Σήμερα στο ΕΝΝΕΠΕ ΜΟΥΣΑ υποδέχομαι την Ελένη Κοντοπίδη. Είναι συνθέτρια,στιχουργός, τραγουδίστρια, μουσικολόγος και συγγραφέας μουσικών παραμυθιών για παιδιά. Ας μπούμε για λίγο στον μαγικό κόσμο της!
Συνέντευξη: Αγγελική Καραπάνου
-Ελένη μου, πότε ξεκίνησες να μαθαίνεις μουσική;
Ασυνείδητα από βρέφος και συνειδητά από το δημοτικό σχολείο μέχρι και σήμερα. Έχω πολλά και συναρπαστικά να μάθω ακόμη!
-Κι από πότε θυμάσαι τον εαυτό σου να προσπαθεί να δημιουργήσει τα δικά του πράγματα;
Από το νηπιαγωγείο και τις πρώτες τάξεις του σχολείου. Τότε, τα μόνα μέσα που είχαμε οι φίλοι μου κι εγώ για να φτιάξουμε τα δικά μας παιχνίδια ήταν η φαντασία, η έντονη επιθυμία, η ομαδικότητα και το μεράκι μας. Θυμάμαι να δημιουργώ παρέα με μια φίλη μου τις πρώτες μου κούκλες και τα ρούχα τους από παλιά υφάσματα που περίσσευαν στα σπίτια μας, έπειτα στο δημοτικό σχολείο να γράφω σενάρια, να φτιάχνω τα κοστούμια, να σκηνοθετώ την ομάδα μου για να παίξουμε όλοι μαζί τις δικές μας θεατρικές παραστάσεις ώσπου έφτασα στο γυμνάσιο και ξεκίνησα να γράφω τους πρώτους μου στίχους και τις μουσικές για τα τραγούδια μου.
-Ως έφηβη φοίτησες σε Μουσικό Γυμνάσιο και Λύκειο. Με τι μουσικά όργανα ασχολήθηκες;
Ασχολήθηκα με το πιάνο και τον ταμπουρά (που ανήκαν στα υποχρεωτικά μαθήματα για όλα τα παιδιά τους σχολείου), το φλάουτο (που το επέλεξα ως προαιρετικό μάθημα) και επιπλέον συμμετείχα σε πολλά και διαφορετικά μουσικά σύνολα όπως: τη χορωδία ευρωπαϊκής μουσικής, τη χορωδία βυζαντινής και παραδοσιακής μουσικής, το κλασικό τραγούδι και τα κρουστά όργανα του συστήματος Orff.
-Το Μουσικό Σχολείο είχε πολλές διαφορές από το παραδοσιακό;
Σε εκπαιδευτικό επίπεδο το πρόγραμμα των μουσικών σχολείων περιλάμβανε όλα τα μαθήματα του παραδοσιακού σχολείου και επιπλέον κάποια υποχρεωτικά και προαιρετικά μουσικά μαθήματα της ευρωπαϊκής και βυζαντινής μουσικής.Η ουσιαστική διαφορά όμως κατά τη γνώμη μου δεν ήταν μοναχά αυτή. Προκειμένου να ενταχθεί στο ανθρώπινο δυναμικό του μουσικού σχολείου ένας καθηγητής ανεξαρτήτως ειδικότητας, έπρεπε υποχρεωτικά να έχει και μουσική παιδεία και εκπαίδευση. Αυτός ο παράγοντας έδωσε μια προστιθέμενη αξία στο μουσικό σχολείο, διότι οι καθηγητές είχαν μια περισσότερο σφαιρική άποψη των πραγμάτων και αξιοποιούσαν πολλές αρχές της επιστήμης τους για να μας εξηγήσουν την τέχνη αλλά και πολλές αρχές της τέχνης για να μας φέρουν πιο κοντά στην επιστήμη τους. Η διαθεματική προσέγγιση στη μαθησιακή διαδικασία όπως τη διδάχθηκα αργότερα στο πανεπιστήμιο, εφαρμοζόταν με έναν ιδιαίτερο τρόπο στο σχολείο μας τότε.Ταυτόχρονα, τα παιδιά που φοιτούσαν σε αυτό το σχολείο είχαν έναν επιπλέον κώδικα επικοινωνίας μεταξύ τους σε σχέση με τα παιδιά των παραδοσιακών σχολείων, και μια δυνατή κοινή αγάπη: τη μουσική! Περνούσαν περισσότερες ώρες μαζί (εκτός από τις διδακτικές ώρες, περνούσαν κοινό χρόνο την ώρα της σίτισης, της μελέτης, την ώρα της μεταφοράς τους από και προς το σπίτι τους, αλλά και τις ώρες που βρίσκονταν μαζί σε κοινές μουσικές συμπράξεις και εμφανίσεις όπως: συναυλίες, παραστάσεις, εκπομπές, εκπαιδευτικά ταξίδια κ.α.), γεγονός που επιδρούσε πολύ θετικά στην ισχυροποίηση των δεσμών μεταξύ τους αλλά και στην καλλιέργεια της ομαδικότητάς τους. Λειτουργούσαν από πολύ νωρίς τα παιδιά ως ομάδες σε μεγάλες ή μικρές ορχήστρες, σε χορωδίες, μπάντες και μουσικά συγκροτήματα.
