «μεταπλάθοντας» τον πόνο σε λυρισμό. Τον Γιάννη Ρίτσο για τον εντελώς απρόβλεπτο τρόπο έκφρασης και το ιδιαίτερα έντονο συναισθηματικό φορτίο των μεταφορών και των εικόνων. Και τέλος, την Κική Δημουλά για τη συγκλονιστική ευρηματικότητα του ποιητικού της λόγου, για τον πρωτότυπο συνδυασμό λέξεων, για την ποικιλία των εκφραστικών της μέσων.
-Ποιοι παράγοντες πιστεύεις πως συντελούν στη δημιουργική εξέλιξη ενός ανθρώπου που γράφει;
Καθετί που προσλαμβάνει ένας δημιουργός από τον κόσμο γύρω του μπορεί ενδεχομένως να τον βοηθήσει στην εξέλιξή του. Ας μην ξεχνάμε ότι ο δημιουργός σημαδεύεται από τις αλλαγές που συμβαίνουν τόσο στην προσωπική του ζωή, όσο και από τις μεταβολές στη συλλογική ζωή, στην κοινωνία απ’ την οποία δεν μπορεί να είναι αποκομμένος. Καθοριστικό ρόλο, βέβαια, για την εξέλιξη ενός ανθρώπου που γράφει, πέρα από τα ίδια του τα βιώματα, είναι η βαθιά μελέτη του έργου άλλων συγγραφέων παλιότερων και σύγχρονων. Επίσης, θα πρέπει να δουλεύει σκληρά στο επίπεδο της γλώσσας, να πειραματίζεται με την επιλογή των λέξεων και τα εκφραστικά του μέσα.
-Έχεις παρακολουθήσει μαθήματα δημιουργικής γραφής;
Δεν έτυχε να παρακολουθήσω μέχρι στιγμής κάποιο πρόγραμμα δημιουργικής γραφής, παρόλο που γνωρίζω ότι υπάρχουν εξαιρετικά προγράμματα είτε διά ζώσης είτε εξ αποστάσεως. Με τη δημιουργική γραφή άρχισα να ασχολούμαι συστηματικά πριν από πολλά χρόνια μέσα στο πλαίσιο της επαγγελματικής μου ιδιότητας και της διδασκαλίας του μαθήματος της λογοτεχνίας, το οποίο απαιτούσε εξοικείωση των μαθητών με ασκήσεις δημιουργικής γραφής. Έτσι, το μάθημα άρχισε να παίρνει το χαρακτήρα ενός ευχάριστου «παιχνιδιού» με τα ανεξάντλητα όρια της γλώσσας. Σιγά σιγά, άρχισα να οργανώνω το δικό μου υλικό σημειώσεων, το οποίο βέβαια ήταν προσαρμοσμένο στην ηλικία των μαθητών μου.
-Κι εσύ λοιπόν διδάσκεις δημιουργική γραφή. Πες μας λίγα λόγια γι’ αυτή σου την εμπειρία.
Είναι μια εξαιρετική εμπειρία και για το δάσκαλο και για το μαθητή, καθώς ανάμεσά τους υπάρχει σχέση αλληλεπίδρασης. Και οι δύο πλευρές βγαίνουν πιο «πλούσιες» από αυτή την εμπειρία. Ο δάσκαλος κινητοποιεί την «επινοητικότητά» του, για να βρει πρωτότυπους τρόπους να εμφυσήσει στα παιδιά την αγάπη του για τη λογοτεχνία. Απ’ την άλλη πλευρά, η δημιουργική γραφή απελευθερώνει τις δημιουργικές δυνάμεις των παιδιών κι ενεργοποιεί τη φαντασία τους. Πιστεύω πολύ στην ευεργετική δύναμη που δίνει η ενασχόληση με τη λογοτεχνία στις μικρές ηλικίες. Δεν αποτελεί μόνο μέθοδο καλλιέργειας του λόγου ή εμπλουτισμού του λεξιλογίου, αλλά ενδυναμώνει τη συναισθηματική νοημοσύνη και υποσυνείδητα ενισχύει τη φιλαναγνωσία.