-Τι εφόδια πιστεύεις πως αποκόμισες απ’ αυτή την εμπειρία;
Όταν θυμάμαι τα χρόνια μου στο μουσικό σχολείο ένα μεγάλο και αληθινό χαμόγελο απλώνεται στο πρόσωπό μου για τρεις βασικούς λόγους: α) είχα την τύχη να γνωρίσω εκπληκτικούς καθηγητές και ανθρώπους από τους οποίους σφυρηλατήθηκα όπως και οι υπόλοιποι συμμαθητές μου, β) η μουσική και η αγάπη όλων μας (καθηγητών και παιδιών) για τη μουσική, αποτέλεσε έναν ακόμη λόγο για να εξελιχθούμε όχι μόνο τεχνικά αλλά αισθητικά, κοινωνικά και συναισθηματικά και γ) οι εμπειρίες από τις συναυλίες, τις παραστάσεις, τις εκπομπές, τα εκπαιδευτικά συνέδρια και τα ταξίδια υπήρξαν μοναδικές εμπειρίες, αναμνήσεις και εφόδια για εμένα.
-Έχεις εργαστεί κι ως καθηγήτρια Μουσικής στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Πώς θα περιέγραφες αυτό το ταξίδι;
Σαν ένα τρυφερό -με τα αθώα και παιχνιδιάρικα μάτια των παιδιών, παραμύθι χωρίς τέλος! Λέω χωρίς τέλος γιατί μπορεί το δικό μου ταξίδι να κράτησε μόλις τρία χρόνια, αλλά στην ουσία δεν έχω φύγει από τις τάξεις και τα παιδιά! Είμαι πάντα εκεί, κοντά τους, να μαθαίνω και να «κλέβω» από εκείνα το πώς ακούν, το πώς βλέπουν και πώς νιώθουν όσα τους διηγούμαι μέσα από τις ιστορίες, τις εικόνες και τα τραγούδια μου!
-Τα τελευταία χρόνια σε έχουμε δει να δημιουργείς μουσικά παραμύθια για παιδιά. Υπάρχουν ειδικές δυσκολίες στη δημιουργία μουσικών έργων που απευθύνονται σε αυτές τις ηλικίες;
Με όσο μεγαλύτερο σεβασμό και αίσθηση ευθύνης δημιουργεί κανείς έργα για παιδιά, τόσο περισσότερες δυσκολίες αντιμετωπίζει. Προσωπικά, έχω κάποιες αρχές που με βοηθούν να ανταπεξέρχομαι –ψυχολογικά τουλάχιστον, αλλά ελπίζω και ουσιαστικά στις δυσκολίες αυτές. Η πεποίθησή μου ότι δεν πρέπει να υποτιμάω κανέναν, πόσο μάλλον ένα παιδί (που έχει αποδεδειγμένα το ένστικτο και τη συναισθηματική νοημοσύνη να αντιληφθεί πότε κάποιος ανεξαρτήτως θέσης του λέει αλήθεια, έχει καλές προθέσεις για αυτό, καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια για να το ψυχαγωγήσει όσο το δυνατόν με περισσότερη ποιότητα και σεβασμό στο πρόσωπό του, ενώ παράλληλα εκείνο έρχεται πιο κοντά στη γνώση ή την αίσθηση μιας έννοιας, μιας πραγματικότητας ή ενός φανταστικού πράγματος, μιας ατμόσφαιρας, μιας ιδέας), με βοηθά να ξεπερνώ τις δυσκολίες αναζητώντας αενάως καινοτόμους τρόπους και νέα μέσα για να απευθύνομαι στα παιδιά με τον απαιτούμενο για μένα σεβασμό.
-Το 2016 κυκλοφόρησε το μουσικό σου παραμύθι «Το ουράνιο τόξο που μπορεί να κελαηδά». Πες μας δυο λόγια γι’ αυτό το βιβλίο.