-Τι προσφέρει το γράψιμο στη ζωή σου;
Θεωρώ ότι για κάθε δημιουργό η ποίηση αποβαίνει λυτρωτική. Για μένα αποτελεί μια απόπειρα επικοινωνίας με τον «έξω» κόσμο, όταν οι υπόλοιπες μορφές επικοινωνίας δε λειτουργούν ή αποτυγχάνουν. Αρκετά συχνά γράφω ποιήματα που απευθύνονται σε κάποιον συγκεκριμένο αποδέκτη με τον οποίο δεν υπήρχε άλλος τρόπος επικοινωνίας. Η ποίηση έρχεται να διευκολύνει την εξωτερίκευση ενδόμυχων σκέψεων και να απελευθερώσει συναισθήματα που ίσως θα έμεναν για πάντα φυλακισμένα μέσα μου. Επίσης, «ξορκίζει» τις δυσκολίες της καθημερινότητας και είναι ένας τρόπος να τις διαχειριστώ, οδηγώντας τες σ’ έναν σωτήριο δρόμο. Καμιά φορά η ποίηση αποτελεί και το καταφύγιο που μου επιτρέπει να «μεταπλάθω» την πραγματικότητα έτσι όπως η ίδια θέλω. Γενικά, αισθάνομαι ελεύθερη με την ποίηση να εκφράσω τα πάντα.
-Είσαι σε μια αέναη διεργασία λογοτεχνικής δημιουργίας ή περνάς φάσεις ύφεσης και έντασης;
Υπάρχουν περίοδοι κατά τις οποίες γράφω σε καθημερινή βάση, γιατί νιώθω μεγαλύτερη ψυχολογική ανάγκη να το κάνω αυτό. Σε κάθε περίπτωση, για να γράψω ένα ποίημα πρέπει μια ανάγκη να με ωθεί, κάτι συγκεκριμένο που θέλω εκείνη τη δεδομένη στιγμή να εκφράσω. Αφορμή ενός ποιήματος μπορεί να είναι ένα έντονο συναίσθημα, μια εσωτερική κατάσταση που βιώνω είτε όσα διαδραματίζονται γύρω μου και θέλω ν’ αποδώσω ποιητικά τον τρόπο με τον οποίο αυτά «καταγράφονται» μέσα μου. Συνήθως, υπάρχει μια μεγάλη συναισθηματική φόρτιση που πυροδοτεί μια συγκεκριμένη ποιητική αντίδραση.
-Κυοφορείς εύκολα ή «παιδεύεις» πολύ τα ποιήματά σου;
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι συνθήκες κάτω απ’ τις οποίες κυοφορούνται κάποια ποιήματα είναι τέτοιες που δεν μου επιτρέπουν να κάνω πολλές αλλαγές στην αρχική τους μορφή, καθώς αισθάνομαι ότι θα χαθεί η «αυθεντικότητα» και το συναίσθημα της στιγμής. Αυτές όμως είναι κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις. Το μεγαλύτερο μέρος των ποιημάτων που γράφω υπόκειται σε βασανιστικό «παίδεμα» ως προς την επιλογή της λέξης. Ειδικά, στην έμμετρη ποίηση είναι πολύ δύσκολο να έχει κάποιος ένα τελικό αποτέλεσμα χωρίς να προβεί σε βαθιά επεξεργασία του στίχου, καθώς υπάρχουν συγκεκριμένοι κανόνες στους οποίους πρέπει ν’ ανταποκριθεί. Συνήθως δημιουργώ πολλές διαφορετικές παραλλαγές του ίδιου στίχου και μετά επιλέγω εκείνη την εκδοχή που νιώθω ότι υπηρετεί καλύτερα τη μορφή και το περιεχόμενο του ποιήματος. Θεωρώ ότι πάντα υπάρχει ένα «ένστικτο» μέσα στην ψυχή κάθε δημιουργού που του καθορίζει μέχρι ποιο σημείο πρέπει να επεξεργαστεί τον στίχο του και πότε έρχεται εκείνη η «μαγική» στιγμή που πρέπει να σταματήσει την περαιτέρω επεξεργασία, άρα ν’ αφήσει κάτω το μολύβι.
-Έχουν μελοποιήσει ποτέ ποιήματά σου; Σ’ ενδιαφέρει κάτι τέτοιο;
Δεν έχουν μελοποιηθεί ποτέ τα ποιήματά μου. Η αλήθεια, βέβαια, είναι ότι μέχρι στιγμής δεν το έχω επιδιώξει κι εγώ η ίδια. Θα μ’ ενδιέφερε αυτό, αλλά όχι άμεσα. Ίσως στο μέλλον. Πιστεύω πολύ στη δύναμη της μουσικής σύνθεσης και στο συνταίριασμά της με τον στίχο, καθώς η μουσική βοηθάει τον στίχο να μεταδώσει πιο έντονα το νόημά του, άρα και να αποτυπωθεί βαθύτερα στην ψυχή του αποδέκτη.
-Πες μου δυο λόγια για τη νέα σου ποιητική συλλογή.
Η δεύτερη ποιητική συλλογή μου με τίτλο «Παράλληλη Αναζήτηση» από τις εκδόσεις ΑΛΦΑ ΠΙ είναι γραμμένη σ’ ελεύθερο στίχο κι έχει ανθρωποκεντρική βάση όπως είχε και το πρώτο μου βιβλίο «Κρύβομαι Κυνηγώ Κουτσαίνω». Αυτό που με απασχολεί εδώ είναι και πάλι ο άνθρωπος, ο αγώνας του, η ταλαιπωρία που περνά το συναίσθημά του. Η «Παράλληλη Αναζήτηση» θεματικά είναι αφιερωμένη στις δύο υπέρτατες αξίες της ελευθερίας και της αγάπης. Σ’ αυτή τη συλλογή έριξα το νοηματικό βάρος στην έννοια της αναζήτησης, γιατί θέλησα ν’ απεικονίσω την ελευθερία και την αγάπη σαν δύο πεδία που δύσκολα ολοκληρώνονται και των οποίων η «τελείωση» γίνεται περισσότερο αντιληπτή ως διαρκής αγώνας παρά ως απόληξη ή ολοκλήρωση. Στο πρώτο μέρος της συλλογής, το οποίο αναφέρεται στην ελευθερία, ήθελα να εκφράσω διαφορετικές εκφάνσεις του ιδανικού της ελευθερίας και την αδιάκοπη πάλη του ανθρώπου μ’ ένα πλήθος παραγόντων που απειλούν να τον καταστήσουν ανελεύθερο. Έτσι, έχω συμπεριλάβει ποιήματα που αναφέρονται στην εθνική, στην ψυχολογική, στην ηθική ελευθερία όπως και στην ελευθερία της σκέψης. Όσον αφορά την ενότητα της αγάπης, προσπάθησα ν’ αποτυπώσω ποιητικά τη δυσκολία της επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων και τα εμπόδια που παρακωλύουν την αληθινή τους «συνάντηση», τα οποία τις περισσότερες φορές προέρχονται από τον ίδιο τον ψυχισμό του ανθρώπου.
-Τι θα ευχόσουν στον εαυτό σου για την πορεία σου στο ταξίδι της γραφής;
Θα ευχόμουν να συνεχίσω την ενασχόλησή μου με την ποίηση με την ίδια λαχτάρα, αγάπη και ένταση που το κάνω τα τελευταία χρόνια, ξεπερνώντας τις όποιες δυσκολίες της σκληρής καθημερινότητας που όλοι βιώνουμε αυτή την εποχή.
Σ'ευχαριστώ πολύ Βίκυ μου γι'αυτό το μοίρασμα ψυχής!
Σ’ ευχαριστώ, Αγγελική μου, για την τιμή που μου έκανες και τη ζεστή φιλοξενία!