Είναι ένα έμμετρο μουσικό παραμύθι που μας μιλά για τα θαύματα που μπορούν να κάνουν οι ομάδες και μας αποκαλύπτει πια είναι η δύναμη μιας μεγάλης και αληθινής αγκαλιάς! (Ειδικά τώρα εξαιτίας του κορωνοϊού, πόσο πολύ μας λείπει αυτή η δυνατότητα και για πόσο ακόμη θα μας λείπει…). Είναι ένα ρεσιτάλ χορωδιακής μουσικής αλλά κυρίως ένα ρεσιτάλ συνεργασίας, ομαδικότητας και ευρηματικότητας από ενενήντα μία καρακάξες που έκαναν τα αδύνατα δυνατά, κι έφτιαξαν ένα ουράνιο τόξο να μπορεί να κελαηδά! Τραγουδά το φωνητικό σύνολο της παιδικής χορωδίας της Νέας Γενιάς Ζηρίδη.
- Το δεύτερό μουσικό σου έργο για παιδιά, κυκλοφόρησε το 2019 και είναι το βιβλίο «Η σκάλα μου η μαγική!». Βάλε μας λίγο στον κόσμο του. Τι πραγματεύεται;
Πρόκειται για το μαγικό ταξίδι ενός παιδιού που βρίσκεται επάνω σε μία σκάλα μοναδική· αλλιώτικη από τις άλλες. Μια σκάλα μαγική, που μεταμορφώνεται συνεχώς! Μεγαλώνει και ψηλώνει, όσο μεγαλώνει και εξελίσσεται το παιδί... Αλλάζει σχήμα, χρώμα και ήχο, σύμφωνα με όσα εκείνο σκέφτεται και αισθάνεται... Ώσπου μια μέρα, συμβαίνει κάτι ακόμα πιο μαγικό!Και στα δυο έργα μου επιμελούμαι τη συγγραφή, την εικονογράφηση και τη μελοποίηση. Στη «Σκάλα μου τη Μαγική!» έχω αναλάβει δυο ακόμα νέους ρόλους, αυτόν της διεύθυνσης της παιδικής χορωδίας αλλά και της ερμηνείας δύο τραγουδιών μου, που περιλαμβάνονται στο CD του βιβλίου μου, το οποίο δημιουργήθηκε με άπλετο μεράκι και έπειτα από τη συνεργασία μου με σπουδαίους μουσικούς και τα παιδιά της χορωδίας του Εθνικού Ωδείου.
- Ποιο πιστεύεις πως είναι περισσότερο απαιτητικό ακροατήριο κι αναγνωστικό κοινό, τα παιδιά ή οι ενήλικες;
Η κάθε ηλικιακή κατηγορία έχει άλλες ανάγκες, προσδοκίες και απαιτήσεις. Σημασία για εμένα δεν έχει πιο είναι απαιτητικότερο ή δυσκολότερο κοινό για να απευθυνθεί κανείς, αλλά ο τρόπος ή καλύτερα οι τρόποι που θα επιλέξει ένας δημιουργός να απευθυνθεί στο κοινό του. Προσωπικά, αναζητώ συνεχώς: να μην κάνω διαφορετικά πράγματα, αλλά να κάνω τα πράγματα διαφορετικά. Προσπαθώ να μαθαίνω και να αξιοποιώ κάθε προγενέστερη εμπειρία μου ως παρακαταθήκη για την επόμενη φορά που θα επιχειρήσω να δημιουργήσω κάτι νέο, το οποίο πρέπει αρχικά να έχει κάτι να πει σε εμένα την ίδια και ύστερα στους αποδέκτες του έργου μου. Αυτή για μένα είναι η ουσία της δημιουργίας: η αναγέννηση και η αναδημιουργία του ίδιου μας του εαυτού!
-Έχεις κάποια άλλα καλλιτεχνικά σχέδια για το κοντινό μέλλον που θα μπορούσες να μας αποκαλύψεις;
Θα σας πω ότι σχεδιάζω να κάνω νέα τραγούδια βασισμένα σε ερεθίσματα και γεγονότα που με έχουν συνεπάρει και συγκινήσει. Αυτή είναι η μόνιμη ευχή μου, όχι μόνο για μένα, αλλά για όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως από το αν είναι καλλιτέχνες ή όχι. Να ζουν την κάθε στιγμή και να χαίρονται τα απλά της ζωής που είναι και τα πιο σπουδαία! Εκεί κρύβονται τα εν δυνάμει τραγούδια μου! Θα σας αφήσω τώρα, μήπως και τα ανακαλύψω…
-Ελένη μου, σ’ ευχαριστώ για την παρουσία σου στο ΕΝΝΕΠΕ ΜΟΥΣΑ. Σου εύχομαι καλή τύχη σ’ όσα οραματίζεσαι! Και πάνω απ’ όλα να είσαι ευτυχισμένη!
